حق نداری هرکاری دلت خواست با مردمت انجام دهی

نامه های حضرت علی به مدیران و منصوبانش، از آن دست نامه‌های نهج البلاغه است که برای همیشه می‌تواند راه و مسیر مدیریت علوی را برای ما مشخص کند، راهی که باید آن را مرور کرد تا به ذره ذره شیوه‌های حکومت حضرت علی(ع) و نحوه برخورد او با کارگزارانش آگاه شد.

یکی از نامه‌های قابل تامل ایشان که در نهج البلاغه نیز ثبت شده است، نامه حضرت علی(ع) به اشعث‌بن قیس است؛ مردی که از طرف حضرت علی(ع) مامور اداره امور آذربایجان شده و در آنجا حضور دارد. این نامه به خوبی نشان می‌دهد که حضرت علی(ع) در برخورد با کارگزاران خود و در قبال لغزش‌های احتمالی آنان ضمن اینکه از مسیر عدالت خارج نمی‌شود ذره‌‌ای هم مماشات به خرج نمی‌دهد تا مبادا مماشات او مسیر ظلم به مردمی که تحت لوای حکومت علوی قرار دارند، هموار کند.

در نامه حضرت علی(ع) به اشعث‌بن قیس آمده است: « کاری که بر عهده توست، نان‌خورش تو نیست؛ بلکه بر گردنت امانتی است. آن‌که تو را بدان کار گمارده، نگهبانی امانت را بر عهده‌ات گذارده است؛ تو را نرسد که آنچه خواهی به رعیت فرمایی و بی دستوری به کاری‌ دشوار درآیی. در دست تو مالی از مالهای خداست عز و جل و تو آن‌را خزانه‌داری تا آن را به من بسپاری. امیدوارم برای تو بدترین والیان نباشم، والسلام.*»

منصبت امانت است؛ به چشم نان‌خورش به آن نگاه نکن
در نامه حضرت علی(ع) به اشعث‌بن قیس، چند نکته مهم وجود دارد که یکی از قابل توجه‌ترین آنها تأکید حضرت علی به اشعث برای دوری از نگاه مادی به منصبی است که دارد؛ ایشان تأکید می‌کند که جایگاه این مدیر امانتی‌ست در دست او، امانتی که نباید به آن به چشم نان‌خورش نگاه کند و از نشستن بر این مسند صرفا انتظار مادی داشته باشد و تنها به دنبال تبدیل این مقام به جایگاهی برای دستیابی به ثروت باشد.

نکته مهم دیگری که در این نامه می توان دید این است که حضرت علی(ع) کارگزار و مدیری را که انتخاب کرده، راهنمایی می‌کند و اصول مهم مدیریت کشور را به او یادآوری می‌کند؛ به او می‌گوید که حق ندارد با مردمی که رعیت او هستند و تحت لوای حکومت علوی زندگی می‌کنند؛ هر جور که دلش می‌خواهد رفتار کند؛ همچنین تأکید می‌کند که مدیر حکومت علوی نباید بدون دستور و هماهنگی حکومت وارد انجام کارهای دشوار  شود، حضرت علی(ع) در این نامه با ظرافتی خاص به اشعث یادآوری می‌کند که خود او نیز ممکن است از خظا مصون نباشد؛ برای همین در انتهای نامه ابراز امیدواری می‌کند که بدترین والیان برای این کارگزار حکومت علوی نباشد.
*نهج‌البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، چاپ بیست و یکم، تهران، 1380؛ صفحه 274

مهدی جلیلی - جام‌جم آنلاین