شهر زیرزمینی «ارزانفود» در انتظار ثبت جهانی

سرپرست حفاری مجموعه دستکند ارزانفود دراین باره به مهر گفت: این شهر زیرزمینی در سال ۱۳۸۹ و طی حفاری‌های معدنی در منطقه شرقی کوهستان الوند و در جوار روستای ارزانفود و در پی فرو رفتن یکی از وسایل حفاران سنگ در این منطقه کشف شد.

علی خاکسار با اشاره به اینکه این مجموعه در عمق سه تا شش متری زمین حفر شده و از دوره اشکانی تا ساسانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است، افزود: با توجه به این‌که این مجموعه اولین سایت باستان شناسی ایران با چنین وضعیتی است، تجربهای برای حفاری آن نداشتیم، اما تاکنون ۸۰ اتاق و همچنین اشیا فلزی و سفالی بسیاری از جمله پیسوزهای فلزی در آن کشف شده است.

وی با بیان این‌که این مجموعه با ارزش‌ تاریخی کشور برای ثبت جهانی معرفی شده است، گفت: وسعت این مجموعه پنج هکتار تخمین زده می‌شود و بخش زیادی همچنان زیر خاک است.

سرپرست حفاری مجموعه دستکند ارزانفود با اشاره به اینکه اسکلت‌های حیوانی در یافته‌های مجموعه دستکند ارزانفود دیده می‌شود، ولی هنوز به نتیجه قطعی در خصوص اسکلت‌های انسانی نرسیده‌ایم، افزود: آثار نوشتاری در این مجموعه یافت نشده، اما سفال‌های به دست آمده متنوع بوده و جمع‌بندی درخصوص کاربرد این مجموعه نیاز به بررسی بلندمدت دارد.

خاکسار با بیان این‌که از سال ۱۳۸۹ تاکنون چهار فصل کاوش در مجموعه دستکندهای ارزانفود انجام شده است، عنوان کرد: آخرین کاوش در پاییز سال ۹۳ بوده است.

وی یادآور شد: از لحاظ کاربری و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد مجموعه میتوان گفت که مجموعه در ابتدا به‌منظور اعمال آئینی و اعتقادی بنا شده که در دوره‌های بعد تغییر کاربری یافته و به‌عنوان پناهگاه در مواقع اضطراری استفاده شده است.

این پژوهشگر با تاکید بر این‌که ارزانفود از نمونه‌های ارزشمند دستکند در کشور است که می‌تواند آینده گردشگری استان را متحول کند، تاکید کرد: در صورت توجه به اتمام کاوش‌ها و ساماندهی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب این مجموعه‌ها می‌توانند به جاذبه‌های گردشگری مناسب تبدیل شوند.

کارشناس اداره میراث فرهنگی استان همدان با بیان این‌که اقدامات اولیه برای ثبت جهانی این اثر انجام و پرونده موقت آن ثبت شده است، اظهار کرد: هر قدر هم که باستانشناسان و کارشناسان در همدان خوب کار کنند، اما تا زمانی که این مجموعه خوب معرفی نشود و در معرض دید و قضاوت کارشناسان و مسئولان قرار نگیرد، به‌طور قطع در زمینه جهانی شدن آن به جایی نخواهیم رسید.

در همین زمینه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز با بیان اینکه کاوشهای انجام شده در این منطقه از محل اعتبارات سال گذشته و سال جاری تامین شده است، گفت: در تابستان امسال یک دوره کاوش از اعتبارات سال ۹۲ و در پاییز امسال نیز فصل دیگر کاوش از اعتبارات سال ۹۳ انجام شد که اعتبارات هر سال ۶۰ میلیون تومان بوده است.

ریحان سروش‌مقدم با تاکید بر این‌که آغاز فصل جدید کاوش‌ها در منطقه ارزانفود و دستکندها به تامین اعتبار در سال ۹۴ بستگی دارد، افزود: برای امسال کاوش‌ها به پایان رسیده است و کاوش‌های جدید در سال ۹۴ انجام می‌شود.

وی یادآور شد: اطلاعات کاوش‌های انجام شده از منطقه دستکندهای ارزانفود در قالب یک کتابچه درآمده و در مجموعه پژوهشکده‌های میراث فرهنگی نگهداری می‌شود و براساس کاوش‌ها و اشیا کشف شده، به سمتی میرویم تا اثر را مطلوب‌تر حفاظت کنیم.

وی با بیان این‌که مجموعه شهر زیرزمینی دستکند ارزانفود جزو آثار ملی به ثبت رسیده است، در رابطه با نام ارزانفود نیز گفت: در واقع نام این منطقه «ارزان پول» بوده است، به دلیل وجود سیلیس در این روستا اهالی براحتی می‌توانستند کسب معاش کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان درخصوص ثبت جهانی دستکندهای ارزانفود نیز گفت: ثبت جهانی این اثر با ارزش از سوی سازمان میراث فرهنگی در حال پیگیری است.