نیروگاه‌های خورشیدی در حال تسخیر قلمرو تازه

سلول‌های خورشیدی وسایلی برای تبدیل انرژی تابیده شد از خورشید به زمین هستند که در سال‌های اخیر فناوری ساخت آنها بشدت دستخوش تغییر شده است. اکنون جهان شاهد تولد نوع تازه‌ای از این تجهیزات به نام صفحه خورشیدی شناور است که بزودی انقلابی را در تولید برق به وجود خواهد آورد. صفحات خورشیدی شناور روی آب قرار است که به همین زودی‌ها برق را به خانه ژاپنی‌ها بیاورد.

نیروگاه‌های خورشیدی در قلب دریا؛ خبر خوب یا فاجعه؟

دولت ژاپن می‌گوید که در آینده نیروگاه‌های خورشیدی بیشتری روی آب ساخته خواهد شد، اما پرسش اینجاست که آیا این واقعاً خبر خوبی است؟ امروزه دیگر فقط سواحل جولانگاه ساخت و سازهای بشری نیست. متاسفانه دامنه دخل و تصرف‌های انسانی حتی به سطح پهنه‌های آبی نیز تسری داده شده است. دیر زمانی است که از دریاها و دریاچه‌ها به‌عنوان مکان‌های ایده‌آل برای دفن زباله استفاده می‌شود. سواحل مصنوعی و انسان‌ساز نیز نمونه دیگری از تلاش برای به اصطلاح «مهار طبیعت» است. اما آنچه که دنیا اکنون شاهد شکل‌گیری آن است، از بسیاری جهات با گذشته متفاوت و متمایز است. بشر امروز در تلاش است تا نیروگاه‌های برق خود را نه روی خشکی بلکه روی آب پایه‌گذاری کند. شرکت‌های فعال در زمینه انرژی‌های پاک اکنون درصدد هستند از دریاچه‌ها، تالاب‌ها، برکه‌ها و حتی مجراهای آب به عنوان مکان‌های ایده‌آل برای استقرار صفحات فتوولتائیک خورشیدی بیشترین استفاده را به عمل آورند. انگلستان، استرالیا، هند و ایتالیا را بایستی از جمله پیشگامان این عرصه قلمداد کرد. اما بزرگترین نیروگاه خورشیدی قرار است بزودی در شرق توکیو و در پشت سد یاماکورا به بهره‌برداری برسد. دست اندرکاران این پروژه عظیم که تقریباً 180 هزار مترمربع را تحت پوشش قرار خواهد داد، زمان افتتاح نیروگاه را مارس 2016 اعلام کرده اند. در این پروژه تعداد 50 هزار صفحه خورشیدی فتوولتائیک استفاده شده و قرار است که برق حدود 5000 خانوار شهری را تامین کند. متخصصان می‌گویند این مجموعه در عین حال قریب 8000 تن دی اکسیدکربن را هرسال به جو زمین تزریق خواهد کرد و این همه در حالی است که آژانس حفاظت از محیط‌زیست آمریکا خروجی دی‌اکسیدکربن هر ماشین معمولی را در یک‌سال حدود 7‌‌/‌‌4 تن تخمین می‌زند. در نتیجه خروجی نیروگاه مذکور می‌تواند معادل انتشار دی‌‌اکسیدکربن از 1700 ماشین معمولی باشد.

مشکلات نسل جدید نیروگاه‌های خورشیدی

پرسش دیگری که در اینجا مطرح می‌شود، این است که آیا واقعاً ساخت چنین نیروگاه‌هایی از نظر اقتصادی به صرفه است؟ آنالیزهای سود و زیان نشان می‌دهد که ساخت چنین نیروگاه‌هایی در کشورهایی نظیر ژاپن که سطح خشکی در آنها بشدت محدود است، می‌تواند بازده خوبی داشته باشد. اما این مساله هنوز اما و اگرهای زیادی دارد. عده‌ای باور دارند که استقرار صفحات خورشیدی روی آب حداقل این مزیت را دارد که می‌توان زمین بیشتری را به کاربری‌هایی نظیر کشاورزی و انواع توسعه اختصاص داد. اما بایستی به‌خاطر داشت که تغییر شرایط اکولوژیکی دریاها بالطبع چالش‌های دیگری را هم با خود به همراه خواهد آورد. پروفسور ینگ یکی از استادان فیزیک دانشگاه کالیفرنیا و متخصص در زمینه مهندسی الکترونیک ارگانیک در این زمینه به خبرنگار مجله نشنال جئوگرافیک گفت: «در مجموع این ایده خارق العاده است و چنانچه اجرایی شود، طبیعتاً مولد تغییرات ملموسی خواهد بود، اما در عین حال آنچه من را شخصاً نگران می‌کند، درجه آسیب‌پذیری این طرح و طرح‌های مشابه در برابر توفان‌ها و سایر بلایای طبیعی است.»

یکی دیگر از مشکلات احداث چنین نیروگاه‌هایی این است که برخلاف نمونه‌های مشابه خشکی، تمام اجزای نیروگاه‌های شناور باید ضدآب باشد و این خود از نظر اقتصادی مساله‌ساز است. علاوه بر این به گفته کارشناسان رعایت یکسری ملاحظات بویژه در زمینه کیفیت آب الزامی است. بسیاری از متخصصان باور دارند که استقرار چنین ساختارهایی به طور قطع وضع طبیعی محیط را بشدت دستخوش تغییر خواهد کرد. دکتر ینگ می‌گوید: «درست است که ژاپن همیشه با مشکل بلایای مختلف طبیعی از جمله توفان، رانش، جزر و مد و البته زمین لرزه دست به گریبان بوده اما کمبود زمین در این کشور تاحدودی پروژه‌هایی از این دست را توجیه می‌کند.» این همه در حالی است که عده‌ای کماکان باور دارند پروژه‌هایی از این دست به واسطه تاثیرات ناشناخته می‌بایست جدی تر مورد ارزیابی زیست محیطی قرار گیرند.

NationalGeographic/ مترجم: فرناز حیدری