یارانه نقدی افزایش یابد یا نیابد؟!

حال در این میان این پرسش پیش می‌آید که افزایش نیافتن یارانه نقدی یا قطع یارانه برخی افراد خوب است یا بد؟ آیا عمل به این امر ضربه‌ای به رفاه مردم نمی‌زند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها باید توجه داشت که به طور طبیعی بسیاری از ایرانیان چون به پرداخت منظم و ماهانه یارانه نقدی عادت کرده‌اند، از کاهش رقم یا قطع آن مسلما گلایه‌مند خواهند شد و آن را ضربه‌ای به درآمد خود ارزیابی خواهند کرد.

آنها از جهاتی حق دارند؛ چون با توجه به افزایش لجام‌گسیخته قیمت‌ها و تورم، بسیاری از مردم به کوچک‌ترین منبع درآمدی خود نیاز دارند.

گروه بزرگی از جامعه نیز مشمول این قاعده می‌شوند لذا این گلایه‌مندی طبیعی و بحق است، اما سکه روی دیگری هم دارد و آن این است که اگر بدانیم اجرای نادرست مرحله اول هدفمندی یارانه‌ها و تخصیص همه درآمد آن، به یارانه نقدی به همراه چاپ پول بدون پشتوانه برای تامین کسری آن باعث رشد تورم و سطح عمومی قیمت‌ها شده، ماجرا شکل دیگری می‌یابد.

ارقام رسمی می‌گوید دولت سال گذشته از محل رشد قیمت حامل‌های انرژی حدود 40 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرد، اما 42 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی داد. یعنی 2000 میلیارد تومان کسری ایجاد شده را از محل رشد قیمت ارز یا استقراض از بانک مرکزی (چاپ اسکناس بدون پشتوانه) تامین کرد.

روشن است که این امر به رشد نقدینگی و رشد قیمت‌ها منجر می‌شود؛ طوری که یارانه نقدی حتی پاسخگوی درصدی از این افزایش‌ها هم نیست.

از سوی دیگر دولت همه درآمد هدفمندی را صرف پرداخت یارانه نقدی کرده به طوری که هیچ پولی به بخش تولید و صنعت (مطابق نص قانون) پرداخت نکرده است لذا طبیعی است این امر باعث رشد هزینه‌های تولید به همراه تاثیر افزایش بهای ارز شده و تولید را کاهش داده و کالای کمتری را روانه بازار کند. در نتیجه نرخ تورم تحت‌تاثیر فزونی گرفتن تقاضا از عرضه کالا، بیشتر بالا برود.

در نتیجه می‌بینیم تاکید بیش از حد به پرداخت یارانه نقدی در سال‌‌های اخیر نه‌تنها باعث افزایش درآمد و رفاه خانوارها نشده بلکه برعکس چند برابر آنچه پرداخت شده، از جیب مردم برداشت شده است.

اینچنین است که اگر افزایش نیافتن یارانه نقدی در برابر رشد قیمت حامل‌های انرژی، باعث اصلاح رویه فعلی اجرای هدفمندی یارانه‌ها شده و بخشی از درآمد هدفمندی را به بخش تولید رسانیده و باعث کاهش تورم شود، ده‌ها برابر بیشتر از رشد یارانه نقدی بر معیشت مردم تاثیر می‌گذارد.

در کنار این اگر رشد بودجه بخش سلامت باعث جبران بخش عمده‌ای از هزینه‌های درمان مردم شود، بخشی از درآمد خانوارها از این جهت صرفه‌جویی و قابل اختصاص به امور دیگر خواهد بود لذا اگر مجلس بتواند با بهینه کردن نظارت خود، ضمانت دهد شکل جدید هدفمندی یارانه‌ها واقعا اجرا خواهد شد، می‌توان گفت این بار افزایش نیافتن یارانه نقدی خدمتی واقعی و نه ظاهراندیشانه به اقتصاد خانوار خواهد بود.

سید علی دوستی موسوی - دبیر گروه اقتصاد