باکو زیر ذره‌بین

شواهدی، ازجمله لاشه‌های پهپادهای منهدم‌شده در مناطق مرزی آذربایجان و کشف سه مخزن سوخت خارجی جنگنده‌های اف-۱۶ در آب‌ها و سواحل مازندران، همچنین گزارش‌های بی‌شمار مردمی درخصوص مشاهده پهپادهایی که از حریم هوایی جمهوری آذربایجان وارد خاک ایران در منطقه آذربایجانات شده‌اند، نشان‌دهنده استفاده اسرائیل از خاک و حریم هوایی باکو برای تجاوز به ایران است. 
این اقدامات که نقض آشکار اصل حسن همجواری و تهدیدی جدی علیه امنیت ملی ایران محسوب می‌شود، واکنش‌های قاطعی از سوی مقامات ایرانی به‌دنبال داشته است. دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان در گفت‌وگوی تلفنی با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان خواستار شفاف‌سازی فوری در مورد نقش باکو در این حملات شد. علی‌اف این اتهامات را رد کرد اما شواهد میدانی و اظهارات مقامات ایرانی روایت دیگری را تأیید می‌کند. مهدی سبحانی، سفیر ایران در ارمنستان، با هشدار صریح به باکو اعلام کرد که هرگونه تأیید استفاده از خاک یا آسمان آذربایجان برای تجاوز به ایران، تبعات سنگینی برای روابط دوجانبه درپی خواهد داشت. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در کنفرانس خبری روز گذشته خود با استناد به اسناد و شواهد گفت، توضیحات کشورهای مربوطه را شنیدیم و آنها به‌صورت قاطع رد کردند که اجازه‌ای برای استفاده رژیم‌صهیونیستی از حریم هوایی و خاک خود داده‌اند یا خواهند داد‌؛ این موضوع در دست پیگیری است و نیروهای مسلح ما قطعا این موارد را رصد می‌کنند. 
     
نقش باکو در تجاوز ۱۲روزه
جنگ ۱۲ روزه، که با حملات گسترده رژیم‌صهیونیستی به تأسیسات راهبردی ایران همراه بود، صحنه‌ای از همکاری‌های پنهان و آشکار میان جمهوری آذربایجان و اسرائیل را به نمایش گذاشت. شواهد میدانی، ازجمله کشف لاشه‌های پهپادهای پیشرفته اسرائیلی در مناطق مرزی و مرکزی جمهوری آذربایجان، گواهی روشن بر استفاده از خاک این کشور به‌عنوان پایگاهی برای عملیات علیه ایران است. علاوه بر این، کشف سه مخزن سوخت خارجی تردیدی در نقش باکو باقی نمی‌گذارد. این مخازن که به‌طور خاص برای افزایش برد پروازی جنگنده‌ها طراحی شده‌، نشان می‌دهد که حملات به شهرهایی نظیر تهران و تبریز با استفاده از حریم هوایی و پایگاه‌های نظامی آذربایجان هماهنگ شده است. این شواهد که با تحلیل‌های فنی و نظامی تأیید شده‌، نشان‌دهنده نقشی فراتر از تسهیل صرف است؛ باکو به‌عنوان یک شریک استراتژیک، امکان استقرار تجهیزات نظامی پیشرفته و اجرای عملیات پیچیده علیه ایران را فراهم کرده است. این همکاری که مستقیما حاکمیت و امنیت ملی ایران را هدف قرار داده، نه‌تنها نقض اصول حسن همجواری است بلکه در صورت تأیید نهایی به‌عنوان اقدامی خصمانه، می‌تواند روابط دوجانبه تهران و باکو را به نقطه‌ای بی‌بازگشت برساند.
     
سابقه همکاری‌های باکو و تل‌آویو
همکاری جمهوری آذربایجان با رژیم‌صهیونیستی ریشه‌ای عمیق در روابط نظامی، اطلاعاتی و اقتصادی دو طرف دارد که از دهه ۱۹۹۰ آغاز شده است. جمهوری آذربایجان در دو دهه اخیر تنها کشور همسایه ایران بوده که در ترور دانشمندان هسته‌ای، سرقت اسناد هسته‌ای، عملیات‌های انتحاری در ایران، ایجاد پایگاه‌های شنود و جاسوسی، اعزام پهپادها و صدها اقدام دیگر، شانه به شانه با رژیم‌صهیونیستی همراهی کرده و هر میزان که ایران با خویشتنداری، از اقدام قاطع خودداری کرده، دامنه اقدامات ضدایرانی خود در همکاری با رژیم صهیونی را گسترش داده است. 
جنبه دیگری از این روابط که در سال‌های گذشته و با وجود جنگ دوم قره‌باغ عیان شد تعاملات گسترده نظامی بوده است. در سال‌های گذشته اسرائیل با فروش تسلیحات پیشرفته باکو را بیش از آنچه که در چالش‌های منطقه‌ای مورد نیاز این کشور بوده تقویت کرده است. جنگ دوم قره‌باغ (۲۰۲۰) مکانی برای تست و آموزش استفاده از این تسلیحات بود، جایی که پهپادهای انتحاری اسرائیلی نقش تعیین‌کننده‌ای در پیروزی نظامی آذربایجان ایفا کردند. حضور نظامیان و اپراتورهای پهپادی رژیم‌صهیونیستی در اتاق‌های عملیاتی مستقر در خاک آذربایجان توانست دست برتر در جنگ دوم قره‌باغ را به ارتش جمهوری آذربایجان در قبال ارمنستان دهد. 
از همین‌رو می‌توان گمانه‌زنی کرد که رژیم‌صهیونیستی از همان توان و همچنین ظرفیت پایگاه‌های زمینی، هوایی و قلمرو دریایی این کشور برای نشست و برخاست پهپادهای هرون، هاروپ و اربیتر ۴ و حتی هرمس استفاده کرده باشد و جنگنده‌های این رژیم با استفاده آزادانه از پایگاه‌های سیتالچای، ناسوسنایا، کوردامیر و باکو در کنار فرودگاه‌های تازه‌تاسیس در کنار مرز ایران در مناطق لاچین و زنگیلان و همچنین آسمان جمهوری آذربایجان برای ورود به فضای دریای کاسپین و سپس فضای تهران و کرج استفاده کرده باشند. 
     
خیانت به روابط همسایگی
جمهوری آذربایجان، به‌عنوان همسایه شمالی ایران، موظف به رعایت اصول حسن همجواری و احترام به منافع مشترک بود، به‌ویژه با توجه به حمایت‌های تاریخی ایران از باکو در مقاطع حساس، مانند میانجیگری در جنگ‌های قره‌باغ. با این حال، دولت الهام علی‌اف با انتخاب مسیری خصمانه و همسویی با رژیم صهیونیستی، نه‌تنها روابط دوجانبه را به مخاطره انداخته، بلکه ثبات منطقه قفقاز را تهدید کرده است. شواهد استفاده از حریم هوایی و خاک جمهوری آذربایجان برای حملات به ایران که با اظهارات صریح مهدی سبحانی، سفیر ایران در ارمنستان، تأیید شده، نشان‌دهنده عمق این مسأله است. سبحانی هشدار داد که تأیید این همکاری‌ها، تبعات سنگینی برای باکو خواهد داشت و ایران حق پاسخگویی قاطع را برای خود محفوظ می‌داند. این اسناد که از سوی مقامات نظامی و امنیتی گردآوری شده‌، نشان‌دهنده هماهنگی گسترده باکو با اسرائیل برای اجرای حملات علیه ایران است. 
     
تماس پزشکیان و تکذیب‌های علی‌اف
گفت‌وگوی تلفنی دکتر مسعود پزشکیان با الهام علی‌اف، که در آن رئیس‌جمهور ایران خواستار راستی‌آزمایی نقش باکو در تجاوز به ایران شد، نقطه عطفی در روابط دو کشور بود. پزشکیان ضمن تأکید بر سیاست ایران مبنی بر احترام به تمامیت ارضی همسایگان،ازباکو خواست تا شواهدهمکاری بااسرائیل رابررسی کند.با این حال، تکذیب‌های علی‌اف دربرابر شواهد متقن، ازجمله لاشه‌های پهپادها و مخازن سوخت، غیرقانع‌کننده و فاقد اعتبار است. این تناقض میان اظهارات رسمی باکو و واقعیت‌های میدانی،اعتماد میان دوکشور رابه‌شدت خدشه‌دارکرده وزمینه رابرای واکنش‌های قاطع ایران فراهم کرده است. 

هشدار به دشمنان ایران و همدستان
دولت الهام علی‌اف در صورت همکاری و همسویی با رژیم‌صهیونیستی علیه ایران، نه‌تنها اصل حسن همجواری را نقض کرده، بلکه امنیت ملی ایران و ثبات منطقه قفقاز را به خطر انداخته است. شواهد متقن، نقش فعال باکو در تسهیل حملات اسرائیل به ایران را تأیید می‌کند. این همکاری‌ها که ریشه در روابط دیرینه نظامی و اطلاعاتی باکو و تل‌آویو دارد، بخشی از استراتژی کلان برای تضعیف ایران و تغییر توازن قدرت در منطقه است. تهران با ارائه اسناد و طرح موضوع با دولت این کشور، انتظار پاسخگویی شفاف و اقدامات اصلاحی از سوی باکو را دارد. در غیر این صورت، ایران حق خود می‌داند که با قاطعیت از منافع ملی و تمامیت ارضی خود دفاع کند. جامعه بین‌المللی نیز موظف است با هوشیاری نسبت به اقدامات غیرمسئولانه باکو، از تبدیل قفقاز به کانون درگیری‌های جدید جلوگیری کند. 

پیامدهای همکاری‌های خصمانه باکو
همکاری جمهوری آذربایجان با اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه که با شواهد غیرقابل‌انکار همراه است، پیامدهای جدی برای روابط دوجانبه و امنیت منطقه‌ای داشته است. این اقدامات باکو را به مهره‌ای در دست بازیگران فرامنطقه‌ای، به‌ویژه اسرائیل تبدیل کرده و خطر تبدیل قفقاز به صحنه تقابل‌های نظامی را افزایش داده است. اعتماد به‌نفس کاذب دولت علی‌اف که پس از پیروزی در جنگ قره‌باغ و با حمایت‌های اسرائیل تقویت شده، می‌تواند به بی‌ثباتی گسترده در منطقه منجر شود. ایران که همواره از صلح و ثبات حمایت کرده، نمی‌تواند نسبت به این تهدیدات بی‌تفاوت بماند. توانایی ایران در پاسخگویی قاطع که در جریان جنگ ۱۲ روزه با شلیک موشک‌های دقیق به پایگاه‌های اسرائیلی به اثبات رسید، می‌تواند هشداری جدی به کشورهای همسایه که اجازه استفاده از حریم‌هوایی و خاک سرزمینی خود به رژیم اسرائیل را بر ضد منافع و تمامیت ارضی کشور می‌دهند، باشد.