عالمان شیعه غزنی کتابت شد

این اثر، زندگی نامۀ (بیش از ۱۱۰) تن ازعالمانِ حوزوی، فقیه، عارف، انقلابی، مورخ، مدرس، شهید، شاعر، پژوهشگر و نویسندۀ شیعۀ امامیّه - از قرون گذشته تا زمان اکنون- را در خود دارد.

این کتاب، شامل سه بخش است: «در آمد، مقدمه و بیوگرافی ها». در مقدمه اوّل، عالمان دینی را به عنوان میراث داران پیامبران الهی و جانشینان پاک سرشت و معصوم آنها می داند که در دانش و سلوک، قدم در جای پای آنها می گذارند و مسیر پر رمز و راز آنان را می پیمایند و با ترویج فرهنگ اصیل و ناب اسلامی، بسیاریشان در این مسیر، با نثار جانشان، شجرۀ طیبۀ ولایت و امامت را احیا نموده و در دفاع و پاسداری از حریم اسلام ناب محمدی، تا پای شهادت پیش رفته و می روند؛ عالما و دانشمندانی که در دوران حیات خویش بر تاریخ تشیّع پرتو افکنده و بر معنویت، دانش و فرهنگ بشر تأثیرگذار بوده اند... بدون شک، کمترین پاس داشت از مقام شامخ آنان، معرفی و شرح حال زندگی پربار آنها برای نسل های بعدی است... زندگی نامۀ سه دسته از عالمان و شخصیت های استان غزنین مورد توجه و اولویّت قرار گرفته است:

الف. عالمان و شخصیت هایی که خدمات علمی و فرهنگی داشته اند و با ساختن مدرسۀ علمیه و مراکز آموزشی، عمر گران بهای خود را به تربیت شاگردان و جویندگان علم و دانش و تبلیغ معارف اسلامی صرف کرده اند.

ب. علما و طلاب جوانی که در راه مبارزه با انحرافات فکری و استبداد داخلی، شکنجه و زندان را به جان خریده اند و یا در راه دفاع از میهن و آرمان های اسلامی، جام شهادت سرکشیده اند.

ج. طلاب و روحانیانی که همچون سلف صالح خود، در جهت گسترش علم و دانش و در دفاع از ارزش های دینی و مذهبی، با نوشتن کتاب و مقالات، در راه اعتلای فرهنگ اسلامی، مجدّانه تلاش نموده اند.

در جایی، اشاره دارد: «آنچه در این کتاب فراهم آمده و به ثبت رسیده است، زندگی نامۀ تعداد اندکی از ستارگان علم و فقاهت ولایت باستانی غزنی است. دلیل این امر، تنها و تنها، عدم دسترسی به بیوگرافی و شرح حال زندگی بسیاری از علما و دانشمندان بوده است؛ امید که توفیق یارمان گردد، تا در مجلد دیگری جبران مافات نماییم».

در مقدمۀ دوم کتاب، در ذیلِ عنوانِ نخست «اهمیت و جایگاه عالمان در قرآن و روایات»، آمده است: «بدون تردید، عالمان متعهّد شیعه در طول تاریخ اسلام، و از آن جمله در افغانستان، مهمترین پایگاه برای حفظ و گسترش دین، مذهب، سنگربانان و مدافعان حریم تشیّع بوده اند. سرگذشت و تاریخ پر افتخار عالمان دینی شیعه در افغانستان، نشان دهنده این واقعیت است که آنان، با تمام وجود، در راه حفظ و پاسداری از ارزش های دینی و مذهبی، سعی و تلاش کرده و از جان و مالشان در این مسیر مایه گذاشته اند... هم زمان در چند جبهه مبارزه داشته اند. در جبهه ضد استعماری و تهاجم بیگانگان به خاک افغانستان؛ روحانیان شیعه لباس رزم پوشیده و سنگر به سنگر، همگان با مدافعان حریم ملت و میهن، تا پای شهادت مبارزه کرده اند. در جبهه ضد استبدادی... با زبان و قلم و تحمّل زندان و شکنجه و تبعید، استبداد را به زانو در آورده اند.

در جبهه مبارزه با جهل و بی سوادی، در روزگاری که در مناطق هزاره جات[۱] حتی کلاس ابتدایی وجود نداشت، بهترین عالمان دینی، وظیفه خود دانستند که در مکتب خانه هایی محلی بنشینند تا فرزندان وطن به کیمیای علم و داشتن دست یابند... در حوادث پس از کودتای مارکسیستی تا به امروز باز هم می بینیم که همین روحانیت متعهّد شیعه هستند که گاهی در قالب فرماندهی جنگ و جهاد در خط مقدم نبرد با متجاوزان سینه سپر ساخته اند؛ زمانی در سمت رهبری جامعه تشیّع، سهم و حقوق آنان را مطالبه کرده و در این جهت ذرّه ای کوتاه نیامده اند. لذا به پاس خدمات و جان فشانی های ارزشمند این عالمان، سعی نمودیم تا گامی هرچند کوچک، و دای دینی، اگر چه ناچیز، در این باره برداریم.

در ادامه، این عناوین مطرح شده است: «جایگاه فرهنگی و پیشینۀ تاریخی غزنه، موقعیت کنونی غزنین، مکان های تاریخی غزنین، مکان های دیدنی، غزنین پایتخت فرهنگی جهان اسلام». در ذیل عنوانِ موقعیت کنونی غزنین آمده است: «ولایت غَزنی، یا غزنین، یکی از سی و چهار ولایت افغانستان است. مرکز این ولایت شهر غزنی است که در شرق این کشور قرار دارد و از شهرهای مرکزی افغانستان به شمار می رود... در حدود ۱۴۵ کیلومتری پایتخت، واقع شده است.

نویسنده، در ادامه به معرفی چند تن از شعرا و دانشمندان، نظیر مقبرۀ ابوریحان بیرونی و سنایی غزنوی پرداخته است. وی در معرفی آثار تاریخی غزنه، خرابه های قدیم (پایتخت سلسلۀ غزنویان)، در شمال شرقی این شهر را نیز وصف کرده است.

در ذیل عنوانِ پایانی مقدمه، «غزنین، پایتخت فرهنگی جهان اسلام» آمده است: «در نشست وزیران فرهنگ کشورهای اسلامی، از سوی سازمان فرهنگی اسیسکو و یونسکو، در سال ۲۰۰۷ م، تصمیم گرفته شد که غزنی در سال ۲۰۱۳ میلادی، پایتخت فرهنگ و تمدن کشورهای اسلامی نام گذاری شود. بالاخره عنوانِ پایتخت فرهنگ و تمدن جهان اسلام، در روز ۲۴/۱/۱۳۹۲ ش، طی مراسم ویژه ای، از سوی سازمان فرهنگی اسیسکو، با حضور شماری از وزیران فرهنگ کشورهای اسلامی، به این شهر داده شد.

چینشِ زیست نامه ها، بر اساس حروف الفبا و لقب آنان است. برخی از مشاهیر و بزرگانی که در این اثر معرفی شده اند، عبارتند از: آیت الله العظمی فیاض، علامه مدرس افغانی، فیض محمد کاتب هزاره، شیخ عزیزالله غزنوی، شیخ قربانعلی وحیدی، شیخ شهید محمد ناصر فیاضی، شهید سید احمدعلی احسانی، سید موسی صدر، شیخ صمدی جاغوری، استاد سید محمد عیسی جوادی غزنوی، دکتر ناصری داوودی، دکتر سید عبدالقیوم سجادی و...

از دهه گذشته تا کنون، در خصوص رجال و شخصیتهای گذشته و حال افغانستان، برخی آثار مکتوب، وارد بازار چاپ و نشر گردید که از دید شما می گذرد: «تاریخ علمای بلخ، در سه جلد، به قلم مرحوم شیخ مهدی رحمانی؛ مشاهیر تشیّع در افغانستان در سه جلد به کوشش: دکتر ناصری داوود، کوثر النّبی به همّت سید جعفر حسینی عادلی؛ برخی مجلّدات ستارگان حرم، در برخی شمارگانِ گلشن ابرار، شعرای عصر حاضر افغانستان به قلم: جلیل صابری هروی، سانچارک در بسترِ زمان، به کوشش سید علی نقی میر حسینی؛ تاریخ ادبیات بلخ به قلمِ صالح محمّد خلیق و...».

منابع این اثر، از کتاب ها، وبلاک ها، نشریه ها، دست نوشته ها و مصاحبه با چهره های مطرح شده، فراهم آمده است و از حیث تحقیق میدانی، حائز اهمیّت است. در این کتاب، برخی چهره ها، برای نخستین بار مطرح شده اند. کتاب «عالمانِ شیعه غزنی» با درجِ «منابع» و معرفی برخی آثارِ نشر عرفان- در پایان کتاب- پایان می پذیرد.

قربانعلی فصیحی و علی مدد شریفی، مولقان کتاب عالمان شیعه عزنی هستند و این کتاب به همت موسسه انتشارات عرفان در 446 صفحه منتشر شد.