روز گذشته این رونمایی و آیین اختتامیه پویش «در مقابل ایرانیان زانو بزنید»، با اجرای ارکسترسمفونیک تهران، حضور خوانندگان مطرح و آیینهای نمایشی نیز همراه بود وصدای تمرین نوازندگان از همان ساعتهای ابتدایی به گوش میرسید. جایی که صدای موسیقی، نورافشانی و شور جمعیت، فضای همیشگی این میدان پررفتوآمد را به صحنهای ملی و تاریخی تبدیل کرد.مردم از عصرکمکم در میدان انقلاب جمع شده بودند و خیابانهای اطراف پر از جمعیت بود؛ خانوادهها بههمراه کودکانشان آمده و جوانان و رهگذرانی که همگی چشمانتظار لحظهای بودند که اینروزها نامش در شبکههای اجتماعی بسیار بحثبرانگیز شده بود. زمان رونمایی فرارسید و وقتی پردهها فرو افتاد، تصویر باشکوه شاپور ساسانی، پادشاهی که امپراتور روم را به زانو درآورده بود، نمایان شد؛ مجمسهای که گویی تاریخ را فریاد میزند.بسیاری از شهروندان نیز خرسند از این رونمایی تلاش میکردند با گوشیهای هوشمند همراهشان این لحظه باشکوه را ثبت کنند. حس افتخار و تعلق به وطن در چشمان تکتک حاضران موج میزد و میدان انقلاب به قلب تپنده غرور ایرانی تبدیل شده بود، شبی که فقط یک کنسرت یا رونمایی ساده نبود بلکه آیینی بود برای یادآوری اینکه هنر شهری میتواند تاریخ را دوباره زنده کند.
قاب ایستادگی ایرانیان
آن طور که مهدی مذهبی، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری تهران توضیح میدهد، این رونمایی و مراسم در راستای تاکیدات مقام معظم رهبری انجام شده که فرمودند ملت ایران بر تمام مشکلات فائق میآید و میتواند همه دشمنان خود را به زانو دربیاورد. به این ترتیب شب گذشته میدان انقلاب تبدیل شد به موزهای زنده از عزت ملی، جایی که گذشته و امروز ایران در یک قاب دیده شدند. عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران در گفتوگو با «جام جم» در این باره گفت: «این پروژه تنها تندیس نیست؛ بلکه بخشی از کمپین گستردهتری است که برای نخستینبار در تهران و حتی جهان به شیوهای نوآورانه با سازههای تبلیغاتی متحرک اجرا شد. ما برای اولینبار سازه متحرک تبلیغاتی راهاندازی کردهایم که در نقاط مختلف شهر اکران شد.»
البته او معتقد است که در دنیای امروز پیامهای فرهنگی نباید تنها در قالبهای فضای مجازی باقی بماند و قرار است با این سازه دیجیتال در حال حرکت، روح وحدت و مقاومت ایرانی در سراسر تهران جریان یابد.
غرور در میدان انقلاب
شب گذشته گویی شاپورساسانی از دل تاریخ بیرون آمده بود تا یادآوری کند که ایران، در هیچ عصری زانو نزده است. لحظاتی که همزمان با روشنشدن نورها و نواختن ارکستر کمی آنطرفتر، فضای غرورآفرین و افتخارآمیزی را در قلب ایران ایجاد کرده بود. سخنگوی شهرداری تهران با اشاره به اینکه شعار اصلی این کمپین، «در مقابل ایرانیان زانو بزنید» بود، عنوان کرد: «این، آغاز پروژهای ملی با پیامهای فرهنگی است که از مقاطع گوناگون تاریخی مقاومت ملت ایران در برابر دشمنان سخن میگوید و در نهایت و اختتامیه پویش به مجسمهای ختم شد که تصویری درخشان را در میدان انقلاب به نمایش گذاشت.»
او در پاسخ به این پرسش ما که چرا این سازه را در میدان انقلاب نصب کردید، گفت: «نصب این مجسمه در میدان انقلاب، تغییری بنیادین در سیمای شهری ایجاد میکند؛ تحولی در فضایی که همواره نماد اعتراض، پیشرفت و فرهنگ بوده است. مجسمه والرین نهتنها یادآور نیروی شکستناپذیر ملت ایران در برابر استکبار است، بلکه نشانگر پیوندی میان هنر و تاریخ، گذشته و اکنون، همچنین سنت و مدرنیته بهشمار میآید. طراحان با بهرهگیری از زبان هنری ساسانی و هویت مدرن، سنگ و نور را بهگونهای تلفیق کردهاند که این اثر نهفقط یک مجسمه، بلکه روایتی زنده از شهر باشد.»
البته براساس اظهارات داوود گودرزی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران این مجسمه بهصورت موقت در میدان انقلاب نصب شد و پس از پایان دوره نمایش، به یکی از ورودیهای شهر تهران منتقل میشود تا در معرض دید عموم شهروندان و همچنین دیپلماتها و گردشگران خارجی قرار گیرد و بهعنوان اولین نماد ایران در نگاه بازدیدکنندگان بینالمللی نمایان شود.
نوآوری در تبلیغات شهری
این اقدام هنری و فرهنگی، گامی نوین در عرصه تبلیغات شهری ایران محسوب میشود. تلفیق خلاقانه هنر شهری، روایت تاریخی و جلوههای بصری پویا، تجربهای منحصر بهفرد را رقم زده و میتواند بهعنوان الگویی نوآورانه برای پروژههای مشابه فرهنگی و هنری در شهرهای دیگر کشور مورد بهرهبرداری قرار گیرد. مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری تهران نیز درباره این مراسم توضیح داد که مجسمه «زانو زنندگان مقابل ایران» بازتابی از ایستادگی تاریخی ملت ایران در برابربیگانگان ویادآور لحظاتی است که دشمنان سرزمین ما دربرابر اراده ومقاومت مردم ایران به زانو درآمدند. فضای میدان انقلاب با این پروژه، فراتر از یک نمایش هنری صرف شد؛ ترکیب هنر، تاریخ و حرکت جمعیت، تجربهای همهجانبه برای مخاطبان ایجاد کرد و نشان داد چگونه تبلیغات شهری میتواندهمزمان آموزشی،فرهنگی والهام بخش باشد.
محمدخانی نیز بیان کرد: «همه ما مسئولیم روح تاریخ و فرهنگمان را زنده نگه داریم. این سازههای متحرک و تندیس، نه صرفا یک ابزار، بلکه زبان بیپردهای هستند که هرروز در خیابانها با مردم حرف میزنند و پیام ایرانیت را به نسلهای آینده منتقل میکنند.»
بههرحال رونمایی از مجسمه «زانوزنندگان مقابل ایران» در میدان انقلاب، نشان داد که فضاهای عمومی میتوانند فراتر از عملکردهای معمول، محلی برای آموزش فرهنگی، انتقال پیامهای تاریخی و ایجاد حس تعلق جمعی باشند. از طرفی طراحی خلاقانه و تعامل مردم، تجربهای همهجانبه از ایستادگی و غرور ایرانی ارائه کرد. علاوه بر این، نصب این اثر هنری و سازههای متحرک همراه با آن، الگویی تازه برای پروژههای شهری و فرهنگی رقم زد که قادر است هم ارزشهای تاریخی را زنده نگه دارد و هم برای نسلهای آینده الهامبخش باشد.
مجسمههای اقتدار ایرانی
مجسمههایپروژه«درمقابل ایران زانوخواهید زد»درمیدانانقلاب،روایتتصویری ازلحظات تاریخیاست که در آن دشمنان، متجاوزان یا بیگانگان در برابر ایستادگی ملت ایران سر تسلیم فرود آوردهاند. این مجموعه به رخدادی شاخص در تاریخ ایران اشاره میکند، بهعنوان نماد افتخار، هویت و مقاومت ایرانی در میدان انقلاب شهر تهران رخ نمایان کردهاند و بازتابی از اقتدار ملت ایران در نقطهای نمادین از پایتخت بهشمار میرود.
والرین، امپراتور روم: یکی از قطعههای شاخص، مجسمه والرین، امپراتور روم است که در سال ۲۶۰ میلادی بهدست شاپور اول ساسانی در نبرد ادسا شکست خورد و اسیر ایران شد. روایات تاریخی حاکی از این است که والرین برای نخستینبار به نشانه تسلیم مقابل پادشاه ایران زانو زد؛ رخدادی که در تمام تاریخ روم بیسابقه و برای فرهنگ ایران یادگار غرور و اقتدار شد.
سورنا و شکست رومیان: در کنار والرین، مجسمهای از سردار بزرگ تاریخ ایران، سورنا نیز رونمایی شده است. سورنا، فرمانده نظامی اشکانی بود که در نبرد حران، سپاه رومیان را شکست داد و کراسوس، سردار نامدار روم را به اسارت گرفت. این پیروزی یکی از نقاطعطف در تقابل شرق و غربتلقی میشود.
آریوبرزن و نبرد با اسکندر: یکی دیگر از مجسمهها به آریوبرزن، سردار هخامنشی اختصاص دارد. وی در تنگه پارس در برابر لشکر اسکندر مقاومت جانانهای کرد و با وجود شهادت، نامش بهعنوان نماد پایداری و میهندوستی در خاطره ایرانیان ماندگار شد. آریوبرزن سمبل تسلیمناپذیری در مقابل متجاوزان محسوب میشود.
شکست انگلیس در برابر رئیسعلی دلواری: مجسمهای دیگر به رئیسعلی دلواری، قهرمان مبارزه با اشغال انگلیسیها در جنوب ایران اختصاص یافته است. دلواری، با دستدرازی قدرتهای خارجی به خاک ایران مقابله کرد و شکست را به ارتش انگلیس تحمیل ساخت. این تصویر برجسته، تلألویی از مقاومت جنوب ایران است.
آرش کمانگیر و افسانه مرزی: در پروژه در مقابل ایران زانو خواهید زد، انعکاسی از اسطورهآفرینی آرش کمانگیر نیز دیده میشود. آرش، پهلوان اسطورهای ایرانی، با پرتاب تیر افسانهای خود مرز ایران و توران را مشخص کرد. این حکایت نشانگر نقش همبستگی و فداکاری در تثبیت هویت سرزمینی ایران است.
تورانیان در برابر رستم: مجسمه تورانیان در برابر رستم، بخشی از مجموعه نمادین در مقابل ایران زانو خواهید زد است که در میدان انقلاب تهران نصب شده و به یکی از مهمترین روایتهای اسطورهای شاهنامه فردوسی ارجاع میدهد. این مجسمه نگاهی هنری به اسطوره نبرد رستم، قهرمان اسطورهای ایران، با تورانیان دارد و پیام آن تاکید بر اقتدار، دینداری و خرد جمعی ایرانیان در برابر تجاوز بیگانگان است.
تیمسار بایندر و نبرد با بریتانیا: سردارارتش ایران،تیمسار بایندر،درجنگ جهانی دوم مقابل تهاجم نظامی انگلستان در بندر خرمشهر ایستادگی کرد و به شهادت رسید. مجسمه یادبود بایندر، یادآور مقاومت ایرانیان در برابر ارتشهای مدرن غربی و تقدیم جان برای تمامیتارضی کشور است.
میرمهنا و نبرد علیه استعمار هلندی: مجسمهای به میرمهنا، دلاور جنوب ایران و قهرمان نبرد با استعمارگران هلندی در خلیجفارس، اختصاص داده شده است. میرمهنا با رشادت خود توانست سلطه بیگانگان اروپایی را بر جزایر ایرانی به چالش بکشد و افتخاری پایدار خلق کند.
سربازان آمریکایی در خلیجفارس: یکی از صحنههای تاثیرگذار معاصر، آخرین المان از این پروژه است که به واقعه اسارت سربازان آمریکایی در خلیجفارس (سال ۱۳۹۴) اشاره دارد. انتشار تصاویر زانو زدن سربازان در مقابل نیروهای سپاه، بازتاب گسترده جهانی یافت و بار دیگر روایتگر اقتدار ایران در قرن بیستویکم شد.
این مجموعه هنری، فراتر از نمادهای خیابانی،تلاشی است برای برجستهسازی نقاطعطف مقاومت و انسجام ملی در حافظه جمعی شهروندان. نصب موقت این آثار در میدان انقلاب، ضمن پاسداشت گذشته، به مسافران و بازدیدکنندگان خارجی نیز جلوهای از ایستادگی و هویت فرهنگی ملت ایران عرضه میکند. تلفیق مجسمهسازی و روایت تاریخی، تقویتکننده روحیه ملی و یادآور میراثی است که ملت ایران در برابر چالشهای تاریخ همواره زنده نگاه داشتهاند.