آرایش سیاسی در انگلیس پیش از انتخابات پارلمانی

احزاب انگلیس در این دوره از انتخابات به‌گونه‌ای صف‌آرایی کرده‌اند که پیش‌بینی ترکیب دولت آینده انگلیس بسیار دشوار شده است. یکی از ویژگی‌های نظام حزبی انگلیس دو قطبی بودن آن بود. برای چند دهه است که قدرت در انگلیس بین دو حزب کارگر و محافظه‌کار در حال گردش است. سیستم انتخاباتی انگیس نیز به گونه‌ای است که احزاب کوچک بسختی می‌توانند به مجلس انگلیس راه یابند. البته احزاب کوچک بخصوص احزاب محلی اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی نمایندگانی به پارلمان می‌فرستند اما تعداد نمایندگان این احزاب از تعداد انگشتان یک دست بیشتر نبوده است. با توجه به آن‌که نظام سیاسی انگلیس نظامی پارلمانی است. نمایندگان احزاب کوچک در مجلس عوام نقش و اثری در روند مصوبات پارلمان و تصمیمات دولت ندارند. به همین دلیل در چند دهه گذشته اقشار مختلف انگلیس باید از میان نمایندگان دو حزب کارگر و محافظه‌کار مطالبات خود را دنبال کنند. در دو دهه گذشته حزب لیبرال دموکرات توانست تا حدودی جایگاه خود را در عرصه سیاسی انگلیس به عنوان حزب سوم مستحکم کند. به میزانی که از پایگاه اجتماعی حزب محافظه‌کار و حزب کارگر کاسته می‌شد محبوبیت حزب لیبرال دموکرات نیز افزایش می‌یافت. در انتخابات پارلمانی سال 2010 اتفاقی کم‌سابقه بعد از چند دهه رخ داد و حزب لیبرال دموکرات با کسب 18 درصد آرا موفقیت بزرگی به دست آورد.

برنامه‌های مختلف احزاب

در مقابل حزب محافظه کار با وجود کسب اکثریت نسبی آرا به تنهایی قادر به تشکیل دولت ائتلافی نبود. در اینجا حزب لیبرال دموکرات نقش تعیین‌کننده در تشکیل دولت پیدا کرد. در پی مذاکرات طولانی نیک‌کلگ رهبر حزب لیبرال دموکرات حاضر به ائتلاف با حزب محافظه‌کار شد. نیک کلگ ریسک بزرگی کرد، چرا که شعارها و پایگاه اجتماعی احزاب محافظه‌کار و لیبرال دموکرات متفاوت است. حزب لیبرال دموکرات طرفدار همگرایی اروپایی و حزب محافظه‌کار شکاک به اتحادیه اروپا و اکنون مخالف همگرایی اروپایی است. نیک‌کلگ با پذیرش خطر از دست دادن بسیاری از حامیان حزب لیبرال دموکرات با محافظه‌کاران ائتلاف کرد. در 5 سال گذشته اختلافاتی میان دو شریک ائتلافی بروز کرد ولی در اکثر موارد این لیبرال دموکرات‌ها بودند که از مواضع خود عقب‌نشینی کردند. ائتلاف حزب لیبرال دموکرات برای این حزب گران تمام شد و نیمی از حامیانش را از دست داد. در آخرین نظرسنجی‌ها حزب لیبرال دموکرات حدود 7 تا 8 درصد محبوبیت دارد. البته محافظه‌کاران نیز در پی بحران مالی و اتخاذ برنامه ریاضت اقتصادی موقعیتشان بشدت آسیب دیده است. دیوید کامرون برای کاهش 86 میلیارد پوندی در هزینه‌های دولتی، سیاست کاهش هزینه‌ها در بخش‌های خدماتی، آموزشی، بهداشتی و رفاهی را به مرحله اجرا گذاشت. اجرای این سیاست‌ها نارضایتی، اعتراضات، اعتصابات و تظاهرات گسترده‌ای را در چند سال گذشته به دنبال داشته است. کامرون در برنامه‌‌های تبلیغاتی تلاش کرد مسئول بحران مالی در انگلیس را متوجه سیاست‌های حزب کارگر در دوره نخست‌وزیری گوردون براون و تونی بلرکند.

محافظه‌کاران از سوی دیگر کوشیدند با تمرکز روی سیاست‌های مهاجرتی و کاهش وابستگی به بروکسل پایگاه اجتماعی خود را تقویت کنند. به همین دلیل در چند سال گذشته عضوی ناسازگازتر از گذشته در اتحادیه اروپا شده‌اند. دیوید کامرون تهدید کرده است اگر اتحادیه اروپا حاضر به تغییراتی در سیاست‌های مهاجرتی برای کنترل بیشتر ورود مهاجران از کشورهای فقیر اتحادیه اروپا به انگلیس نشود خروج یا باقی ماندن در اتحادیه اروپا را به همه‌پرسی می‌گذارد.

آلمان به عنوان بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی در اتحادیه اروپا و قدرت محور در روند همگرایی اروپایی با این خواسته انگلیسی‌ها مخالفت کرده و بر رفت و آمد آزاد شهروندان اتحادیه اروپا بدون تبعیض تاکید کرده است. نخست‌وزیر محافظه کار انگلیس وعده داده است در صورتی که همچنان در خانه شماره 10 داونینگ استریت ساکن بماند همه‌پرسی را در سال 2017 برگزارخواهد کرد. این سیاست تبلیغاتی عیب دیگری نیز داشته که به زیان حزب محافظه‌کار بوده است. حزب استقلال که ضداتحادیه اروپاست، بخشی از آرای محافظه‌کاران را به سمت خود جلب کرده است. این مساله نیز باعث ریزش حامیان حزب محافظه کار شده است. حزب استقلال چند کرسی در پارلمان انگلیس به دست آورده و برای اولین‌بار در انتخابات میان دوره‌ای 2 کرسی مجلس عوام را تحت کنترل گرفت.

ناکامی حزب محافظه‌کار در توجه افکار عمومی از موضوعات اقتصادی به موضوعات اروپایی باعث شد محافظه‌کاران در مانیفست انتخاباتی خود تغییراتی ایجاد کنند. در این مانیفست موضوعات اقتصادی‌محور قرار گرفته است. یکی از این موضوعات افزایش قدرت خرید مردم و اختصاص وام برای مسکن‌دار شدن یک میلیون و 300 هزار انگلیسی است. کامرون همچنین وعده داده است مالیات‌ها افزایش نیابد. مخالفان حزب محافظه‌کار نیز روی مسائل اقتصادی متمرکز شده و تلاش می‌کنند از این طریق آرای میلیون‌ها ناراضی انگلیسی از عملکرد حزب محافظه کار را به سمت خود جلب کنند. اد میلیبند رهبر حزب کارگر وعده‌های جذابی را برای جلب نارضیان انگلیسی از وضعیت موجود اقتصادی داده است.

میلیبند اعلام کرد در صورت پیروزی در انتخابات قیمت انرژی را تا سال 2017 ثابت نگه خواهد داشت.

دومین وعده انتخاباتی رهبر حزب کارگر بالا بردن سطح استانداردهای زندگی برای تمام انگلیسی‌ها ونه فقط برای گروه خاصی است. افزایش هزینه‌های خدمات بهداشتی دولتی، سومین وعده انتخاباتی میلیبند برای جلب آرای مردم انگلیس است. در این زمینه وعده داده شده حدود 20 هزار پرستار جدید استخدام خواهند شد.

چهارمین برنامه انتخاباتی حزب کارگر برای انتخابات 7 می موضوع جنجال برانگیز مهاجرت است. میلیبند اعلام کرد مهاجرانی که به انگلیس می‌آیند باید در کمتر از 2 سال انتظار هیچ‌گونه کمک مالی و بهره‌مندی از خدمات دولتی را داشته باشند. وعده پنجم میلیبند در صورت انتخاب به مقام نخست‌وزیری شعاری بسیاری کلی است: «نسل آینده باید زندگی بهتری از نسل فعلی داشته باشد.» حزب کارگر با توجه به حساسیتی که انگلیسی‌ها به اتحادیه اروپا دارند در وعده‌های انتخاباتی خود وارد بازی محافظه‌کاران درباره جایگاه انگلیس در اتحادیه اروپا و خروج یا باقی ماندن در این اتحادیه نشده است.

حزب کارگر نیز همچون محافظه‌کاران در مقایسه با انتخابات سال 2010 نتوانسته موقعیت خود را بهبود ببخشد. بخشی از این ناکامی نداشتن برنامه خاص در قبال بحران مالی 5 سال گذشته در انگلیس بوده است. علت دیگر این ناکامی، خروج اسکاتلند از پایگاه اجتماعی حزب کارگر است. اسکاتلند در مجلس عوام انگلیس بیش از 50 کرسی دارد که کنترل اکثریت این کرسی‌ها در دست شاخه حزب کارگر در اسکاتلند بوده است. همه‌پرسی استقلال سال گذشته اسکاتلند به موقعیت حزب کارگر آسیب زیادی وارد کرد. حزب کارگر در کنار حزب محافظه‌کار و حزب لیبرال دموکرات در مخالفت با استقلال اسکاتلند ایستاد.

هر چند استقلال‌طلبان اسکاتلند نتوانستند در این همه‌پرسی به هدف خود برسند ولی موقعیت این حزب در اسکاتلند تقویت شد. نیکولا استروژن وزیر اول و رهبر حزب ملی اسکاتلند حدود 71 درصد محبوبیت دارد. بخشی زیادی از حامیان حزب کارگر در انتخابات گذشته به حزب ملی اسکاتلند گرایش پیدا کرده‌اند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد حزب ملی اسکاتلند به پیروزی بزرگی در این دوره از انتخابات دست یابد. ملی‌گرایان اسکاتلند به چنین پیروزی‌ای آن قدر امیدوارند که به اد میلیبند پیشنهاد ائتلاف پیش از انتخابات را داده‌اند.

احتمال ائتلاف

نظرسنجی‌ها از رقابت بسیار نزدیک و برابر حزب محافظه‌کار و حزب کارگر حکایت می‌کند. بر اساس این نظرسنجی‌ها محبوبیت دو حزب بین 33 تا 35 درصد در نوسان است. آنچه قریب به یقین به نظر می‌رسد این است که هیچ یک از 2 حزب محافظه‌کار و کارگر به تنهایی قادر به تشکیل دولت نیستند و مجبور به ائتلاف هستند. در این زمینه سناریوهای مختلفی مطرح شده است. سناریوی اول این است که در صورت پیروزی حزب محافظه‌کار گزینه اجتناب‌پذیر آنها، باز هم لیبرال دموکرات‌ها هستند. نکته اینجا است که آیا لیبرال دموکرات‌ها به اندازه‌ای رای می‌آورند که بتوانند مجددا دولت ائتلافی را تشکیل بدهند.

سناریوی دوم ائتلاف حزب کارگر با حزب لیبرال دموکرات است. لیبرال دموکرات‌ها اعلام کرده‌اند هر حزبی که بیشترین آرا را بیاورد با آن حزب ائتلاف خواهند کرد. سناریوی سوم نیز این است، در صورتی‌که حزب کارگر اکثریت آرا را کسب کند یا حزب محافظه کار با وجود کسب اکثریت آرا نتواند دولت تشکیل بدهد احتمال ائتلاف حزب کارگر با حزب اسکاتلند وجود دارد. این ائتلاف نیز برای حزب کارگر هزینه سنگینی به همراه دارد زیرا ائتلاف با حزبی که خواستار تجزیه انگلیس است، ریسک سیاسی بزرگی به همراه دارد. به همین دلیل اد میلیبند رهبر حزب کارگر محتاطانه درباره این سناریو حداقل قبل از انتخابات صحبت می‌کند. هر کدام ازاین سناریوها که تحقق یابد با شدت و ضعف، تبعاتی در سطح اروپا و سیاست خارجی انگلیس و مناسبات ویژه انگیس با ایالات متحده آمریکا خواهد داشت.

مرتضی مکی / جام‌جم