آینده در تسخیر واقعیت افزوده

این چند سطر بخشی از یک داستان علمی ـ تخیلی نیست. واقعیت است؛ واقعیتی از جنس افزوده که این روزها در دنیای فناوری‌های دیجیتال سر و صدای زیادی به راه انداخته است. واقعیت افزوده به شما کمک می‌کند احساس شخصیت اصلی فیلم ترمیناتور را در دنیای امروز تجربه کنید

. اگر چه تا چند سال پیش، این فناوری مفهومی آینده‌نگرانه به نظر می‌رسید، اما شواهد کنونی حاکی از آن است که این فناوری عزمش را جزم کرده تا مرز میان واقعیت و داستان را از میان بردارد. رونمایی از ابزارهای پوشیدنی مختلف مانند عینک‌ها و لنزهای واقعیت افزوده مثل عینک گوگل، معرفی برنامه‌هایی که با هدف کمک به مسیریابی طراحی شده‌اند و رونمایی از برنامک‌های سریع و قدرتمند، همه و همه شواهدی است که ثابت می‌کند آینده دنیای دیجیتال در تسخیر واقعیت افزوده خواهد بود.

از شوخی تا جدی با واقعیت افزوده

این روزها واقعیت افزوده یا Augmented Reality به یکی از موضوعات مورد توجه در حوزه فناوری‌های نوین مبدل شده است. این فناوری به ما امکان می‌دهد تا همزمان با مشاهده محیط اطراف، اطلاعاتی را متناسب با آن محیط به صورت نوشتاری یا فیلم و عکس ببینیم؛ اطلاعاتی که عموما از شبکه اینترنت به دست می‌آیند. بسیاری از برنامک‌های طراحی شده برای گوشی‌های همراه هوشمند براساس فناوری واقعیت افزوده عمل می‌کنند و با نصب این برنامک‌ها می‌توانید از امکانات متعدد آنها استفاده کنید. یکی از کاربردی‌ترین امکانات این فناوری در حوزه گردشگری است.

برای مثال اگر به شهر ناآشنایی سفر کرده باشید، کافی است با دوربین گوشی تلفن همراه به محیط اطرافتان نگاه کنید تا به کمک این برنامک از نزدیک‌ترین ایستگاه مترو یا رستوران‌های اطرافتان مطلع شوید و بتوانید راه خود را پیدا کنید و به مقصد مورد نظر برسید. واقعیت افزوده می‌تواند درباره بناهای تاریخی، موزه‌ها و مقاصد گردشگری در شهر یا کشوری که به آن سفر کرده‌اید اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار دهد. برای مثال ممکن است در رستورانی نشسته باشید و پیش از سفارش دادن غذای مورد نظرتان بتوانید از میزان کالری، پروتئین و چربی که با خوردن این غذا به بدنتان می‌رسانید مطلع شوید. علاوه بر این واقعیت افزوده در دنیای بازی‌ها نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، اما این همه ماجرا نیست. واقعیت افزوده می‌تواند کاربردهای جدی‌تری هم داشته باشد. برای مثال خلبان هواپیمای جنگی یا نیروهای نظامی می‌توانند روی سطح عینکی که به چشم می‌زنند، اطلاعاتی درباره میدان جنگ به دست آورند یا این که پزشک جراح می‌تواند اطلاعات مربوط به تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از بیمار یا تصاویر MRI و نتیجه آزمایش‌های بیمار را حین عمل روی بدن او مشاهده کند.

واقعیت افزوده به روایت تاریخ

واقعیت افزوده یک نمای فیزیکی زنده است که می‌تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم با کاربر در تعامل باشد و عناصری را در دنیای پیرامون دنیای واقعی افراد اضافه کند. این عناصر براساس تولید محتوا در رایانه و به واسطه دریافت و پردازش اطلاعات از طریق حسگرهایی مانند صدا، تصویر، فیلم یا داده‌های دریافتی از سیستم‌های موقعیت‌یاب جغرافیایی شکل می‌گیرد. بنابراین می‌توان گفت واقعیت افزوده در عمل عبارت است از تماشای یک پدیده در دنیای واقعی که اطلاعات دیداری، شنیداری، ویدئویی و همچنین تغییر مکان جغرافیایی هم به آن افزوده شده است. نخستین تلاش‌ها برای دستیابی به فناوری واقعیت افزوده در دهه‌های 50 و 60 میلادی آغاز شد. مورتون هیلینگ که می‌توان او را پدر واقعیت افزوده دانست، با ثبت ایده شبیه‌ساز در سال 1962 میلادی اولین ایده آمیخته با این فناوری را با هدف اطلاع‌رسانی به افراد در شرایط خاص مطرح کرد. نخستین نمایشگر واقعیت افزوده یک ابزار پوشیدنی بود که روی سر قرار می‌گرفت و فرد می‌توانست روی این نمایشگر تصاویر گرافیکی را که به کمک رایانه ایجاد شده بود، تجربه کند.

این مسیر تا دهه 90 میلادی بتدریج در حال توسعه و پیشرفت بود و در این زمان یکی از محققان شرکت بوئینگ برای نخستین بار واژه واقعیت افزوده را مطرح کرد و به این ترتیب کاربردهای متنوع واقعیت افزوده در سال 1997 در حوزه‌های پزشکی، ساخت و تولید، فعالیت‌های مکانیکی و همچنین حوزه سرگرمی مورد توجه قرار گرفت. پس از آن استفاده از ترکیب تصاویر گرافیکی و دنیای واقعی به روی تصاویر دوربین‌های واقعی مورد توجه قرار گرفت.

شهرهای هوشمند در آینه واقعیت مجازی

فناوری در دنیای امروز تا جایی پیش رفته که موجب می‌شود بتوانیم به واقعیت‌های محیط پیرامونمان اطلاعات مجازی اضافه کنیم. بنابراین دور از انتظار نخواهد بود در آینده‌ای نزدیک همه خیابان‌ها، ساختمان‌ها و حتی شهروندان به بخش‌هایی از این اطلاعات مجازی تبدیل شوند. واقعیت افزوده در ترکیب با فناوری‌ها و ابزارهای جدید ارتباط کاربران را با دنیای مجازی امکانپذیر می‌سازد و دنیای جدیدی را پیش روی آنها به تصویر می‌کشد که می‌توان در آن محیط اطراف و اجسام موجود در آن محیط را به شکل جدیدی مشاهده کرد.

اگر بخواهیم چشم‌اندازی از شهرهای هوشمند آینده را به تصویر بکشیم بدون تردید واقعیت افزوده در این شهرهای هوشمند حرف‌ زیادی برای گفتن دارد، چراکه این فناوری می‌تواند با در کنار هم قرار دادن میلیون‌ها منبع اطلاعاتی مختلف از آگهی‌دهندگان تا شبکه‌های اجتماعی مختلفی که روز به روز به تعداد اعضای آنها افزوده می‌شود، یک دنیای مجازی تشکیل دهد و به ‌این ترتیب کاربران در این دنیای مجازی هیچ‌گاه احساس تنهایی را تجربه نمی‌کنند و می‌توانند به اطلاعات مختلفی دسترسی داشته باشند.

از یک سو می‌توان گفت واقعیت افزوده امکانی است که به شما کمک می‌کند به یک بانک اطلاعاتی گسترده دسترسی داشته باشید و از سوی دیگر به نظر می‌رسد گسترش این فناوری در نهایت به وابستگی هرچه بیشتر کاربران به این فناوری منجر خواهد شد تا جایی که ممکن است کاربران تصور کنند محدود شدن به این فناوری به منزله از دست دادن قدرت تصمیم‌گیری آنهاست. البته تهدید حریم خصوصی زندگی افراد از دیگر نگرانی‌هایی است که توسعه کاربرد این فناوری می‌تواند به همراه داشته باشد. چراکه در حقیقت در دنیای واقعیت افزوده ناشناس ماندن افراد به سختی امکانپذیر خواهد بود.

یک قدم فراتر از واقعیت افزوده

در واقعیت افزوده از دو عنصر بهره گرفته شده و عنصراول واقعیت است، یعنی همان چیزی که به شکل عادی و بدون هیچ وسیله یا ابزار کمکی جانبی می‌توانیم ببینیم و افزوده همان اطلاعاتی است که از طریق برنامک‌های مخصوص روی زمینه‌ای از جنس واقعیت اضافه می‌شود. محققان در تلاش برای توسعه واقعیت مجازی، چشم‌ها یا بهتر است بگوییم لنزهای چشمی را هدف گرفته‌اند که از آنها برای اصلاح عیوب انکساری چشم استفاده می‌شود.

آنها به این لنزها مدارهایی اضافه کرده‌اند و به این ترتیب این لنزها به‌عنوان یک ابزار دیجیتال، دسترسی به اطلاعات دنیای واقعیت افزوده را امکانپذیر می‌سازد. به این ترتیب حسگرهای این لنزها اطلاعات محیط پیرامون را به رایانه‌ها منتقل می‌کنند و سامانه‌های واقعیت مجازی پس از پردازش اطلاعات دریافتی داده‌های متناسب را به گیرنده‌های این لنزها انتقال می‌دهد که این اطلاعات در نهایت روی سطح تصویر مشاهده شده افزوده خواهد شد. بنابراین اگر فردی از کنار شما عبور کند و کیف یا کفشی که پوشیده، توجه شما را به خود جلب کند می‌توانید براحتی اطلاعاتی درباره مدل، تولیدکننده و فروشگاهی که می‌توانید این کفش یا کیف را از آنجا بخرید، به دست آورید.

تعمیر خودرو به کمک واقعیت افزوده

خودروهای امروزی بسیار مدرن شده‌اند و در طراحی و ساخت آنها از قطعات الکترونیکی متعددی استفاده شده است. بنابراین اگرچه این امکانات رانندگی را بسیار تسهیل می‌کند، اما بدون تردید تعمیر این خودروها با توجه به پیچیدگی‌هایی که در طراحی بخش‌های مختلف آن وجود دارد از عهده هر کسی ساخته نیست اما شرکت خودروسازیBMW برای حل این مشکل عینک هوشمندی از جنس واقعیت افزوده طراحی کرده که تعمیر موتور خودرو را براحتی امکانپذیر می‌سازد. به این ترتیب هر فردی می‌تواند براساس دستور‌العمل مرحله به مرحله برای تعمیر موتور خودرو که در مقابل شیشه عینک به نمایش در‌می‌آید کار تعمیر را براحتی انجام دهد.

وقتی کاربر از پشت عینک به موتور خودرو نگاه می‌کند نمایشگر سه‌بعدی رنگی در قسمت بالای موتور به نمایش در‌می‌آید. برنامه اختصاصی طراحی شده برای این عینک را می‌توان روی گوشی‌های هوشمند نصب کرد و به این ترتیب کاربر می‌تواند دستور‌های مکتوب را همزمان بشنود. پخش تصاویر سه‌بعدی به او نشان می‌دهد چگونه باید قطعه‌ای را بردارد و آن را تعویض کند. در بخش دیگر از اطلاعات مجازی به نمایش درآمده ابزارهای لازم برای تعمیر خودرو به کاربر نشان داده می‌شود.

فرانک فراهانی‌جم ‌/‌ گروه دانش