لبخند بهار به شالیکاران شمال

کشت برنج در مازندران هرساله از نیمه دوم اسفند با شخم و شیار و آب‌تخت کردن شالیزارها آغاز می‌شود و با خزانه‌گیری در روزهای پایانی اسفند و اوایل فروردین ادامه می‌یابد.

امسال استفاده بهنگام از بارش باران برای شخم شیار، آب‌تخت و خزانه‌گیری اراضی شالیزاری سبب شده است تا کشاورزان از آب پشت سدها و آب‌بندان‌ها استفاده نکرده و آن را برای مراحل بعدی بویژه آماده کردن زمین برای نشاکاری ذخیره کنند؛ البته اواخر دی‌ماه سال گذشته آب منطقه‌ای مازندران از کاهش 40 درصدی ذخیره آب پشت سدها و آب‌بندان‌ها در مقایسه با سال پیش از آن خبر داده بود، ولی بتازگی و پس از بارندگی اسفند و دو هفته اول فروردین اعلام کرده است که کمبود آب کشاورزی تا 15 درصد جبران شده است.

براساس این گزارش، هم اکنون حجم آب ذخیره شده پشت سد شهید رجایی ساری به 120 میلیون متر مکعب رسیده که 15 درصد بیشتر از زمانی است که بارندگی‌های ماه اسفند و فروردین صورت نگرفته بود. این در حالی است که ذخیره آب این سد در مقایسه سال پیش در همین زمان 30 میلیون متر مکعب کمتر بوده است.

براساس گزارش آب منطقه‌ای مازندران، با بارندگی‌های خوب اخیر، آب‌بندان‌های استان اکنون تا 80 درصد آبگیری شد‌ه‌ است. بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز اکنون 70 درصد از 230 هزار هکتار اراضی شالیزاری استان شخم و شیار شده است.

در همین حال رئیس گروه پیش‌بینی هواشناسی مازندران با اشاره به افزایش 100 درصدی میزان بارندگی در اسفند 93 نسبت به ماه مشابه سال 92 می‌گوید: بارش باران در فصل زمستان سال گذشته نیز نسبت به سال پیش از آن 80 درصد افزایش داشت.

احمد اسدی در عین حال با بیان این که میزان بارندگی در اسفند 93 نسبت به میانگین بارندگی در 15 سال اخیر حدود 45 درصد کاهش داشته است، می افزاید: میزان بارندگی در فصل زمستان 93 نسبت به میانگین بارندگی در 15 سال اخیر با کاهش همراه بوده است. وی پیش‌بینی می‌کند که بارندگی استان مازندران در یک ماهه منتهی به پانزدهم اردیبهشت امسال همچنان طبیعی خواهد بود.

کاهش نگرانی کشاورزان

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز در گفت‌وگو با ایرنا اظهار می‌دارد: با بارندگی‌های بموقع اواخر اسفند سال گذشته و اوایل فروردین امسال نگرانی‌های کشاورزان از کمبود آب برای اراضی شالیزاری کم شده است.

عزیزالله شهیدی‌فر می‌افزاید: بارندگی‌های اسفند و فروردین سبب شده است تا علاوه بر این‌که کشت پاییزه گندم، جو، دانه‌های روغنی و انواع علوفه مطلوب باشد، شخم و شیار و آب‌تخت اراضی شالیزاری نیز با استفاده از بارندگی بهنگام انجام شود. وی ادامه می‌دهد: در سال زراعی گذشته هنگام آغاز کشت برنج به علت کمبود بارندگی پمپ‌ها و موتورهای چاه‌های کشاورزی برای تامین آب روشن شده بود، اما امسال با وجود این‌که نگرانی و چالش تامین آب تا بهمن ماه وجود داشت، اما پراکندگی و ادامه باران اسفند و فروردین در مناطق مختلف استان استرس و چالش خشکسالی را تا حد قابل توجهی کاهش داده است.

شهیدی‌فر بر لزوم انجام سریع‌تر خزانه‌گیری، شخم و شیار و آب‌تخت کردن باقی‌مانده اراضی شالیزاری تاکید می‌کند و می‌گوید: با هماهنگی آب منطقه‌ای و پیش‌بینی‌های هواشناسی، نوبت‌بندی آب در استان آغاز شده است. وی به کشاورزان پیشنهاد می‌کند تا با هماهنگی آب منطقه‌ای که ضریب تامین آب را در مناطق مختلف بررسی کرده است، به کشت ارقام پرمحصول اقدام کنند.

به گفته شهیدی‌فر، جهاد کشاورزی مازندران امسال برای کشت برنج پرمحصول در 15 هزار هکتار از شالیزارهای استان بذر پر محصول شیرودی و فجر توزیع کرده و پیش بینی ما هم این است که شالیکاران خودشان نیز در همین سطح بذر ارقام پر محصول را خزانه گیری کنند.معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی مازندران، اصلی ترین مرحله کشت برنج را نشاءکاری می‌داند و پیش بینی می‌کند که نشای شالی در شالیزارهای استان از دهه سوم فروردین آغاز شود. معاون بهبود تولید گیاهی سازمان جهادکشاورزی مازندران با اشاره به این‌که بیشتر کشاورزان به منظور کشت دوم برنج، زمان خزانه‌گیری کشت اول را حدود ده روز زودتر از موعد مقررسال‌های گذشته آغاز کرده‌اند، می‌گوید: تاکنون در سطح حدود 23 هزار هکتار از شالیزارهای مازندران که خزانه‌گیری شده، عملیات بذرپاشی برنج انجام شده است.

وی اضافه می‌کند: از اویل اسفندماه تاکنون شالیکاران مازندرانی حدود 60 درصد شالیزارهای استان شخم و شیار زمستانه را انجام داده‌اند که ازاین میزان حدود 35 درصد نیز آب تخت شده است. وی پیش‌بینی می‌کند در سال زراعی جاری بیش از نیمی از شالیزارهای مازندران به زیرکشت برنج از نوع ارقام محلی و حدود نیمی دیگر ارقام پرمحصول کشت شود.

یک کارشناس خبره برنج مازندران نیز دراین باره می‌گوید: بیشتر کشاورزان به منظور کشت دوم برنج، زمان خزانه‌گیری کشت اول را زودتر از موعد مقرر انجام می‌دهند.

یوسف نیک‌نژاد می‌افزاید: خزانه‌گیری زودهنگام برنج به شرایط آب وهوایی مناسب برای رشد بذر درخزانه بستگی دارد و باعث می‌شود، رشد آن به صورت طبیعی و در زمان مقرر برای انتقال به زمین اصلی آماده شود. کشت زودهنگام همچنین باعث می‌شود تا شالیزارها از آفت‌های زودهنگام برنج کمتر دچار خسارت شود.وی به کشاورزان توصیه می‌کند: از بذرهای اصلاح و گواهی شده برای استفاده در خزانه برنج انتخاب وسعی کنند فضا گرما و نمناکی مناسب برای پرورش بذر داشته باشد.

استان مازندران با این که از استان‌های پربارش کشور محسوب می‌شود، ولی به علت کنترل نشدن روان‌آب‌های ناشی از بارندگی در زمان اوج مصرف، شالیکاران با کمبود آب مواجه می‌شوند.

همچنین هر ساله بخش مهمی از اراضی کشاورزی مازندران به علت مهار نشدن روان آب‌ها و کم‌توجهی به عملیات آبخیزداری و تسطیح در وضع غرقاب قرار می‌گیرند و امکان کشت هرگونه محصول از کشاورزان سلب می‌شود.براساس آمارهای رسمی توان بالقوه آب در مازندران در حد شش میلیارد و ‎ 600 میلیون مترمکعب است که از این مقدار چهار میلیارد و ‎ 900 میلیون مترمکعب آب‌های سطحی و بقیه آب‌های زیرزمینی است.

به طور میانگین سالانه حدود یک میلیارد و 550 میلیون مترمکعب آب در بخش آب‌های سطحی و یک میلیارد و ‎ 350 میلیون مترمکعب در بخش آب زیرزمینی بهره‌برداری می‌شود و بقیه آب سطحی طی سال به صورت هرز به دریا می‌ریزد.

شبکه انتقال آب بابل‌کنار، شبکه انتقال آب شرب از سد سلیمان تنگه به شهر ساری، سدسازی، زهکشی، تسطیح و یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی، نوسازی و اصلاح باغ‌ها از جمله طرح‌های مهم استان درحوزه کشاورزی است که همچنان بخش عمده‌ای از آنها به دلایل مختلف با کندی پیش می‌رود.کشاورزان مازندران 72 نوع محصول در اراضی استان کشت می‌کنند و در 15 نوع محصول رتبه اول تا سوم کشور را دارند.

بر اساس آمارهای رسمی کشاورزان مازندران سالانه با تولید یک میلیون و 50 هزار تن برنج سفید، 42 درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می‌کنند.