کاروانسرای وکیل هتل 5 ستاره نشد

این بنای تاریخی پس از چند دهه بی‌توجهی سال 1384 مورد توجه مسئولان میراث فرهنگی کرمان قرار گرفت و طرح بازسازی و تغییر کاربری آن تهیه شد.

طبق آن طرح قرار بود با صرف هزینه‌ای بالغ بر 108 میلیون دلار طی مدت دو سال کاروانسرای تاریخی و متروکه وکیل کرمان به بزرگ‌ترین هتل سنتی جهان تبدیل شود، به گونه‌ای که در مراسم کلنگ‌زنی آن طرح، علی کارنما ـ مدیرکل وقت سازمان میراث فرهنگی کرمان ـ با ابراز خشنودی از تبدیل شدن کاروانسرای وکیل به یک هتل پنج ستاره ابراز امیدواری کرده بود که میلیاردرهای جهان برای دیدن این هتل به کرمان سفر کنند.

اما متاسفانه آن طرح سرانجامی نداشت و نه‌تنها کاروانسرای وکیل با الگوبرداری از هتل عباسی اصفهان به هتلی پنج ستاره تبدیل نشد، بلکه طی این مدت چند بار سرمایه‌گذار و مجری آن نیز عوض شد؛ تا این که سرانجام در سال گذشته با موافقت شهرداری کرمان و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور شرکت سرمایه‌گذاری عظام که سابقه مرمت و تغییر کاربری خانه عامری‌ها و عمارت مسعودیه تهران را در کارنامه کاری‌اش دارد به عنوان سرمایه‌گذار و مجری طرح مرمت و تغییر کاربری کاروانسرای وکیل کرمان به یک هتل با استاندارد‌های بالای جهانی انتخاب شد و در شانزدهم خرداد سال 1390 طی مراسمی رسمی با حضور سرپرست صندوق احیا و بهره‌برداری از بناها و مکان‌های تاریخی کشور و جمعی از مسئولان کرمان برای سومین بار کلنگ اجرای طرح مرمت و تغییر کاربری کاروانسرای وکیل به زمین زده شد.

طولانی شدن مرمت کاروانسرا

سرپرست صندوق احیا و بهره‌برداری از بناها و مکان‌های تاریخی کشور در آن مراسم نبود بودجه و انگیزه اقتصادی را مهم‌ترین دلیل طولانی شدن اجرای این گونه پروژه‌ها در کشور عنوان کرده بود و با اشاره به این که واگذاری حق بهره‌برداری از اماکن فرهنگی و تاریخی به بخش خصوصی از اقدامات مثبت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در سال‌های اخیر است، گفت: با توجه به سابقه خوبی که از فعالیت‌های شرکت سرمایه‌گذاری عظام در عمارت مسعودیه سراغ داریم، این بنا در دو سال آینده قابل بهره‌برداری خواهد بود.

احمد میرزا کوچک خوشنویس تاکید کرد: هر گونه اقدام حفاظتی و مرمتی در کاروانسرای وکیل کرمان با نظارت کمیته فنی سازمان میراث فرهنگی انجام می‌شود و امیدواریم بزودی شاهد تبدیل کاروانسرا به یک مرکز اقامتی و پذیرایی مجهز باشیم.

وی در حالی از بهره‌برداری کاروانسرای وکیل کرمان در سال 92 خبر داده بود که با گذشت بیش از 18 ماه از برگزاری مراسم کلنگ‌زنی، روند مرمت پیشرفت چندانی نداشته و کاروانسرای وکیل تا تبدیل شدن به هتلی پنج ستاره فاصله زیادی دارد.

طبق گفته مجری طرح بناهای تاریخی شرکت ساختمانی و سرمایه‌گذاری عظام به عنوان سرمایه‌گذار و بهره‌بردار کاروانسرای وکیل کرمان، عملیات مرمت و تغییر کاربری کاروانسرای وکیل حداقل تا سال 1394 طول می‌کشد.

اکبر تقی‌زاده در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به مراحل مرمت و تغییر کاربری کاروانسرای وکیل می‌گوید: قبل از انجام عملیات مرمت در هر بنای تاریخی ای کار مستند نگاری انجام می‌شود و همزمان با مستندنگاری عملیات رفع خطر از بنا انجام می‌شود تا از رخ دادن اتفاقات پیش‌بینی نشده در بناهای تاریخی خشت و گلی همانند کاروانسرای وکیل که مدتی نیز متروکه مانده است، جلوگیری شود.

وی با بیان این که پس از عملیات رفع خطر، مرمت حفاظتی بنا برای جلوگیری از آسیب دیدن بخش‌های باقی مانده آن انجام می‌شود، می‌افزاید: همزمان با این کار طرح مرمت شروع می‌شود که این طرح بر چند بخش مطالعات تاریخی منطقه و محیط پیرامون بنا و آسیب‌نگاری و آسیب‌شناسی تقسیم می‌شود و همزمان با پیشرفت طرح مرمت، طرح احیا و تغییر کاربری بنا صورت می‌گیرد.

اکبر تقی‌زاده با بیان این که در حال حاضر عملیات مستندنگاری و رفع خطر از بنای کاروانسرا تمام شده است. تصریح می‌کند: تاکنون طرح مرمت حفاظتی بنای کاروانسرای وکیل 80 درصد، آسیب‌نگاری بنا 75 درصد و آسیب‌شناسی آن 60درصد پیشرفت داشته است، ولی هنوز طرح مرمت کاروانسرای وکیل آغاز نشده است که پس از انجام طرح مرمت حفاظتی و طرح احیا، مرمت اساسی کاروانسرای وکیل برای تغییر کاربری به هتل پنج ستاره و تجهیز آن شروع می‌شود.

نگرانی از بالا آمدن آب‌های زیر سطحی

از روزی که کلنگ طرح مرمت و تغییر کاربری کاروانسرای وکیل بر زمین زده شد، تاکنون این نگرانی که احداث سازه‌های جدید در داخل و محیط پیرامون کاروانسرای وکیل باعث آسیب به ساختمان بنا و وجهه تاریخی آن می‌شود، همواره ادامه داشته است؛ نگرانی که مجری طرح تغییر کاربری کاروانسرای وکیل این گونه به آن اشاره می‌کند: با توجه به این که کاروانسرای وکیل به هتل تبدیل می‌شود، باید ساختمان‌هایی به عنوان انبار، آشپزخانه و محل استراحت نیروی انسانی احداث و به مجموعه کاروانسرا اضافه شود؛ به همین دلیل برای این که به بنای کاروانسرا و وجهه تاریخی آن آسیبی نرسد ، کنار کاروانسرا زمینی خریداری شد تا این بخش‌های پشتیبانی در آنجا احداث شود.

اکبر تقی‌زاده هزینه تملک، ساخت بخش‌های جدید، مرمت، احیا و تجهیز بنای کاروانسرای وکیل را حدود 12 میلیارد تومان برمی‌شمرد و می‌افزاید: این کاروانسرا برای مرمت، تغییر کاربری و بهره‌برداری طی یک قرار داد بلندمدت به شرکت عظام واگذار شده و تمام تلاش این شرکت بر این می‌باشد که کاروانسرای تاریخی وکیل را به یک هتل سنتی با استاندارد‌های بالای جهانی تبدیل کند تا در چرخه گردشگری شهر کرمان بالاتر از هتل‌های دیگر قرار گیرد و گردشگران فاخر کرمان را پذیرا باشد.

وی با اشاره به بالا آمدن سطح آب‌های زیرسطحی در بافت قدیم شهر کرمان و نفوذ به بنای کاروانسرای وکیل می‌گوید: رطوبت بالا رونده به عنوان بدترین نوع رطوبت در بناهای خشت و گلی به بخش‌هایی از کاروانسرای وکیل آسیب رسانده که باید مرمت شود.

شهردار کرمان با اشاره به آسیب‌هایی که بالا آمدن آب‌های زیر سطحی به بنا‌های تاریخی این شهر وارد کرده‌اند بر لزوم تسریع در مرمت و تغییر کاربری کاروانسرای وکیل تاکید می‌کند و معتقد است با توجه به بالا آمدن سطح آب‌های زیر سطحی، اجرای طرح نجات بخشی ابنیه تاریخی شهر کرمان بسیار ضروری است.

ابوالقاسم سیف‌اللهی همچنین با انتقاد از روند کند مرمت و تغییر کاربری کاروانسرای وکیل می‌گوید: شهرداری کرمان تاکنون 14 میلیارد تومان برای خرید ملک‌های اطراف این کاروانسرا هزینه کرده است تا در جلوی این کاروانسرا پارکینگ و یک مجموعه بازارچه احداث کند تا این بازارچه در کاروانسرای وکیل را به خیابان شریعتی وصل کند.

وی می‌افزاید: متاسفانه با وجود اقدامات ما و اعلام آمادگی شهرداری برای همکاری با سرمایه‌گذار کاروانسرا، آنها به درخواست ما جوابی نداده‌اند و روند مرمت و تغییر کاربری این بنای تاریخی همچنان به کندی پیش می‌رود.

حکمت قاسم‌خانی - جام‌جم کرمان