طلای سیاه در اروپا

اکنون بازیافت زباله به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی گروهی از ساکنان کره زمین تبدیل شده است. از این رو دولتمردان جهان نیز تلاش می‌کنند با اجرای طرح‌های گوناگون، فرهنگ تفکیک و بازیافت زباله را در میان جوامع نهادینه کنند.

مسئولان آژانس محیط زیست اروپا که سال‌هاست روی چهار اصل کاهش استفاده از مواد اولیه، بهره‌برداری مجدد از تولیدات و بازیافت و احیای انرژی کار می‌کنند، امیدوارند این مدل به اصل جدایی‌ناپذیر زندگی شهروندان اروپایی تبدیل شود.

ژاکلین مک گلید، مدیر اجرایی این آژانس می‌گوید: خوشبختانه برخی کشورها در زمانی نسبتا کوتاه فرهنگ کاهش تولید، تفکیک و بازیافت زباله را ترویج داده و از نابود شدن حجم عظیمی از منابع جلوگیری کرده‌اند.

چالش‌های تفکیک و بازیافت زباله

بر اساس گزارش تازه آژانس محیط زیست اروپا که با عنوان «اتلاف فرصت: آب، هوا و منابع زیر زمینی» منتشر شده است، مدیریت پسماندهای جامد نقش اساسی در کاهش 1.53 درصدی تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای و دست یافتن به استانداردی ـ تولید 78 میلیون تن دی‌اکسیدکربن ـ که توسط اتحادیه اروپا وضع شده، ایفا خواهد کرد.

آمارها نشان می‌دهد، هر شهروند اروپایی در سال‌های 1995 تا 2014 میلادی، سالانه بیش از 600 کیلوگرم زباله تولید کرده که به احتمال زیاد به 750 کیلوگرم در سال 2020 خواهد رسید.

این در حالی است که بر اساس قوانین زیست‌محیطی اتحادیه اروپا، کشورهای عضو باید تا انتهای سال 2020 میلادی بیش از 50 درصد پسماندهای خانگی را بازیافت و در تولید کاغذ، کمپوست، انرژی‌های سبز و... استفاده کنند.

اما شواهد و قراین تصویری نگران‌کننده را ترسیم می‌کنند. بجز 9 کشور سوئیس، آلمان، ایتالیا، دانمارک، نروژ، ترکیه، ایسلند، سوئد و فنلاند که باعث افزایش 35 درصدی مدیریت پسماندها ـ از سال 2001 تا 2010 ـ در این قاره شده‌اند، زباله‌ها در سایر کشورها بلافاصله پس از جمع‌آوری دفن می‌شود.

برای مثال، مدیریت پسماند در کشورهایی نظیر بلغارستان، رومانی، پرتغال، لهستان، اسلوونی، مجارستان، ایرلند و بریتانیا که در طول یک دهه بیش از 15 درصد توسعه یافته‌اند در رقابتی نابرابر با سایر کشور‌ها باید برای دست یافتن به استاندارد 50 درصدی اتحادیه اروپا مبارزه کنند.

نمونه‌های موفق

پسماندها در گذشته نه‌چندان دور موادی غیرقابل استفاده بود که معدوم می‌شد، اما با پیشرفت تکنولوژی مشخص شد بازگرداندن زباله به چرخه صنعت سودمند است. رفتار مناسب شهروندان یکی از مهم‌ترین ارکان بازگرداندن زباله به چرخه صنعت است. مدیران شهری، کارشناسان محیط زیست و جامعه‌شناسان کشورهای آلمان، دانمارک، سوئیس و ایتالیا با برنامه‌ریزی بلندمدت و اجرای روش‌های مناسب فرهنگ تفکیک و بازیافت پسماند را در جامعه نهادینه کردند تا این کشورها را به نمونه‌های موفق بازیافت پسماند تبدیل کنند.

سوئیس

سوئیس به سیستم تفکیک و بازیافت زباله‌هایش می‌بالد. در اکثر فروشگاه‌ها و سوپر مارکت‌ها سطل‌های سبز و قهوه‌ای‌رنگ تعبیه شده‌ است تا پسماندها ـ شیشه، کاغذ و... ـ در آنها انداخته شود. خودروهای شرکت‌های جمع‌آوری زباله براساس برنامه از پیش تعیین شده، یک روز در ماه را به جمع‌آوری زباله‌های کاغذی ـ مقوا، قبوض شهری، روزنامه‌ها و مجلات و بسته‌بندی مواد غذایی ـ اختصاص می‌دهند تا به کارخانه بازیافت ارسال شوند. رفتگران هر دو هفته یکبار نیز زباله‌های سبز ـ گلدان‌ها، چمن‌های کوتاه و شاخه‌های هرس شده ـ را از کنار سطل‌های زباله جمع‌آوری می‌کنند.

فلزات ـ آلومینیوم، سرب، مس و آهن گالوانیزه ـ باتری‌ها، روغن‌ها و سایر مواد شیمیایی به فروشگاه‌ها و مخازن ویژه ارسال می‌شود، اما افرادی که علاقه‌ای به بازیافت زباله‌شان ندارد باید در ازای دور انداختن هر کیسه زباله 2 یورو بپردازند.

دانمارک

در دانمارک به زباله به عنوان منبعی گرانبها و ارزشمند توجه می‌شود. از سال 2003 تاکنون به طور متوسط هر شهروند دانمارکی سالانه بیش از 559 کیلوگرم زباله ـ کاغذ، بطری پلاستیکی، باتری، شاخه‌های هرس شده، گلدان، دارو، مواد غذایی و... ـ تولید می‌کند. بر اساس گزارش سال 2013 اداره آمار دانمارک بیش از 3 درصد ـ 35 هزار نفر ـ جمعیت این کشور در صنعت جمع‌آوری، تفکیک و بازیافت پسماندها فعالیت می‌کنند.

آلمان

شهروندان آلمانی که به تفکیک زباله‌های خانگی اهمیت زیادی می‌دهند، خود را قهرمان حفظ محیط زیست جهان می‌نامند. در هر ساختمان‌ 5 سطل برای جداسازی جعبه‌های شیر، کاغذ، مقوا، شیشه، مواد غذایی، گیاهان و زباله‌های تفکیک نشده تعبیه شده است. همچنین همه شهروندان باید باتری‌ها و مواد شیمیایی را به مراکز ویژه پسماند تحویل دهند.

ایتالیا

بتازگی دولت ایتالیا قانون سختگیرانه‌ای برای تفکیک زباله وضع کرده است. بر اساس این قانون افرادی که تا فاصله 500 متری خانه‌شان سطل تفکیک پسماند وجود داشته باشد، اما زباله‌ها را جدا نکنند تا 700 یورو جریمه خواهند شد. شهروندان رم باور دارند یافتن سطل زباله در این شهر دشوار است. شورای شهر رم با هدف تسهیل جداسازی زباله‌ها سطل‌های زباله رنگارنگی در نقاط مختلف شهر نصب کرده است.

EEA‌ /‌ مترجم: حسین صرافی