سلامت مواد غذایی، نیازمند مشارکت همه نهادها

براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) بیماری‌های اسهالی ناشی از مصرف آب و غذای آلوده سالانه جان حدود 2.2 میلیون انسان را می‌گیرد که 1.9 میلیون نفر آنها کودکان هستند.

از سوی دیگر، آلاینده‌های شیمیایی نظیر آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی، پلی آروماتیک هیدروکربن‌ها (PAHs)، آکریل آمید، هورمون ها، آنتی بیوتیک ها، فلزات سنگین، مایکوتوکسین‌ها یا سموم قارچی که در محصولات کشاورزی مستعد و در شرایط آب و هوایی نامناسب یا افزودنی‌های خوراکی غیرمجاز در مواد غذایی از چالش‌های ایمنی مواد غذایی خام و فرآوری شده، به‌شمار می‌روند.

با توجه به خطرات مختلفی که سلامت مواد غذایی را تهدید می‌کند، باید همه زنجیره سلامت مواد غذایی از مزرعه تا سفره تحت نظارت و کنترل مستمر قرار گیرد و ارگان‌های دخیل در امر سلامت مواد غذایی بخوبی نقش خود را ایفا کنند. وزارت بهداشت به عنوان اصلی‌ترین متولی امر سلامت در کشور می‌تواند با هماهنگی فرابخشی و اجرای طرح‌های کلان ملی مرتبط با ایمنی و سلامت مواد غذایی، به این امر مهم در حوزه ایمنی و سلامت مواد غذایی از سفره تا مزرعه، نقش کلیدی خود را ایفا کند.

همچنین وزارت بهداشت با مشارکت تمام ارگان‌های دخیل ملی و بین‌المللی همانند WHO و به‌کارگیری بازوهای اجرایی خود در سازمان غذا و دارو و معاونت بهداشتی و واحدهای تابعه در دانشگاه‌ها و بخش خصوصی می‌تواند به این هدف نایل شود.

تحقق شعار ایمنی مواد غذایی از مزرعه تا سفره فقط با نظارت و کنترل قوی سلامت مواد غذایی در مزرعه در کنار نظارت و کنترل بر سلامت محصولات غذایی نهایی و فرآوری شده در سفره ممکن خواهد بود.

نظارت بر مواد غذایی تولیدی در مزرعه می‌تواند نقش مهمی در ایمنی مواد غذایی نهایی و عرضه شده در سفره مردم به‌عهده داشته باشد، زیرا بسیاری از مخاطرات ایمنی از جمله آفت‌کش‌ها، هورمون‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و دیگر آلاینده‌های مواد غذایی در صورت نظارت ناکافی در سطح مزرعه موجب خواهد شد نظارت و کنترل محصولات نهایی و سطح عرضه با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شود.

به‌عنوان نمونه در صورت نظارت و کنترل کامل مصرف سموم نباتی که به‌عنوان آفت‌کش در حفظ و نگهداری محصولات زراعی و باغی به کار می‌رود، امکان استفاده از سموم غیر مجاز یا استفاده بیش از حد سموم از سوی متخلفان از بین خواهد رفت و این نظارت و کنترل در مزرعه در کنار نظارت و کنترل صورت گرفته بر میزان و نوع سموم در محصول نهایی و فرآوری شده، نقشی مکمل را در سلامت این محصولات خواهند داشت. این نظارت‌های مضاعف کمک خواهد کرد تا غذای سالم بر سفره مردم داشته و تحقق شعار ایمنی مواد غذایی از مزرعه و سفره را شاهد باشیم.

بنابراین عرضه غذای سالم بر سفره نیازمند مشارکت همه نهادهای دخیل در امر سلامت و ایمنی مواد غذایی است که باید با نظارت، کنترل وسیع و کامل از ابتدای تولید مواد غذایی زراعی، باغی و دامی در مزرعه تا مرحله فرآوری شده در کارخانجات مواد غذایی و سطح عرضه انجام شود.

سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت مواد غذایی فرآوری شده می‌تواند نقش اساسی در استقرار شعار ایمنی و سلامت مواد غذایی و ارائه غذای سالم در سفره جامعه را به عهده داشته باشد.

دکتر حسین رستگار / مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع کنترل سازمان غذا و دارو