سفر صبا به کوی دوست

حال اگر موضوعی که یک فیلم می‌خواهد به آن بپردازد، مقوله‌ای دینی و مذهبی باشد، حساسیت ماجرا پیچیده‌تر می‌شود و ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند. اگر از فیلم‌های زندگی پیامبران الهی و ائمه و بزرگان دینی صرف‌نظر کنیم، منظور نظر نگارنده آثاری است که می‌خواهد مفهوم و نشانه بارز دینی را بیان و مهم‌تر از آن اشاعه کند.

در چنین حالتی نویسنده و کارگردان باید با دستی پر و تحقیقاتی کامل نسبت به خلق چنین اثری اقدام کند و محتاطانه گام بردارد، چراکه کوچک‌ترین اشتباهی می‌تواند به باورهای عمومی جامعه لطمه وارد کند و تبعات منفی داشته باشد. ضمن این که فیلمساز به هر حال باید پیام فیلم و مضمون ارزشمند اثر را در قالب داستانی جذاب و در لفافه به سمع و نظر مخاطب برساند. گرچه نه آن نیت و هدف موردنظر گروه سازنده به ثمر می‌نشیند و نه تماشاگر ارتباطی با آن برقرار می‌کند.

«سر به مهر» نخستین ساخته سینمایی هادی مقدم‌دوست که بتازگی وارد شبکه نمایش خانگی شده، با توجه به موضوع نماز روی لبه تیغ گام برمی‌دارد. این اظهارنظر ضمن اذعان به مفهوم و مضمون بالقوه و ارزشمند اثر، به همان حساسیت‌ها و دشواری‌هایی اشاره می‌کند که مخاطب از یک اثر هنری همچون فیلم، انتظاراتی ورای دریافت پیام دارد.

اما هــــــادی مقدم‌دوست که همکاری‌ دلپذیر و خوش نتیجه زیادی با حمید نعمت‌الله در آثاری چون «وضعیت سفید» و «بی‌پولی» داشت، اینجا نیز از آزمونی دشوار و خودخواسته سربلند بیرون می‌آید و فیلمی درست درباره نمازخواندن می‌سازد.

او برای این کار زندگی دختری جوان به نام صبا را روایت می‌کند که از سن ازدواجش گذشته و با مشغولیاتی ذهنی و روحی و مشکلاتی بیرونی روبه‌روست، اما تردید مهم او خواندن نماز است و از آن مهم‌تر این که شهامت طرح این مساله را به دیگران ندارد، چون می‌ترسد نوع برخورد دیگران با او تغییر کند.

فیلمنامه‌نویس و فیلمساز، هوشمندانه از فضای مجازی و اینترنت برای تقویت و بعد دادن به شخصیت اصلی قصه‌اش استفاده می‌کند و تمنیات و تردیدهایش را از طریق وبلاگ‌نویسی نشان می‌دهد. موردی آشنا و ملموس برای نسلی با اتهام بی‌هویتی و سرگردانی که تنها چاره آرامشش معنویت و توسل به پروردگار است.

بازی زیبا و همدلی برانگیز لیلا حاتمی که به خوبی جزئیات یک دختر جوان تنها و مستاصل و دچار تردید را به تصویر می‌کشد، مهم‌ترین نقطه قوت فیلم است و کاری می‌کند که تصور بازیگر دیگری برای این نقش خطرناک محال باشد.

وقتی صبا چادر سفیدش را برسر می‌کند و تردیدهایش را برای وصل به سرچشمه معنویت کنار می‌گذارد و شهرام ناظری «من ای صبا ره رفتن به کوی دوست ندانم/ تو می‌روی به سلامت، سلام من برسانی» سعدی را می‌خواند، انگار تردیدهای ما هم برای افشای راز سر به مهرمان به پایان می‌رسد.

(علی رستگار / جام جم)