نانوفناوری​، ​مسیر ​صنعت را در پیش​گرفته است

در کشور ما نیز با توجه به اهمیت این موضوع ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با هدف بهره‌برداری از قابلیت‌های فناوری نانو راه‌اندازی شده است. یکی از اقدامات این ستاد برگزاری جشنواره فناوری نانو است که با هدف ترویج دانش و فناوری نانو در سطح عموم مردم، دانش‌آموزان و متخصصان و شناخت جایگاه و نقش فعالان این عرصه از دانشگاه تا مراکز علمی و شرکت‌ها و سازمان‌های تجاری مختلف در کشور انجام می‌شود. بدون تردید برگزاری این جشنواره در ارتقای دانش عمومی در حوزه فناوری نانو، تقویت همکاری بین صنعت و دانشگاه و ایجاد زمینه‌ای مناسب برای شرکت‌های فعال در این حوزه در بازارهای بین‌المللی می‌تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد. هفتمین جشنواره فناوری نانو از چهاردهم تا هفدهم مهر در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی برگزار شد. جشنواره و نمایشگاه فناوری نانو به عنوان بزرگ‌ترین رویداد فناوری و تجاری ایران در حوزه نانو مطرح است که چند سالی است با حضور جمعی از نهادهای داخلی و خارجی در کشور برگزار می‌شود. نمایشگاه سالانه فناوری نانو که از سوی ستاد توسعه فناوری نانو در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برگزار می‌شود، از بزرگ‌ترین و معتبرترین نمایشگاه‌های داخلی در حوزه فناوری نانو است که در سطح قاره آسیا نیز در رتبه دوم نمایشگاه‌های برگزار شده در این حوزه قرار می‌گیرد.

در خاتمه این نمایشگاه طبق روال سال‌های گذشته نهمین دوره جشنواره فناوری نانو با معرفی برترین پژوهشگران، موسسات تحقیقاتی، آزمایشگاه‌ها، رسانه‌ها، مراکز رشد، فناوران و دستاوردهای ویژه فناوری نانو به کار خود پایان داد. در بخش محصولات و تجهیزات برگزیده، داروی ضد سرطان سینادوکسوزوم، فیلترهای نانویی و دستگاه حباب ساز نانویی به عنوان برترین محصولات انتخاب و معرفی شدند. همچنین دانشگاه‌های صنعتی شریف، تهران، تربیت مدرس، صنعتی امیرکبیر و صنعتی اصفهان در بخش موسسات پژوهشی فعال در حوزه نانوفناوری رتبه‌های اول تا پنجم را به خود اختصاص دادند.

ادبیات نوآوری وارد دانشگاه‌ها می‌شود

دکتر سورنا ستاری، در نهمین دوره مراسم تقدیر از برترین‌های جشنواره فناوری نانو که در پایان نخستین روز سومین همایش بین‌المللی اقتصاد فناوری نانو برگزار شد، با اشاره به ضرورت افزایش سرعت تولید محصول از دانش و صادرات اظهار امیدواری کرد در حوزه اقتصاد دانش بنیان اتفاقات خوبی را در آینده‌ای نزدیک شاهد باشیم.

معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به این که در دنیای امروز در صنعت، نوآوری حرف اول را می‌زند گفت: نسل امروز باید با جبران عقب‌ماندگی‌های گذشته دیدگاه نادرستی را که قبلا نسبت به پژوهش وجود داشته تغییر دهد. زمانی پژوهش به عنوان یک مقوله لوکس مطرح بود اما باید این دیدگاه را تغییر داد تا تصور نشود پژوهش خروجی مفیدی ندارد. ما به ایده‌های جدید در حوزه پژوهش نیاز داریم و نباید به ازای بیش از 800 مقاله ثبت شده، فقط یک طرح فناور ثبت شود. اگر می‌خواهیم در حوزه پژوهش به درآمدزایی برسیم، باید در حوزه پژوهش تفکرات جدیدی مطرح شود. اقتصاد دانش‌بنیان بر مبنای اشتغال فارغ‌التحصیلان در بخش‌های دولتی تعریف نشده است. نوآوری در حوزه دانش و فناوری از شرکت‌های کوچک آغاز شده و در نهایت به شرکت‌های بزرگی منتهی می‌شود که می‌توانند بازار را به تسخیر خود درآورند. بنابراین لازم است ادبیات نوآوری وارد دانشگاه‌ها شود.

به گفته رئیس بنیاد ملی نخبگان، دلیل موفقیت امروز در حوزه نانوفناوری این است که توانسته‌ایم همگام با دیگر کشورهای دنیا در این مسیر قدم بگذاریم. بنابراین باید با الگو گرفتن از نانوفناوری در دیگر حوزه‌ها همچون علوم شناختی که ظرفیت‌های جدیدی در آن ایجاد شده است، به پیشرفت‌های مشابهی دست پیدا کنیم. بر این اساس می‌توان به سمتی جهتگیری کرد که تعداد زیادی از دانشگاه‌ها درآمد خود را از محل فروش فناوری و ارتباط با صنعت تامین کنند. دانشگاه‌ها باید محل فروش فناوری باشد. ما با هدف تمرین این ادبیات جدید قراردادی را با دانشگاه منعقد کرده‌ایم و بر این اساس هر دانشگاهی که موفق به فروش فناوری شود، 5 درصد از مبلغ فروش جایزه می‌گیرد. دکتر ستاری در پایان ضمن اشاره به موفقیت‌های ستاد نانو در سال‌های گذشته تاکید کرد: اگرچه ساختار ستادهای مختلف معاونت علمی و فناوری با هم قابل مقایسه نیست اما ستاد نانو می‌تواند به عنوان یک الگوی موفق برای ستادهای دیگری که فعالیت خود را بتازگی آغاز کرده‌اند، مورد توجه قرار گیرد.

در بخش نانو تحولات بزرگی ایجاد شده است

به گفته متخصصان و صاحب‌نظرانی که خارج از حوزه نانوفناوری فعالیت دارند، فناوری نانو فناوری جدیدی است و در دنیا رقابت‌های جدی پیرامون آن شکل گرفته است. دکتر سیدمهدی رضایت، مدیر کارگروه توسعه صنایع انسانی ستاد نانو با اشاره به این موضوع می‌گوید: از این گذشته نانوفناوری در زمینه‌های مختلف از صنعت تا تولید و کسب و کار برنامه ریزی مشخصی دارد و به عنوان یک مدل بی‌نظیر در مقایسه با دیگر فناوری‌های پیشرفته مطرح شده است. رضایت معتقد است نیروی انسانی یک زیرساخت اساسی است و زمانی که اساس زیر ساخت یک کشور بنا شود، می‌توان به تولید دانش فنی هم دست یافت. به همین دلیل است که پیش‌بینی می‌شود فناوری نانو به لطف نیروی انسانی که از آن برخوردار است بتواند مسیر پیشرفت را با موفقیت طی کند.​ بررسی تاریخچه نیروی انسانی فعال در حوزه نانو بیانگر این است که اگرچه در گذشته نیروی انسانی متخصص در حوزه نانو محدود بوده اما اکنون تعداد متخصصان این حوزه به بیش از 15 هزار نفر افزایش یافته است و داده‌های آماری نشان می‌دهد کشور ما در سال‌های اخیر بین ده کشور اول دنیا در حوزه نانوفناوری از بیشترین میزان رشد در بحث نیروی انسانی برخوردار بوده است. در نمایشگاه امسال بیش از 150 نهاد ترویجی پژوهشی، آموزشی و کسب و کار طبقه‌بندی می‌شود و این مساله نشان می‌دهد در بخش نانو تحول بزرگی ایجاد شده است.

تولید علم به تنهایی کافی نیست

بنا به گزارش ستاد توسعه فناوری نانو، اکنون ایران در حوزه تولید علم نانو در رتبه هفتم قرار دارد. این در حالی است که در بخش صنعت رتبه‌بندی خاصی در این زمینه وجود ندارد. بنابراین ضروری است در حوزه نانوفناوری در کنار توجه به تولید علم، ورود فناوری نانو به صنعت نیز ارزیابی شود.​ اکنون صنایع زیادی در کشور درگیر نانوفناوری شده‌اند و فناوری نانو توانسته است بیش از 30 صنعت بزرگ کشور را تحت تاثیر قرار دهد. ​هدف این است که کشور ما بتواند در زمینه صنعت نیز در بین کشورهای برتر دنیا در حوزه نانو قرار گیرد. اکنون بیش از 300 شرکت دانش‌بنیان در حوزه نانو در کشور فعالیت می‌کنند که فعالیت این شرکت‌ها در حوزه‌های متنوعی از پوشش‌های مقاوم، شیشه، مصالح ساختمانی، محصولات دارویی و کشاورزی را شامل می‌شود.

فرانک فراهانی‌جم ‌/‌ گروه دانش