مطالبه‌گری در شهر

این برنامه تلاش کرده گزارش‌هایی ارائه کند که هم حال‌وهوای خبری داشته باشد وهم عمق وغنایی فراتراز«خبر صرف» را به مخاطب منتقل کند. برنامه درشهر کاری از گروه تهران و شهروندی شبکه تهران است که این روزها با حال و هوای تازه‌تری روی آنتن رفته است. 
سید ابوالفضل موسوی‌نظر، تهیه‌کننده برنامه درشهر، درخصوص حفظ برند این برنامه در کنار نوآوری‌هایی که برای جذب مخاطب نیاز دارد، به جام‌جم می‌گوید: همیشه می‌گویند قهرمان شدن مهم است اما قهرمان ماندن اهمیت بسیار بیشتری دارد. شما وقتی دیده می‌شوید، تازه مسئولیت اصلی آغاز می‌شود. این برنامه، سال تأسیسش به همان اوایل فعالیت شبکه تهران بازمی‌گردد؛ چون شبکه تهران باکس ویژه خبری نداشت، مدیران وقت تصمیم گرفتند این خلأ را با یک برنامه چالشی و نیمه‌خبری پرکنند وبه این ترتیب دوربین درشهر متولد شد.بعدها با اضافه شدن بخش خبری به شبکه،باوجود محدودیت‌هایی که برای برنامه ایجاد شد، دوربین در شهر همچنان رسالت خود را حفظ کرد؛ چراکه در میان آحاد جامعه محبوب شده بود. امروز شما با یکی از معدود برنامه‌هایی روبه‌رو هستید که هرجا نامش را ببرید، همه آن را می‌شناسند. مردم با سریال‌هایی که به نام آن تولید شده، خاطره دارند و با اتفاقاتی که رقم زده، زندگی کرده‌اند. هرجا دوربین درشهر حضور پیدا می‌کرد، مردم جمع می‌شدند. همین موضوع نشان می‌دهد برنامه در طول حدود ۳۰ سال حضور مداوم روی آنتن، چقدر محبوبیت کسب کرده است.
   
پیگیری مطالبات مردمی 
وی درباره تجربه شخصی‌اش نیز چنین توضیح می‌دهد: من خودم با تدوین و حوالی سال‌های ۸۵ و ۸۶ شروع کردم. ورودم به این حرفه و مسیری که از آن موقع طی کرده‌ام، برایم یک حس مسئولیت‌پذیری بزرگ ایجاد کرده است؛ این‌که سطح برنامه را بالا نگه داریم، به آن وفادار باشیم، مطالبات مردمی و اتفاقات مختلف را پیگیری کنیم تا برنامه روی پای خود بایستد و مردم همچنان همان حس اعتماد را نسبت به آن داشته باشند.
او درباره ساختار تولید برنامه و فرآیند انتخاب سوژه‌ها توضیح می‌دهد: اتاق فکر و تیم نویسندگان داریم که تقریبا همه بچه‌ها عضو آن هستند؛ یعنی همه را درگیر کرده‌ایم. حدود ۱۰ تا ۱۱نفر ازبچه‌های خبرنگار و گزارشگر در گروه حضور دارند و بسته به نوع برنامه و زمان‌بندی، از ظرفیت آنها استفاده می‌کنیم. وقتی موضوعی به دست‌مان می‌رسد، در گروه مطرح می‌شود و هرکدام از بچه‌ها تلاش می‌کنند آن سوژه را پیگیری و کشف کنند.
وی با اشاره به سابقه خود در حوزه مستندسازی می‌گوید: من خودم چون مستندساز بوده‌ام و پیشتر آثاری درباره اقوام ایرانی، موضوعات خانوادگی و همچنین مستندهای گردشگری و مسابقه مزرعه را ساخته‌ام، سعی کردم همان نگاه مستند را وارد برنامه درشهر کنم و تم‌های مستندگونه‌ای به آن اضافه کنیم. حالا با ایجاد تنوع بصری و استفاده از تصاویر حرکتی، تلاش می‌کنیم کیفیت برنامه را ارتقا داده و جذابیت بیشتری برای مخاطب ایجاد کنیم.
او درباره روند ارتقای کیفیت تولید برنامه توضیح می‌دهد: هر روز با بچه‌ها صحبت می‌کنیم تا قاب‌بندی درست‌تر شود، کار مستندتر پیش برود و بتوانیم در برخی بخش‌ها واقعا شبیه مستند بسازیم. سعی کردیم این اتفاقات را به‌تدریج پیش ببریم. وی درباره اولویت‌های موضوعی برنامه نیز می‌گوید: در مورد تعیین موضوعات باید بگویم همه دوستان در بدنه شبکه نسبت به ‌در شهر‌ حساس و همراهند. علاوه بر آن، بچه‌های گروه تولید و دیگر همکاران شبکه نیز موضوعات را بررسی می‌کنند و پیشنهاد می‌دهند. همیشه تلاش کرده‌ایم رسالت رسانه‌ای‌مان را حفظ کنیم؛ بدین معنا که خدای نکرده اگر گزارش یا مطالبه‌ای مطرح می‌کنیم، هیچگونه اجحافی به آن اداره یا نهاد صورت نگیرد.  
   
تولید محتوا در قالب سه برند مجزا  
او ادامه می‌دهد: همیشه یک مثلث را برای خود ترسیم می‌کنیم و می‌گوییم یک ضلع آن رسانه است، یک ضلع مردم و ضلع سوم مسئول پاسخگو. سعی می‌کنیم این مثلث را در برنامه حفظ کنیم تا هم نهاد پاسخگو بیاید و پاسخ دهد و هم مردم بتوانند مشکلات‌شان را عنوان کنند. 
این تهیه‌کننده می‌گوید: بالاخره پیش می‌آید بعضی وقت‌ها تخلفی صورت گرفته باشد. در چنین مواردی، با مشورتی که با مدیران انجام می‌دهیم و وقتی برای‌مان مسجل می‌شود که واقعا یک مشکل وجود دارد، آن برنامه را می‌سازیم تا مسئولان مربوطه بیایند و پاسخگو باشند. هدف این است که هرچه سریع‌تر بتوانیم_ در حد رسالت رسانه‌ای‌مان_ به طرح مشکل، رسیدگی و پیگیری آن کمک کنیم. سه باکس برای برنامه در ‌شهر و در استان پیش‌بینی شده است. البته یکسری برنامه‌هایی هم داریم که شاید ماهیت مطالبه‌گرایانه نداشته باشند و صرفا خبری باشند. مثل نشست‌های خبری، رویدادها یا نمایشگاه‌ها. در این بخش، دکتر ملکی و دیگر مدیران خلاقیتی به خرج دادند و با عنوان «گزارش ۵» این مطالب را پوشش می‌دهیم. درواقع سه برند داریم: «در‌ شهر»، «در استان» و «گزارش ۵».  او درباره کارکرد هر بخش توضیح می‌دهد: «در استان»‌ برای کارهای خارج از شهر تهران است، «در شهر» به مطالبات مردمی می‌پردازد و گزارش‌هایی که خیلی مطالبه‌گرایانه نیستند و صرفا جنبه خبری دارند، در قالب «گزارش ۵» ارائه می‌شوند. برای این سه برنامه که سه برند اصلی ما هستند، سه باکس زمانی تعریف شده است: یک باکس صبحانه حدود ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۲، باکس دوم از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۶‌ و باکس پایانی از ساعت ۲۳ تا ۲۳:۳۰. تمام این باکس‌ها تولیدی و غیرتکراری هستند.   او درباره تفاوت گزارش‌های برنامه با گزارش‌های خبری معمول توضیح می‌دهد: معمولا گزارش‌های خبری که در بخش‌های مختلف، چه در اخبار و چه در حوزه‌های سیاسی یا خبرگزاری‌ها پخش می‌شوند، زمان بسیار محدودی دارد. گاهی یک خبر تنها ۳۰ثانیه و در بهترین حالت دو دقیقه است اما زمان برنامه‌های ما ۷دقیقه است. یعنی باید عمق بیشتری داشته باشیم، چند مسئول پاسخگو را وارد گفت‌وگو کنیم، گزارش‌های مردمی بگیریم و موضوع را از جهات مختلف بررسی نماییم. بعد از جمع‌آوری داده‌ها، موضوع وارد تیم تحریریه می‌شود تا درباره آن نوشته شود. گزارشگران نیز براساس متنی که به آنها ارائه می‌شود، سراغ پیگیری‌ها می‌روند و سوالات لازم را مطرح می‌کنند. ما بخش نریشن متفاوتی هم داریم.
   
چالش‌های تولید گزارش در زمان محدود  
به گفته او، برخی سوژه‌ها زمانبر هستند. مثلا  درباره موضوعی چون مبلمان شهری و مرتبط با رفت‌وآمد معلولان، ممکن است یک هفته تا ۱۰روز پیگیری کنیم تا آن گزارش ضبط شود؛ از هماهنگی‌ها گرفته تا اعزام گروه به محل. با این حال‌ معمولا پس از ضبط، سرعت انتشار بالاست. بچه‌ها همان روز در دفتر حضور دارند و اغلب برنامه‌ها بعد از ضبط پخش می‌شوند. او درباره هویت بصری و صوتی برنامه در شهر توضیح می‌دهد: لوگوی برنامه در شهر و موسیقی‌هایی که انتخاب شده، در حقیقت جزئی جدایی‌ناپذیر از آن است. از همان آغاز شکل‌گیری برنامه، این مؤلفه‌ها جزئی جدایی‌ناپذیر از آن بوده‌اند. حتی در بازطراحی‌های متعدد تیتراژ، هسته اصلی طرح نخستین همواره حفظ شده است.   این هویت را گروهی از حرفه‌ای‌ترین‌های حوزه ساختند؛ به‌ویژه اساتید پیشکسوتی که با دقت و اصولی بودن،همیشه کاررایک سر و گردن بالاتر بردند.  نتیجه نیز کاری است که تازگی‌اش هنوز هم حفظ شده. همین آرم برنامه در شهر که پخش می‌شود کافی است؛ هر شنونده‌ای، حتی اگر موسیقی را کامل نشناسد، بلافاصله متوجه می‌شود با در شهر روبه‌رو است. او در توضیح یکی از تجربه‌های ویژه‌برنامه در شهر می‌گوید: در یک مورد که از برنامه در شهر، سریال تولید شد. تهیه‌کننده کار، کسی بود که پیش‌تر تجربه تهیه‌کنندگی برنامه درشهر را داشت و درواقع از آنچه می‌دانست وام‌گرفت. به باور او، چنین فرآیندی در همه تولیدات حرفه‌ای قابل مشاهده است. این تهیه‌کننده می‌گوید: قطعا در کارهای تجربی، شما در هر حوزه‌ای ــ حتی در یک فیلم سینمایی ــ می‌بینید که بازیگران از متد اکتینگ و روش‌هایی استفاده می‌کنند که بتوانند از شخصیت‌های حقیقی وام بگیرند و به شخصیتی که نمایش می‌دهند نزدیک شوند.  او با اشاره به سریال‌هایی که با مضمون در شهر و حتی با همین عنوان ساخته شده، می‌افزاید: سریال‌هایی که با همین موضوع در شهر ساخته و پخش شده‌اند، بی‌شک از همین تجربه‌های واقعی وام گرفته‌اند. این مدل برنامه‌سازی، اهمیت نوآوری در تلویزیون را به‌خوبی نشان می‌دهد.
   
گروه نویسندگان در شهر: از خبر تا روایت مستند
او درباره گستره و تنوع کار گروه نویسندگان برنامه توضیح می‌دهد:ماشاید صبح راجع به یک همایش تجلیل از پیشکسوتان برنامه داشته باشیم، ظهر راجع به سرقتی باشد که اتفاق افتاده و مثلا شب دوباره در باکس «در استان» با مشکلات برنامه‌ای درباره قحطی آب روبه‌رو شویم. این تنوع، ناخودآگاه ذهن بچه‌هارا پویا و فعال می‌کند و این نشان می‌دهد که مدل برنامه‌سازی این‌چنینی ظرفیت‌های بسیار بالایی دارد.مامی‌توانیم درهمه ژانرهای فرهنگی وملی،یا حتی برای کسب‌وکارها، تولیدکنندگان و شرکت‌های دانش‌بنیان، هم برنامه‌سازی کنیم، هم آگاهی‌بخشی کنیم وهم فرهنگ‌سازی انجام دهیم. خود این ظرفیت می‌تواند بسیار مؤثر باشد. او می‌گوید تلاش مجموعه بر این است که از همه امکانات موجود برای تقویت برنامه استفاده شود: ما هم سعی می‌کنیم با استفاده از امکاناتی که در اختیار داریم و با تکیه بر خلاقیت بچه‌ها، برنامه را بیشتر به سمتی ببریم که هم آگاهی‌بخشی و فرهنگ‌سازی داشته باشد و هم مردم بهتر و بیشتر با آن ارتباط برقرار کنند.
وی در جمع‌بندی سخنانش تأکید کرد: هدف ما ارتقای برنامه به لحاظ مستندگونه بودن و باورپذیری است. از طریق افزایش تعداد دوربین‌ها، ایجاد پویایی تصویری بیشتر و تولید گزارش‌های عمیق‌تر، گامی بلند در این مسیر برخواهیم داشت.