بازیگران اصلی سیاست در مصر کنونی

حال همین رئیس‌جمهور با اعتراض گسترده مردم و با کودتای ارتش از قدرت کنار گذاشته شد. مهم‌ترین بازیگران سیاست مصر طی این یک سال چه کسانی بودند و بازی آنها تا به کجا استمرار خواهد داشت؟

نیروهای نظامی مصر

از زمان کودتای 1952 در مصر، ارتش مصر قدرتمند‌ترین نیرو در این کشور شناخته می‌شود؛ از آن زمان به بعد ارتش در به قدرت رساندن چهار رئیس‌جمهور از جمله جمال عبدالناصر و حسنی مبارک نقش مهمی داشته است.

ژنرال‌های ارتش سال 2011 مبارک را از قدرت برکنار کردند و تا زمان انتخاب محمد مرسی قدرت را تحت کنترل خود داشتند. این روزها نیز پس از کودتا علیه مرسی، زمام امور کشور را در دست قرار گرفته است.

جالب این‌که عبدالفتاح السیسی فردی است که از طرف مرسی به عنوان فرمانده نیروهای مسلح و وزیر دفاع انتخاب شد.

وی در تصمیمات ارتش در سوم جولای در برکناری مرسی، انحلال قانون اساسی کشور و پارلمان و درخواست برای برگزاری انتخابات جدید، نقشی مهم و کلیدی داشت.

در روزهای پس از کودتا، ارتش با تهیه یک نقشه راه جزئیات مربوط به اداره کشور پس از برکناری مرسی را اعلام کرد.

البته رهبران ارتش به هیچ‌وجه شکل‌گیری کودتا در کشور را قبول ندارند و می‌گویند کنار گذاشتن مرسی در نتیجه پاسخ دادن به درخواست انبوه مردم مصر بوده است.

ارتش همچنین می‌گوید به محض انتخاب رئیس‌جمهور و تعیین قانون اساسی جدید، قدرت سیاسی را به گروه‌ها باز می‌گرداند.

گروه تجرد

در واکنش به ادعای اعضای گروه تمرد در جمع‌آوری 22 میلیون امضا برای برکناری مرسی، حامیان رئیس‌جمهور نیز ستادی تحت عنوان تجرد (به معنای بی‌طرفی) تشکیل داده و چند تظاهرات در قاهره برگزار کردند.

در ماه ژوئن اعضای این ستاد اعلام کردند در حمایت از مرسی توانسته‌اند بیش از ده میلیون امضا جمع‌آوری کنند.

با این حال، شهاب وجیح، سخنگوی حزب مصری‌های آزاد و یکی از اعضای جبهه نجات ملی در قاهره می‌گوید هیچ فردی از گروه تجرد در خیابان‌های قاهره حضور ندارد و بیشتر اعضای تمرد هستند که در مناطق مختلف پایتخت استقرار دارند.

النور و احزاب سلفی

النور دومین حزب اسلامگرا در مصر است که پس از سقوط مبارک اعلام وجود کرد. در انتخابات از مرسی و اخوان‌المسلمین حمایت کرد و بیش از همه بر اجرای احکام شریعت تاکید داشت.

به دنبال بالا گرفتن اعتراض‌های مردمی، النور موافقت کرد در فرآیند نقشه راه ارتش شرکت کند.

جنبش تمرد

این جنبش نیروی محرک پشت تظاهراتی بود که به سقوط مرسی منجر شد.

گروه تمرد (سرپیچی) در آوریل و توسط اعضای حزب تغییر برای مصر تاسیس شد؛ البته این حزب پیش از انقلاب سال 2011 در مصر نیز علیه مبارک فعالیت می‌کرد.

این گروه با جوانان معترض نسبت به سیاست‌های مصر ارتباط برقرار کرد و حمایت شبکه‌های اجتماعی را به دست آورد.

گروه تمرد ادعا می‌کند در دادخواست خود برای برکناری مرسی، بیش از 22 میلیون امضا جمع‌آوری کرده است.

در این دادخواست انتقادهای متعددی متوجه مرسی شده بود ازجمله؛ افزایش جرم و جنایت، وضع نامناسب اقتصاد مصر و افزایش تاثیرگذاری آمریکا در سیاست‌های داخلی کشور.

تمرد در کنار جبهه 30 ژوئن، ائتلافی را علیه شیوه حکومت‌داری اخوان‌المسلمین به وجود آورد. رهبران این ائتلاف هم اکنون برای تشکیل دولت جدید و تنظیم قانون اساسی در حال بحث و بررسی با سایر گروه‌ها هستند.

اخوان‌المسلمین

اخوان‌المسلمین قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین حزب اسلامگرا در مصر است که پس از سقوط حسنی مبارک وارد صحنه سیاسی شد و با تاسیس حزب آزادی و عدالت به عنوان شاخه سیاسی خود رسما وارد انتخابات شد.

این جریان در انتخابات سال 2012 از نامزد اصلی خود یعنی محمد مرسی حمایت کرد.

همچنین حزب عدالت و آزادی در انتخابات پارلمانی سال 2012، توانست اکثر کرسی‌ها را به دست آورد و مرسی نیز در انتخابات ریاست جمهوری با 51 درصد آرا برنده شد، اما طی یک سال گذشته اوضاع کاملا برخلاف انتظار این حزب جریان پیدا کرده است.

مخالفان مرسی تظاهراتی گسترده را علیه او در سراسر کشور برپا کردند. این اعتراضات به سقوط مرسی منتهی و مراکز اخوان در قاهره و دیگر شهرهای مصر به آتش کشیده شد.

الازهر و کلیسای قبطی

رهبری دانشگاه الازهر که بزرگ‌ترین نهاد مذهبی اهل تسنن به حساب می‌آید، به عهده شیح احمد الطیب است.

الازهر ادعا می‌کند از زمان به قدرت رسیدن اخوان‌المسلمین، به حاشیه رانده شده است. مخالفان مرسی همواره ادعا می‌کنند اخوان سعی داشته با انتخاب جایگزینی برای احمد الطیب، الازهر را تحت کنترل خود داشته باشد.

الطیب حضوری پررنگ در اعتراضات اخیر داشته است. یک روز پیش از برکناری مرسی، او در بیانیه‌ای خواسته مردم را بالاتر از هر چیزی دانست و به تمجید از تظاهرکنندگان پرداخت. تحلیلگران می‌گویند در دوران پس از مرسی، الازهر در جنبه‌های مذهبی نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.

کلیسای مسیحیان قبطی مصر نیز از تظاهرات مردم علیه مرسی حمایت و اعلام کرد: باعث خشنودی است که مردم، انقلاب دزدیده شده خود را به مسیر مسالمت‌آمیزش بازگرداندند. پاپ طروادورس دوم که کمتر از یک سال ریاست این کلیسا را به عهده گرفته است، بتازگی با البرادعی و رهبر الازهر دیدارهایی داشته است.

جبهه نجات ملی

جبهه نجات ملی که با عنوان «جبهه ملی برای پیروزی انقلاب»‌ نیز شناخته می‌شود، ائتلافی از احزاب سیاسی و بزرگ‌ترین حزب مخالف دولت مرسی است. پس از برکناری مرسی، این ائتلاف، محمد البرادعی را مسئول مذاکره و گفت‌وگو با ارتش کرد.

یکی از چهره‌های شناخته شده این گروه، حمدین صباحی پنجاه و هشت ساله است که در انتخابات ریاست جمهوری سوم شد.

با این حال در تظاهرات شکل گرفته از سوی تمرد، این حزب چندان نقشی نداشت. تحلیلگران می‌گویند احتمالا یکی از اعضای این ائتلاف به عنوان نامزد مورد نظر ارتش انتخاب شده و در انتخابات آتی شرکت خواهد کرد. یکی دیگر از رهبران معروف این جریان عمرو موسی دبیرکل پیشین اتحادیه عرب است.

رئیس‌جمهور موقت

عدلی محمود منصور متولد بیست و سوم دسامبر ۱۹۴۵ در سوم جولای ۲۰۱۳ در نتیجه کودتای ۲۰۱۳ مصر و به دنبال عزل محمد مرسی از ریاست جمهوری مصر به وسیله ارتش مصر به عنوان رئیس‌جمهور موقت دولت انتقالی و مسئول برگزاری انتخابات زودهنگام تعیین شد.

او چند روز بعد حازم الببلاوی را به عنوان نخست وزیر دولت موقت و محمد البرادعی را به عنوان معاون رئیس‌جمهور در امور روابط بین‌الملل معرفی کرد.

منصور، مقطع کارشناسی را در دانشگاه قاهره در سال۱۹۶۷ به پایان رسانده است و همچنین تحصیلات عالیه خود را در رشته حقوق و رشته علوم اداری در سال ۱۹۶۹ و ۱۹۷۰ادامه داده و مدرک گرفته است.

منصور پیشتر به عنوان مشاور شورای کشور در سال ۱۹۸۴ تعیین شد و پست معاون شورای کشور را در سال ۱۹۹۲ به عهده گرفت.

او به عنوان مشاور حقوقی وزارت بازرگانی مصر در سال ۱۹۸۳ تا۱۹۹۰ در عربستان سعودی مشغول به کار شد.

همچنین به عنوان مشاور دبیرخانه کابینه در سال‌های ۱۹۹۰ تا سال ۱۹۹۲ فعالیت داشت. وی در سال 1992 به عنوان معاون رئیس دادگاه عالی قانون اساسی مصر تعیین شد.

حسین خلیلی ‌-‌ جام‌جم