مرز میان افراط‌گرایی و تدین

مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی این نشست را با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران دینی کشورمان و هیأتی از اندیشمندان مدرسه عالی دینی هارتفورد آمریکا که به همت مؤسسه بین‌المللی مطالعات اسلامی قم به ایران سفر کرده‌اند، با عنوان «نقش مؤمنان برای مقابله با افراط‌گرایی» برگزار کرد.

این نشست با حضور و سخنرانی ابوذر ابراهیمی‌ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آیت‌الله تسخیری مشاور رهبر معظم انقلاب در امور جهان اسلام، مره صدق نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی، کشیش گیورگیس نرسیسیان نماینده اسقف اعظم سیبوه سرکیسیان خلیفه ارامنه تهران، حجت‌الاسلام ابوالحسن نواب رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب، خانم هایدی هدسل رئیس مدرسه عالی هارتفورد آمریکا و تعدادی از اعضای هیأت امنا، هیأت علمی و دانشجویان این مرکز آموزش دینی در محل سالن شهید رحیمی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی‌برگزار شد. بخش‌هایی از چند سخنرانی این نشست را می‌خوانیم.

آیت‌الله تسخیری: افراط‌گرایی محصول دین نیست

مشاور رهبر معظم انقلاب در امور جهان اسلام در نشست گفت‌وگوی دینی با اندیشمندان مدرسه عالی دینی هارتفورد آمریکا گفت: تروریست‌ها و افراط‌گرایان دین ندارند و نمی‌توان گفت ‌ افراط‌گرایی محصول این دین یا فلان مذهب است.

آیت‌الله محمدعلی تسخیری، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور جهان اسلام‌ در سخنان خود در نشست دینی «نقش مؤمنان برای مقابله با افراط‌گرایی» گفت: از یک منظر می‌توان افراط‌گرایی را که یکی از مظاهر آن تروریسم است، یک مشکل سیاسی دانست که نتیجه ظلم‌ها و استبداد حکومت‌هاست. از منظر دیگری هم مشکلی اجتماعی است که باید ریشه‌های آن را یافت. با این حال معتقدم که روح افراط‌گرایی و تروریسم، یک مشکل اخلاقی است.

وی افزود: وقتی انسان با فطرت خود انسجام پیدا نمی‌کند، موجود دیگری می‌شود و وقتی که تعلیمات دین خود را منضبط نمی‌کند، این نتیجه به‌دست می‌آید و به راه بسته می‌خورد. آیت‌الله تسخیری در ادامه سخنان خود با اشاره به رجوع به متون دینی برای یافتن صفات مسلمان واقعی، اظهار کرد: جالب است که در این مراجعات خود متوجه شدم، صفات اعلام شده برای مسلمان واقعی توسط ائمه اطهار(ع) و امام علی(ع) با صفات اعلام شده برای مسیحی مؤمن توسط حضرت عیسی(ع)‌ یکی است و تطابق کاملی بین صفات مسلمان حقیقی و مسیحی متدین است. در حقیقت ادیان برای تربیت اخلاقی انسان آمده‌ است و عملکرد گروه‌های تروریستی‌ با اهداف دین و اسلام‌ مغایرت دارد.

آیت‌الله تسخیری ادامه داد: قرآن هدف مأموریت پیامبران را عبادت خدا و مبارزه با طغیان، طاغوت، شیطان و صفات شیطانی می‌داند و یکی از صفات شیطانی، افراط‌گرایی است. تروریست‌ها و افراط‌گرایان دین ندارند و نمی‌توان گفت که افراط‌گرایی محصول این دین یا فلان مذهب است. حتی علاوه بر ادیان ابراهیمی و آسمانی، ادیانی مانند هندوئیسم و بودائیسم هم با افراط‌گرایی سازگار نیست.

آیت‌الله تسخیری، در پایان سخنان خود، درگیری‌های دینی را غیراخلاقی، سیاسی و شیطانی توصیف کرد و گفت: اسرائیل و صهیونیسم که هیچ ربطی به دین یهود ندارند، با همین حرکت‌های دینی، فجایع خود را رقم می‌زنند. حتی امروز کشوری که داعیه اسلامی دارد، به یمن که آن هم کشوری مسلمان است، حمله و تمام زیربناهای مدنیت آن را تخریب می‌کند؛ البته این درگیری هم دینی نیست و سیاسی است.

هایدی هدسل: ادیان را متهم به تشکیل گروه‌های افراط‌گرا نکنیم

رئیس مدرسه عالی دینی هارتفورد آمریکا‌گفت: هرگز نگوییم گروه‌های افراط‌گرا، مسلمان، مسیحی یا یهودی هستند و نباید ادیان خود را در تشکیل و فعالیت این گروه‌ها متهم کنیم.

هایدی هدسل، رئیس مدرسه عالی دینی هارتفورد آمریکا‌در سخنان خود گفت: مدرسه عالی دینی هارتفورد آمریکا، قدیمی‌ترین و مهم‌ترین دانشگاه دینی در آمریکاست که در ابتدا برای تربیت مبلغان مسیحی در مذهب پروتستان تأسیس شد و امروز بعد از 180 سال به مرکزی برای آموزش مسلمانان، یهودیان و مسیحیان‌ تبدیل شده است و دانشجویان بر اساس دین خود، در آن تحصیل می‌کنند.

وی در ادامه با قدردانی از سخنان آیت‌الله تسخیری در این نشست، افزود: برای مقابله با افراط‌گرایی باید کارهایی انجام دهیم و از انجام برخی کارها بپرهیزیم. از جمله این‌که نمی‌توانیم به‌وجود گروه‌های تروریستی بی‌توجه باشیم. در حقیقت بی‌توجهی ما به این گروه‌ها، دلیل بر از بین رفتن آنها نمی‌شود. گروه‌های افراطی در شرایطی به‌وجود می‌آید که ما ساکت باشیم. نبود صداهای معتدل دینی علیه این گروه‌ها، زمینه ایجاد آنهاست.

وی ادامه داد: دومین کاری که نباید انجام دهیم، این است که هرگز نگوییم این گروه‌ها، مسلمان، مسیحی یا یهودی هستند. به همان مقدار که ما مؤمنان واقعی معتقدیم این گروه‌های افراط‌گرا مؤمنان واقعی نیستند، نمی‌توانیم بگوییم که گروه‌های افراط‌گرا در فضای دینی به وجود نیامده‌اند؛ اما مهم این است که نباید ادیان خود را در تشکیل و فعالیت این گروه‌ها متهم کنیم.

هایدی هدسل‌ در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص اقداماتی که در مقابله با گروه‌های افراط‌گرا باید انجام داد، گفت: اولین کار تعلیم است. نمی‌توان ادعا کرد که جوانان، دین خود را به طور کامل می‌شناسند؛ پس باید مردم را با ارزش‌های اخلاقی دین، تاریخ دین، سبک زندگی دینی، تساهل و تسامح، ارتباطات و گفت‌وگو برای مواجهه با سایر مردم‌ آشنا کنیم.

وی ادامه داد: دومین اقدام ما برقراری ارتباط با افراد موثر در ادیان است. باید با ایده‌ها و نظرات دیگری که در دیگر جوامع دینی وجود دارد، ارتباط بگیریم؛ پیش از آن‌که بخواهند خود را به صورت دیگری یا خشن‌ معرفی کنند. این مهم در سایه گفت‌وگو و ارتباط علمی با افراد، محقق خواهد شد.

رئیس مدرسه عالی دینی هارتفورد آمریکا ادامه داد: سومین اقدام ما‌ عمل کردن است. باید راه‌هایی برای ارتباط و گفت‌وگو بیابیم و آن را عملی کنیم. اگر گفت‌وگوها و تعاملات را عملی کنیم، از همدیگر شناخت پیدا خواهیم کرد. البته باید راه‌هایی بیابیم و آحاد مردم جوامع را در این گفت‌وگوها شریک کنیم و این فضا، بهترین روش مقابله با افراط‌گرایی خواهد شد.

مره صدق: در ایران هیچ‌گاه اندیشه یهودی‌ستیزی وجود نداشته است

مره صدق، نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی‌در سخنان خود گفت: فرهنگ ایران در تمام دوران خود، یک فرهنگ با تنوع بالا بوده است. در طول تاریخ سابقه ندارد که تمام مردم ایران دارای یک دین، یک زبان و یک نژاد باشند. این حالت موزاییکی سبب شده تا ارتباط و همزیستی بین گروه‌های مختلف در ایران ایجاد شود.

وی با بیان این‌که در ایران هیچ‌گاه اندیشه یهودی‌ستیزی وجود نداشته است، ادامه داد: سنت دیگر ایران که از آن تجربه شخصی دارم، ارتباط بین روحانیون ادیان مختلف است. اجدادم از 400 سال پیش رهبران یهودیان در شیراز بوده‌اند. زمانی که پنج سال داشتم شاهد بودم که پدربزرگم دیدارهای منظمی با آیت‌الله محلاتی، روحانی بزرگ شیعه داشت. من اصرار داشتم که در این جلسات گفت‌وگو حضور داشته باشم؛ زیرا همسر آیت‌الله محلاتی شیرینی‌های خوشمزه‌ای می‌پخت و همیشه با مهر و محبت به من می‌داد و من از کودکی از خوان پرمهر و محبت روحانیون شیعه، بهره‌مند بودم.

وی تأکید کرد: مدارا در فرهنگ ایران وجود داشت و زمانی که یهودی‌ستیزی در اروپا در اوج خود بود ـ مانند قرون وسطی ـ تعداد قابل توجهی از رهبران یهودی از اروپا به ایران آمدند و در آرامش زندگی کردند. از آن متأخرتر، یهودیان لهستانی هستند که با معاهده هیتلر و استالین، مورد ستم مضاعف قرار گرفتند و به ایران پناهنده شدند و مورد حمایت ایرانیان قرار گرفتند.

نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی در ادامه با اظهار این‌که خشونت در تمام‌ ادیان وجود دارد؛ اما نباید به قضاوت درخصوص آن دین منجر شود، گفت: آنچه بیشتر مورد قبول انسان‌هاست‌ می‌تواند مورد سوءاستفاده هم قرار بگیرد. پس آشوریان مقصر جنایات بخت‌النصر، یهودیان مسئول فعالیت اسرائیل و مسلمانان مسئول رفتار داعش نیستند.

منبع: سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی