ایران بر قله علم منطقه

این موضوع از آن جهت مهم است که بدانیم کشورهای متمول حاشیه خلیج‌فارس با سرمایه‌گذاری‌های بسیاری در سال‌های اخیر به رقابت با مراکز دانشگاهی ایران آمده‌اند.در سال‌های اخیر، آموزش عالی در خاورمیانه با سرمایه‌گذاری‌های کلان در کشورهای نفت‌خیز مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی و رشد پایدار در ترکیه و ایران، شاهد تحولات چشمگیری بوده است. رتبه‌بندی‌های معتبر جهانی براساس معیارهایی نظیر کیفیت تحقیق، شهرت آکادمیک، استنادها، بین‌المللی‌سازی و تأثیر اجتماعی ارزیابی می‌کنند. به‌‌رغم تحریم‌های اقتصادی، دانشگاه‌های ایران با تمرکز بر تحقیق (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) و افزایش تعداد مقالات، جایگاه رقابتی خود را حفظ کرده‌اند. براساس داده‌های ۲۰۲۵، ایران با تعداد بالای دانشگاه‌های رتبه‌بندی‌شده، پس از ترکیه و عربستان جایگاه سوم خاورمیانه را به خود اختصاص داده، اما در کیفیت تحقیق، از هر دو کشور دیگر برتر است.در آمارهای تازه منتشرشده، ایران با ۹ دانشگاه در میان ۱۵۰۰ دانشگاه برتر جهان حضور دارد، که افزایشی نسبت به هفت دانشگاه در ۲۰۲۴ نشان‌دهنده بهبود است.دانشگاه تهران (رتبه ۳۶۰ جهانی)، دانشگاه صنعتی شریف (۳۳۴) و دانشگاه صنعتی امیرکبیر (۳۷۵) پیشتازان دانشگاه‌های ایرانی هستند. این موضوع اما در میان کشورهای اسلامی رتبه ایران را بالاتر برده است. به این معنا که براساس جدیدترین رتبه‌بندی لایدن (۲۰۲۵)، ایران با داشتن ۴۸ دانشگاه، رتبه نخست را در میان کشورهای اسلامی به خود اختصاص داده است.ترکیه با ۴۵ و عربستان سعودی با ۲۰ دانشگاه، بعد از ایران در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.این آمار نشان‌دهنده جایگاه برجسته و رقابتی ایران در زمینه تولید علم و آموزش عالی در میان کشورهای جهان اسلام است. رشد کمی تولید علم ایران از انقلاب اسلامی تاکنون، رشد ۲۰ برابری سهم از تولید جهانی را نشان می‌دهد‌‌؛ از ۰.۱درصد در۱۹۷۹ به حدود ۲درصد در۲۰۲۵.در داده‌های سال ۲۰۲۴، ایران با ۷۵هزار و۵۰۱مقاله، رتبه ۱۷ جهانی(کاهش یک پله از ۱۶) و دوم خاورمیانه پس از ترکیه (۸۲هزار و ۱۴۰ مقاله) را کسب کرده است. درهمین سنجه مرتبط با سال جاری ایران رتبه ۱۵ جهانی را حفظ کرده آن هم با بیش از ۶۶۲هزار مقاله نمایه‌شده و پیش‌بینی رشد ۵‌درصدی برای سال آینده می‌رود.