دعوای خانوادگی در سلطنت سعودی

به گفته منابع سعودی ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی طی حکمی بندر بن سلطان را «بنا به درخواست خود او» از ریاست سازمان اطلاعات عربستان برکنار و یوسف ادریسی را به جای او منصوب کرد. این برکناری اندکی پس از آن صورت می‌گیرد که ملک عبدالله در یک حکم دیگر مقرن بن عبد العزیز را به عنوان جانشین ولیعهد کنونی عربستان معرفی کرد.

معرفی مقرن در آستانه دیدار باراک اوباما ،رئیس‌جمهور آمریکا از عربستان صورت گرفت؛ دیداری که به گفته برخی ناظران به منظور ایجاد هماهنگی‌های بیشتر بین آمریکا و عربستان بخصوص برسر تغییرات درونی نظام حاکم بر ریاض بوده است.

بندر بن سلطان بن عبدالعزیز آل سعود(متولد ۱۹۴۹ میلادی) از اعضای خاندان آل‌سعود است. وی از سال 2005 تاکنون ریاست شورای امنیت ملی عربستان را به عهده داشت و از ژوئیه ۲۰۱۲ تا آوریل ۲۰۱۴ ریاست استخبارات عمومی(سازمان اطلاعات و امنیت) عربستان سعودی را نیز به عهده گرفت.

وی فرزند سلطان بن عبدالعزیز اولین ولیعهد درگذشته ملک عبدالله و برادرزاده پادشاه کنونی عربستان است. بندر که پیشتر به مدت 22 سال سفیر عربستان در آمریکا بود، مسئولیت ویژه‌ای در هدایت امور راهبردی و اطلاعاتی عربستان در منطقه داشت.

مقام‌های امنیتی عربستان پیشتر گفته بودند بندر بن سلطان برای یک عمل جراحی به خارج از عربستان رفته و بزودی بازخواهد گشت، اما بعدها خبری از بازگشت او منتشر نشد. برخی تحلیلگران گفتند بندر احتمالا به دلیل رضایت نداشتن آمریکا از موضع عربستان در قبال بحران سوریه و حمایت این کشور از گروه‌های افراطی کنار گذاشته شده است. بندر بن سلطان به حمایت از شورشیان در سوریه و موضع سرسخت در قبال ایران شهرت داشت.

انتقاد از آمریکا

به گزارش ایسنا، در ماه‌های گذشته از قول این امیر عالی‌رتـــــبه سعودی نقل شده بود که از آمریکا بابت حمله‌ نکردن به سوریه و نزدیک‌ شدن به ایران انتقاد می‌کرد. اکتبر سال گذشته نیز گزارش شد که بندر از قصد ریاض برای دور شدن از آمریکا در زمینه سیاست خــــارجی خبر داده بود.

در برخی گزارش‌ها آمده بود که امیر بندر بن سلطان در جلسه‌ای از نگرانی‌های عربستان درباره سیـاست آمریکا در قبال سوریه و ایران با دیپلمات‌های اروپایی حرف زده است. او آمریکا را در حل جنگ داخلی در سوریه و مناقشه اسرائیل و فلسطین ناتوان توصیف کرده بود.

بندر همچنین ابراز نارضایتی کرده بود که واشنگتن و تهران به یکدیگر نزدیک می‌شوند. همچنین از بندر نقل شده بود که عربستان دیگر نمی‌خواهد وابسته باشد. عربستان سعودی از زمان تاسیس در سال ۱۹۳۲ میلادی تاکنون متحد آمریکا بوده است.

برکنــــاری بندر بن سلطان به طور حتم مسائل پشت پرده فراوانی دارد که طی روزهای آینده شاهد افشای احتمالی بخشی از آن خواهیم بود.

در همین رابطه پایگاه سوری دام پرس در گزارشی تقریبا مفصل نوشت: منابع نزدیک به مقامات سعودی نیز درباره علل اصلی برکناری رئیس دستگاه اطلاعاتی عربستان، معتقدند بندر بن سلطان از گرفته شدن ماموریت تصمیم‌گیری درباره پرونده سوریه و ایران از خودش و سپردن چنین پرونده‌هایی به شاهزاده محمد بن نایف پسر عمو و وزیر کشور کنونی عربستان بسیار ناراحت شده و از نادیده گرفتن کامل نقش‌آفرینی خودش در این باره بشدت خشمگین بوده است.

بر این اساس، بندر بن سلطان پس از اطلاع از این تصمیم ها خاک عربستان را ترک کرده و تا زمان اعلام خبر برکناری خود نیز وارد این کشور نشده است. در سفر دو هفته پیش ملک عبدالله به واشنگتن نیز بندر بن سلطان حضور نداشت.

شاهزاده بندر همواره طی سال‌های اخیر سیاست‌های سختگیرانه و تندی را علیه ایران و سوریه اتخاذ می‌کرد. وی با حمایت مستقیم و پشتیبانی مالی و تسلیحاتی از تروریست‌ها در سوریه به دشمن شماره یک نظام اسد در منطقه تبدیل شده بود.

روزنامه الاخبار لبنان نیز در گزارشی تحلیلی به بررسی پشت پرده‌های اقدام پادشاه عربستان در کنار گذاشتن بندر بن سلطان پرداخت و نوشت: دستور پادشاه عربستان یک اقدام اداری روتین نیست، بلکه این اقدام اختلافات شلعه‌ور شده بین جناح‌های مختلف خاندان آل‌سعود بر سر قدرت را آشکار می‌کند.

یوسف ادریسی کیست؟

شبکه خبری المیادین با تهیه گزارشی تحت‌عنوان رئیس جدید سازمان اطلاعات عربستان به معرفی رئیس جدید این سازمان که بنا به اعلام شبکه المیادین شخصیتی ناشناخته در محافل عربستان است، پرداخت. در این گزارش آمده است: یوسف بن علی الادریسی، رئیس جدید دستگاه اطلاعات عربستان شخصیتی ناشناخته در محافل سیاسی عربستان محسوب می‌شود. در طول 38 سال گذشته وی نخستین کسی است که با وجود نداشتن ارتباطی تنگاتنگ با خانواده سلطنتی حاکم در عربستان توانسته است به چنین سمتی دست یابد.

اولین حضور یوسف بن علی الادریسی در محافل عربستان به سال 2013 و زمانی برمی‌گردد که ملک عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان طی مراسمی سمت وی را به معاون رئیس دستگاه اطلاعات ارتقا داد. الادریسی شخصیتی ناشناخته‌ در محافل عربستان است و نام وی تنها در سال 2013 در سه مراسم با حضور پادشاه عربستان ذکر ‌شد که طی همه این نوبت‌ها مقام الادریسی به سرتیپ اول و پس از آن به معاون رئیس دستگاه اطلاعاتی و بتازگی به عنوان رئیس دستگاه اطلاعات ارتقا داده شد.

از زمان تاسیس دستگاه اطلاعات عربستان محمد بن عبدالله العیبان، سعید بن عبدالله کردی و عمربن محمود شمس، تنها کسانی بودند که جزو خاندان سلطنتی نبودند و توانستند ریاست دستگاه اطلاعات عربستان را برعهده گیرند. پس از این افراد به ترتیب ترکی الفیصل، نواف بن عبدالعزیز، مقرن بن عبدالعزیز و بندر بن سلطان این سمت را عهده‌دار شدند.

برکناری بندر بن سلطان و تعیین مقرن به جانشینی ولیعهد، ادامه روند تغییراتی گسترده در راس هرم قدرت پادشاهی آل‌سعود است که از چندی پیش شروع شده و همچنان استمرار دارد.