ایمنی غذا از مزرعه تا سفره

رعایت ایمنی مواد غذایی: اصول بهداشت فردی در تهیه و مصرف غذا رعایت شود، مواد غذایی خام و پخته جدا از هم نگهداری شوند، مواد غذایی کاملا شسته شوند و در دمای مناسب نگه داشته شوند و از آب و مواد اولیه سالم استفاده شود.

داشتن رژیم غذایی سالم: تغذیه کودک با شیر مادر به طور انحصاری در شش ماه اول زندگی، رعایت تنوع و تعادل در برنامه غذایی روزانه، مصرف بیشتر سبزی و میوه، کاهش مصرف چربی و روغن، کاهش مصرف قند و نمک.

هم‌اکنون بیماری‌های غیرواگیر از جمله دیابت، فشار خون بالا، چربی خون بالا، بیماری‌های قلبی ـ عروقی، سکته‌های مغزی و قلبی، انواع سرطان و بیماری‌های مفصلی استخوانی در کشور شیوع بالایی دارد و یکی از مهم‌ترین دلایل آن الگوی غذایی و نحوه تغذیه مردم است.

اضافه وزن و چاقی در کودکان زیر پنج سال در یک دهه دو برابر شده است. در حدود 20 درصد دانش‌آموزان، 49 درصد زنان و 39 درصد مردان 15 تا 64 ساله نیز دچار اضافه وزن و چاقی هستند که پیامد آن شیوع کلسترول و فشار خون بالا در کشور است. کم‌تحرکی نیز به عنوان یکی از عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در 35 درصد جمعیت 15 تا 64 ساله گزارش شده است. افزایش مصرف روغن و چربی و مواد قندی وشیرین، مصرف زیاد نمک، مصرف کم‌سبزی و میوه از مهم‌ترین دلایل بروز بیماری‌های غیرواگیر در کشور است. مهم‌ترین اقدامات در زمینه تغذیه سالم شامل کاهش مصرف نمک، جایگزینی اسیدهای چرب اشباع با اسیدهای چرب غیراشباع، حذف روغن نباتی جامد و نیمه‌جامد و جایگزینی آن با روغن مایع، ‌تولید و مصرف محصولات غذایی کم‌چرب، کم‌قند و کم‌نمک، فرهنگسازی و آموزش در زمینه تغذیه صحیح می‌شود.

همچنین توجه به تغذیه در مراکز جمعی و محیط‌های کار و به‌کارگیری کارشناس تغذیه به عنوان مسئول فنی در رستوران‌ها و حمایت از ایجاد رستوران‌های حامی سلامت، کنترل واردات مواد غذایی و محدود کردن ورود مواد غذایی ناسالم و فاقد ارزش تغذیه‌ای، کنترل تبلیغات مواد غذایی و تنقلات کم‌ارزش غذایی، افزایش مالیات برای محصولات غذایی ناسالم و نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی‌های دارای قند افزوده و غنی‌سازی شیر با ویتامین D برخی از الزامات عمده برای اصلاح رژیم غذایی مردم و کاهش روند رو به گسترش بیماری‌های غیرواگیر در کشور است.

می‌توان نتیجه گرفت بهبود تغذیه و اصلاح رژیم غذایی مردم یک مقوله بین بخشی است و علاوه بر فرهنگسازی به بازنگری استاندارد‌های موا د غذایی و پایش و نظارت دقیق بر اجرای آنها نیاز دارد. همچنین کنترل واردات مواد غذایی از ضروریاتی است که نیاز به همدلی و همکاری همه بخش‌های مرتبط دارد.

تحرک بدنی: علاوه بر اصلاح رژیم غذایی، تحرک بدنی نیز نقش مهمی در سلامت دارد. حداقل 30 دقیقه پیاده‌روی تند روزانه برای افراد بزرگسال و برای نوجوانان و کودکان روزانه 60 دقیقه فعالیت بدنی برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی توصیه می‌شود. در زمینه تحرک بدنی هم اقداماتی باید صورت بگیرد که شامل اتخاذ سیاست‌های مناسب در حمل و نقل و جابه‌جایی مردم است به گونه‌ای که ایمن و قابل دسترسی باشد (مثلا در مدارس و محل‌های کار)، ارتقای تسهیلات ورزشی و برنامه‌های مدرسه محور برای افزایش فعالیت بدنی می‌شود.

دکتر زهرا عبداللهی / مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی