لشکرکشی ارکسترهای غیرحرفه‌ای

حبیب صبور، مدیر موسسه ارکستر ایران یکی از کارشناسانی است که به کیفیت اجرای ارکسترها انتقاد دارد.

او به جام‌جم گفت: مشکلات کار ارکسترها در ایران بسیار جدی است. اگر تعداد ارکسترهای ثبت شده را بررسی کنیم، می‌بینیم با آمار قابل توجهی روبه‌رو هستیم. اما یک بررسی عمیق‌تر به ما نشان خواهد داد که یک سری نوازنده مشخص مدام برای نوازندگی از یک اجرا به اجرای دیگر می‌روند. به فرض مثال ما صد نوازنده داریم که در ده ارکستر روی صحنه می‌روند.

15 ارکستر خصوصی با نوازنده‌های مشترک

صبور ادامه داد: ما 15 ارکستر خصوصی داریم که اکنون مشغول فعالیت هستند. در این 15 ارکستر همه اتفاقات مشترک است و اگر یکی از این ارکسترها در یک شب اجرا داشته باشد ارکستر دیگری نمی‌تواند اجرا داشته باشد، چون نوازنده‌ها مشترک هستند و می‌توانند تنها در یک اجرا حضور پیدا کنند.

مدیر موسسه ارکستر ایران افزود: ارکستر خصوصی متعلق به موسسه خصوصی است و نمی‌تواند به فعالیت‌هایی چون تربیت نوازنده بپردازد، همچنین نمی‌تواند گروهی را به‌شکل منسجم کنار هم نگه دارد. برای همین وقتی اجرا تمام می‌شود نوازنده‌ها به خانه می‌روند و تا اجرای بعدی دیگر حضور و تمرینی با هم ندارند.

او معضل بزرگ تشکیل ارکسترهای خصوصی در ایران را پیگیر نبودن و نظارت نداشتن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روی کیفیت کار گروه دانست و تاکید کرد: اگر سازوکاری باشد تا گروه‌هایی که درخواست ثبت ارکستر می‌دهند از نظر فنی مورد بررسی قرار گیرند این مشکلات کمتر می‌شود.

صندلی‌های خالی و نوازندگان آماتور

امین سالمی که رهبری ارکستر آکادمیک تهران را به‌عنوان یک ارکستر خصوصی بر عهده دارد، درباره افزایش ارکسترهای خصوصی به جام‌جم گفت: اضافه شدن ارکسترها به شرطی خوب است که نوازنده‌ها را حرفه‌ای‌تر کند. وقتی ارکسترها زیاد شود و به تبع آن تعداد نوازندگان هم بیشتر شود و تکنیک‌های مختلفی را کار کنند، می‌توان گفت اتفاق خوبی افتاده است.

این رهبر ارکستر افزود: اما متاسفانه این اتفاق نیفتاده و نوازنده‌ها به جای این‌که روی تکنیک کار کنند و زمان را برای قوی‌تر شدن در نوازندگی صرف کنند، راه پول درآوردن را پیدا کرده‌اند و بیشتر در این مسیر حرکت می‌کنند.

او ادامه داد: کار به جایی رسیده است که ما در برخی موارد با تداخل اجرایی روبه‌رو می‌شویم و تعداد نوازنده‌ها نصف می‌شود. مثلا از ده نوازنده ویلون پنج نفر به یک اجرا می‌روند و پنج نفر به یک اجرای دیگر. حالا صندلی‌های خالی نوازنده‌ها را روی صحنه چه کسی پر می‌کند؟ معلوم است دیگر، نوازنده‌های آماتور!

سالمی بیان کرد: به همین دلایل هم هست که طی چند سال اخیر حتی ارکسترهای فراوانی داشته‌ایم که پس از یک اجرا منحل شده‌اند. زمانی که در ارکستر آکادمیک تهران به‌عنوان یک ارکستر خصوصی کارمان را آغاز کردیم هیچ گروه دیگری به این شکل کار نمی‌کرد. بعد از آن گروه‌های زیادی کارشان را شروع کردند، اما خیلی زود منحل شدند.

او همچنین درباره نقش موسسه ارکسترهای ایران و وظیفه او برای ساماندهی ارکسترها گفت: وقتی یک موسسه خودش برنامه ندارد هدفش مشخص نیست. در چنین شرایطی ارکسترهای دولتی هم حاضر نیستند آن را به عنوان یک چتر حمایتی بپذیرند، چه رسد به این‌که ارکسترهای خصوصی هم به آن بپیوندند!

سالمی تاکید کرد: البته باشرایط و هزینه‌های فعلی کار کردن برای همه ارکسترها دشوار است و امیدواریم شرایط کمی بهتر شود و گروه‌ها بتوانند بهتر کار کنند.

این رهبر ارکستر اظهار کرد: تعداد نوازنده‌ها کم است، برای برخی سازها نوازنده خوب و کاملا حرفه‌ای نداریم. سالن‌های تمرین خصوصی گران است و هزاران مشکل دیگر هست که برنامه‌ریزی را برای کار دشوار می‌کند. حل و فصل این موارد نیازمند حضور یک مدیر جسور در دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و امیدواریم این اتفاق بیفتد.نکته‌ای که امین سالمی مطرح کرد باعث شد تا درباره حضور نوازندگان آماتور در ارکسترهای موسیقی پیگیری بیشتر کنیم و متوجه شدیم در بسیاری از اجراها نام‌هایی که به‌عنوان اعضای ارکستر اعلام می‌شود، روی صحنه نمی‌روند و تعدادی نوازنده دیگر به جای آنها به عنوان نوازنده روی صحنه می‌روند. به عنوان مثال این اتفاق در اجرای شهرداد روحانی و کنسرت خلیج‌فارس هم رخ داده است.

زینب مرتضایی‌فرد ‌‌/‌‌ گروه فرهنگ و هنر