دمای هوای گلستان به 47 درجه رسید!

بارش ها که در چند سال اخیر برای گلستان کم و در برخی ماه ها کمیاب شده در اردیبهشت امسال کاهش 10 درصدی داشت و ادامه این روند در خرداد، نگرانی از آسیب های خشکسالی و کمبود آب در استان را بیشتر کرد.

استان به ظاهر «سرسبز، معتدل و پرباران» گلستان در چند سال اخیر در پی کاهش نزولات جوی با بحران کم آبی و مشکل تامین آب برای بخش های مختلف از جمله خانگی و کشاورزی مواجه شده است.

این کمبودها با عدم مدیریت مصرف در این دو بخش همراهی شد و اینک زنگ خطر جدید در بحث تامین آب با افزایش بی سابقه دمای هوا در خرداد، برای یک میلیون و 850 هزار نفر جمعیت استان و افزون بر 650 هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی به صدا در آمده است.

به طور معمول افزایش افزون بر 47 درجه دما در فصل بهار در استان گلستان بی سابقه می باشد، اما هم اینک با توجه به این شرایط جوی باید منتظر مشکلات بیشتری در بحث خشکسالی، کمبود آب، افزایش احتمال بروز آتش سوزی در عرصه های کشاورزی، جنگلی و مرتعی بود که البته شاهد مدعا نیز وقوع آتش طی هفته گذشته در مزارع گندم شهرهای آق قلا، گنبدکاووس، کلاله و گالیکش می باشد.

مدیرعامل سابق شرکت آب منطقه ای گلستان در این زمینه با اشاره به بحران تامین آب در استان گفت: میانگین بارندگی گلستان در اردیبهشت 1394در مقایسه با سال گذشته بیش از 10 درصد کاهش و نسبت به دوره شاخص دراز مدت 64 درصد کمتر بوده است.

ایرج حیدریان با ابراز نگرانی از وضعیت نامطلوب آب های سطحی و زیرزمینی گلستان، افزود: میزان بارش های استان از ابتدای مهر 1393 (آغازسال آبی) تا پایان اردیبهشت 94 در مقایسه با دوره درازمدت حدود 16.5 درصد کاهش یافته است.

وی بیشترین بارندگی اردیبهشت را در محدوده گالیکش در شرق استان و با بیش از 43 میلیمتر و کم ترین میزان را در محدوده شهرستان گمیشان در شمال غرب گلستان و تنها حدود یک میلیمتر اعلام کرد.

به گفته مدیرعامل سابق شرکت آب منطقه ای گلستان، میانگین بارندگی این مدت در محدوده گرگان مرکز استان که ناحیه ای معتدل و سرسبز محسوب می شود، تنها 21.5 میلیمتر بوده که این رقم در مقایسه با مدت مشابه درازمدت بیش از 62 درصد کاهش دارد.

حیدریان جریان رودخانه ها را نیز در مدت مهر سال 93 لغایت پایان اردیبهشت سال جاری، نسبت به دوره شاخص در حوضه قره سو با حدود 93 درصد کاهش و در حوضه گرگانرود با بیش از 68درصد کاهش بیان کرد و افزود: ذخیره آبخوان های آزاد زیر زمینی استان گلستان نیز در ماه گذشته افزون بر 116میلیون متر مکعب کاهش داشته است.

به گفته وی، این کاهش در مقایسه با متوسط بیست و سه سال گذشته، بیش از 179 میلیون متر مکعب است.

مدیرعامل سابق شرکت آب منطقه ای گلستان با نگران کننده خواندن وضعیت آب‎های زیرزمینی و سطحی استان، از کشاورزان و صاحبان چاه‎های کشاورزی خواست که ضمن تمدید پروانه‎ها، ملزم به رعایت مفاد پروانه بهره‎برداری صادره و برداشت حداکثر تا سقف مجاز تعیین شده از آب چاه‎ها صرفاً برای کشت محصولاتی غیر از شالی باشند.

از سوی دیگر مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه ای گلستان، حجم کل ذخیره آب سدهای در دست بهره برداری استان را در روزهای اول ماه جاری نسبت به زمان مشابه سال گذشته با بیش از 27 درصد کاهش اعلام کرد و گفت: حجم کل آبگیری سدهای استان نیز در این تاریخ حدود 23 درصد ظرفیت و از نظر حجم حدود 69میلیون متر مکعب بوده و این درحالی است که حجم کل آبگیری سدهای استان در زمان مشابه سال قبل بیش از 94 میلیون متر مکعب با درصد آبگیری حدود 31.5درصد بوده است.

استان گلستان 14 سد فعال ، سه سد در دست احداث و دو سد در حال مطالعه دارد و مجموع سدهای استان در درازمدت باید به 21 مورد افزایش یابد.

یحیی لطفی با اشاره به وضعیت نامطلوب حجم آورد رودخانه ها و آب موجود مخازن سدهای گلستان، افزود: هم اکنون در حوضه آبریز گرگانرود سدهای بوستان و گلستان به ترتیب 50 و 46 درصد و سد وشمگیر تنها به میزان 12 درصد آبگیری شده است.

مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه ای گلستان گفت: در حوضه آبریز قره سو، سد کوثر حدود 30درصد آبگیری داشته که در مقایسه با سال قبل بالغ بر 32 درصد کاهش داشته است.

لطفی نیز از کشاورزان خواست که ضمن پزهیز از برداشت غیرمجاز، در صرفه جویی و مصرف بهینه آب تلاش کرده و هدر رفت این مایع حیات را به حداقل برسانند.

همچنین شرکت آب و فاضلاب گلستان در هشداری نسبت به چالش های بخش تامین آب ،از شهروندان گرگانی و سایر شهرهای استان برای رعایت بیشتر صرفه جویی در مصرف آب شرب درخواست کمک کرد.

طبق آمارها میزان مصرف آب توسط هر یک از شهروندان بالغ بر230 لیتر در شبانه روز است که از استاندارد تعریف شده 150 لیتر، بیشتر بوده و بنا براین تصحیح الگوهای رفتاری و مصرفی شهروندان و اعمال دقیق مدیریت مصرف می تواند به گذر از تنش آبی موجود کمک کند.

مدیرعامل شرکت آبفا گلستان در این زمینه گفت: ظرفیت آب های سطحی و زیرزمینی استان با میانگین بارندگی سالانه 455 میلی متر، در مجموع 48.2 میلیارد مترمکعب است که 49 درصد آن آب های سطحی و 51 درصد زیرزمینی است.

از سوی دیگر در حالی که حدود 90 درصد آب های زیرزمینی نیز در حال استحصال است، تنها مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی و خانگی می تواند به مدد آب باقی مانده در ته چاه ها و مخازن سدهای گلستان آمده و گذر منطقه از بحران خشکسالی را آسان تر نماید.

معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب گلستان نیز وضعیت بارندگی استان را در چند سال اخیر نامناسب ارزیابی کرد و گفت: بزرگترین کاهش بارندگی بوقوع پیوسته از بدو تاسیس ایستگاه های هیدرومتری تاکنون در استان گلستان مربوط به سال آبی جاری است.

مهیار خسروی افزود: سال آبی ازمهر92 لغایت شهریور 93 سال خشکی محسوب می گردید، اما وضعیت بارش ها در سال آبی جاری در مقایسه با آن کاهش چهار درصدی داشته و نگران کننده تر است.

وی میانگین بارش استان را در سال آبی جاری تا کنون 311 میلی متر اعلام کرد و گفت: این میزان در مقایسه با آمار بلند مدت کاهش چشمگیر دارد.

خسروی، فروردین و اردیبهشت را ماه های پرباران بیان کرد و افزود: این درحالی است که طی این دوماه در سال جاری نسبت به میانگین بلندمدت در میزان نزولات جوی و آورد رودخانه های استان کاهش چشمگیری داشته ایم.

از سوی دیگر مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان گفت: برای مقابله با خشکسالی و کاهش اثرات آن و جبران عقب ماندگی گلستان در ارایه خدمات آبفا نیازمند توجه جدی به تکمیل طرح های ملی آبرسانی، بهره مندی از آب های سطحی و سدها، تقویت اعتبارات بخش فاضلاب برای حفظ محیط زیست و منابع آب در دسترس، استفاده از منابع آب غیرمتعارف و بهره مندی از آب شیرین کن ها، باروری ابرها و در نهایت قیمت گذاری اقتصادی آب و افزایش بهره وری آب در بخش های کشاورزی، شرب و صنعت هستیم.

مدیرکل مدیریت بحران گلستان نیز با یادآوری تغییرات جوی و افزایش دما در استان گفت: این گرما نه تنها جنگل‎های گلستان بلکه منابع آبی استان را نیز تهدید می‎کند.

صادق‎علی مقدم در این خصوص و در آستانه فصل گرما ضمن اعلام وضعیت و شرایط خاص فصلی بر آمادگی دستگاه‎های متولی برای روبروشدن با حوادث احتمالی تاکید شده است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان نیزبا اشاره به کمبود جدی منابع آبی استان گفت: تنها دو شهر بزرگ گرگان و گنبدکاووس به دلیل تغییر کمی و کیفی در آبخوان ها با کمبود 375 لیتر آب در ثانیه مواجه هستند.

به گفته رضا مروتی، از سوی دیگر هنوز آب مورد نیاز برخی روستاها از طریق تانکر تأمین می شود که مدیران استانی و کشوری باید برای حل این معضل چاره اندیشی کنند.

وی افزود: باید توجه داشت که بر خلاف سایر استان ها هنوز نیمی از جمعیت گلستان در روستاها سکونت دارند.

مروتی با اشاره به خشکسالی های پی درپی یادآورشد: منابع آبی گلستان در شمال استان بسیار فقیر، در مناطق مرکزی از یک غنای معمولی و در جنوب از لحاظ کیفیت و غنا وضعیت مطلوبتری دارد ولی همچنان با روند افولی آب مواجه هستیم.

قریب به یک هزار و 10 روستا در استان وجود دارد که از این میان 907 روستا دارای سکنه بوده و از این تعداد 857 روستا از آب شرب بهره مند هستند.

130 حلقه چاه، 192 دهنه چشمه و یک هزار و 186 کیلومتر شبکه توزیع آب و فاضلاب روستایی در استان گلستان وجود دارد.

هم اینک حدود 88 درصد جمعیت روستایی گلستان زیر پوشش شرکت آبفار قرار دارند که این رقم در سال 85 نزدیک به 74 درصد بود.

مدیرعامل شرکت آبفار گلستان نیز معتقد است که سطح آبرسانی در استان زیر 90 درصد است و صنعت آب و فاضلاب و همچنین برق با چالش‎ های زیادی رو به رو می باشد.

به گفته مهدی شکیبافر گلستان، در حالی بامشکلات خشکسالی روبرو بوده که در چشم انداز افق 1410 نیاز به 10 میلیارد مترمکعب آب دارد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان نیز معتقد است که خشکسالی و تغییرات نزولات جوی در سال های اخیر باعث کاهش 23درصدی میزان بارش ها و 80درصدی روان آبها در استان شده است.

علی نظری، مشکلات بخش آب این کالای بدون جایگزین را چالش ملی بیان کرد و افزود: هم اینک محدودیت منابع آب ، استحصال غیر استاندارد از منابع زیر زمینی، رشد جمعیت، خشکسالی، آلاینده ها، توسعه بخش های مختلف، محدودیت منابع مالی، نگرش سنتی به آب و تغییر اقلیم سبب شده تا تقاضا برای آب ونیز چالش های آن بیشتر شود.

وی که اخیرا به این سمت منصوب شده است، همچنین به بحث مهار آب های مرزی به عنوان اولویت فعالیت ها اشاره کرد و گفت: انتقال از استان های همجوار، اصلاح الگوی مصرف، استفاده مجدد از آب های مصرفی از جمله برنامه ها در این بخش است.

آسیب های خشکسالی در گلستان و کمبود نزولات جوی در آن هم اینک به دغدغه مدیران کشوری نیز تبدیل شده به گونه ای که مشاور وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در سفر به گرگان، گلستان را از استان های بحرانی در بحث آب و تحت تنش آبی بیان کرد.

به گفته محمد حاج رسولی ها، گلستان هم اینک در بحث بحران آب در کنار استان های فارس، بوشهر و هرمزگان قرار دارد.

با وجود همه این دغدغه های استانی و ملی، خشکسالی واقعیتی است که گلستان سرسبز را دچار چالش کرده و باید به مدیریت مصرف بخش خانگی و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و یافتن راهکارهایی در خصوص تغییر شیوه های سنتی آبیاری به نوین توجه کرد تا بتوانیم اندکی تشنگی استان را کاهش دهیم.(ایرنا)