درس‌هایی از جشنواره تئاتر کودک آلمان

اما پیش از آن که درباره این رویداد تئاتری بنویسم، بد نیست کمی درباره دیدارم از خانه گوته، شاعر محبوب آلمان ـ که به دلیل علاقه‌اش به حافظ در کشورمان هم بسیار شناخته شده است ـ صحبت کنم.

خانه گوته یک خانه بزرگ و اشرافی است که در جنگ جهانی دوم تخریب می‌شود و فقط زیرزمین این بنا باقی می‌ماند؛ اما در شرایط فعلی ساختمان به شکل کلاسیک بازسازی شده و همچنین بخش‌هایی چون کتابخانه، موسسه و سالن اجتماعات به این بنا اضافه شده است.

گوته سال‌های اول عمر خود بین سال‌های 1710 تا 1724 را در این خانه گذرانده و بخش‌های خانه و اتاق‌های آن یادآور محیط پرتجمل و البته با کتاب، نقاشی و هنر محیطی است که این نویسنده نابغه در آن رشد یافته است.

از نکات قابل توجه خانه گوته، تلاش برای معرفی این هنرمند بزرگ و معرفی تاریخ شهر فرانکفورت است.

به طوری که برخی لوازم چون ساعتی بزرگ که متعلق به دو قرن پیش بود به بهانه وجود خانه گوته در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.

فرانکفورت با جمعیت 700 هزار نفری، بزرگ‌ترین شهر ایالت هسن آلمان و پنجمین شهر بزرگ آلمان محسوب می‌شود که برخلاف دیگر شهرها از پیشینه تاریخی زیادی برخوردار نیست و خانه گوته و شخصیت او باعث شده که در همه محافل فرهنگی و هنری با افتخار از این ویژگی شهر نام برده شود.

جالب اینجاست آلمانی‌ها خانه شخصیت مشهور شهرشان را که ویران شده بود، بازسازی و تبدیل به موزه کرده‌اند و ما در ایران گاهی با خانه‌های تاریخی و متعلق به چهره‌های شاخص فرهنگی و هنری کشورمان مواجه می‌شویم که به مرور تخریب می‌شود.

اما برسیم به جشنواره اشتارک اشتوک. نام این جشنواره به معنی قطعه بزرگ است و در پوستر، تبلیغات و آرم آن از تصویر قرمز و فانتزی کرگدن استفاده می‌شود.

روی پوسترها هم شعار «فرزند خوب، قطعه بزرگ و قوی در بین قطعات دیگر زندگی است» نقش بسته است. نوزدهمین دوره جشنواره از بیست و هشتم فوریه تا هشتم مارس 2013 (هشتم تا هجدهم اسفند 1391) به مدت 10 روز با حضور 15 گروه نمایشی از اروپا و شهرهای آلمان برگزار شد.

کشورهای بلژیک، هلند، ایتالیا، دانمارک، نروژ، انگلستان، اسپانیا، سوئیس و آلمان با اجراهای صحنه‌ای و فرانسه، لهستان و اسلواکی با حضور مدیران جشنواره‌های خود و گروه ایرانی به عنوان مهمان ویژه در این جشنواره حضور داشتند.

جشنواره در سه بخش شامل اجراهای صحنه‌ای در شش سالن فرانکفورت و حومه و بخش کارگاه‌های آموزشی با برگزاری دوره‌های آموزش تئاتر ویژه دانش‌آموزان و سمینار و نشست تخصصی برگزار شد و اینجا بود که اهمیت حضور دانش‌آموزان در این جشنواره برایم بسیار جالب و تامل‌برانگیز بود.

از دیگر نکات جالب این بود که جشنواره تئاتر اشتارک اشتوک کسی را به‌عنوان دبیر جشنواره نداشت و یک گروه 13 نفره به کمک مدیران سالن‌های تئاتر و حمایت مالی شهرداری و چند شرکت و موسسه فرهنگی گوته و دکتر فلیکس زومر و توماس وایل از مدیران فرهنگی فرانکفورت جشنواره را مدیریت می‌کردند.

من همراه یک گروه شش نفره از ایران شامل آقایان قادر آشنا و علی‌اکبر طرخان از مدیران تئاتر و مجتبی مهدی و نیما بیگلریان و ساسان پیروز به‌عنوان هنرمندان تئاتر کودک و نوجوان در این جشنواره حضور داشتیم.

آقای گوردون واین، رئیس تئاتر هاوس فرانکفورت از سه سال پیش به دعوت جشنواره تئاتر کودک و نوجوان با تئاتر ایران آشنا شده است و با تلاش ایشان مقدمه عقد یک تفاهم‌نامه و همکاری مشترک بین دو کشور ایجاد شده بود.

مهر امسال که آقای گوردون واین مهمان جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان بود، تفاهم‌نامه نهایی همکاری دو کشور ایران و آلمان بعد از چند سال کار به امضا رسید.

مهم‌ترین نکته در این سفر، عشق و علاقه گوردون واین به ایران و شور و تلاش او برای همکاری و پیگیری و به نتیجه رساندن تفاهم‌نامه همکاری بود. این مدیر و کارگردان تئاتر آلمان با شیفتگی و علاقه از تئاتر ایران بارها در محافل و معرفی گروه ایرانی یاد می‌کرد.

امکان حضور هنرمندان ایران و آلمان در جشنواره‌های دو کشور و اجراهای عمومی، همکاری در برگزاری جشنواره‌های تئاتر دو کشور ایران و آلمان، برگزاری کارگاه‌های آموزشی تئاتر کودک و نوجوان از سوی استادان در جشنواره‌ها یا دوره‌های آموزشی، امکان تولیدات مشترک با همکاری هنرمندان ایران و آلمان، چاپ کتاب‌های تخصصی کودک و نوجوان از فعالیت پژوهشگران و هنرمندان و تحقیقات تئاتر دو کشور و برگزاری نشست‌های سالانه، مهم‌ترین موضوعات توافق شده دو طرف بود که در نشست نهایی با دکتر تابه، رئیس مرکز تئاتر کودک و نوجوان آلمان به‌عنوان موارد اجرایی تفاهم‌نامه مورد تائید قرار گرفت.

در این جلسات چند نکته برای من بیشتر اهمیت پیدا کرد. امکان همکاری دو کشور، شرایطی مناسب برای رشد تئاتر ایران و آلمان خواهد بود.

این باور را همیشه داشته و دارم که کشور ما از هنرمندان و استعدادهای بسیار ارزشمند و ویژه‌ای برخوردار است. بدون شک تعامل دو کشور یک فرصت برای معرفی هنرمندان و اهمیت یافتن توان و استعداد هنرمندان ایرانی خواهد بود.

در جشنواره اشتارک اشتوک فرصتی شد نمایش‌های مختلف جشنواره را ببینم. نکته مهم جشنواره این بود که همه آثار ویژه تئاتر کودک و نوجوان بودند و برخلاف جشنواره تئاتر اشتوتگارت که اردیبهشت ماه در آن جشنواره حضور داشتم، نمایش‌های جشنواره صرفا برای این گروه از مخاطب اجرا شدند.

تقریبا در همه اجراها، گروهی از مخاطبان کودک و نوجوان هم حضور داشتند، اما بیشتر مخاطبان از هنرمندان یا شرکت‌کنندگان در جشنواره بودند.

شهرام کرمی - کارگردان تئاتر و مدیر مرکز هنرهای نمایشی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری