پناهگاهی برای مردم دردمند

پیشوای دوم شیعیان، در بذل و بخشش و دستگیری از بیچارگان، سرآمد روزگار خویش بود و سعی می‌کرد با مهربانی دل‌های دردمند مستمندان را آرام بخشد و نقطه امیدی برای درماندگان باشد. تاریخ به یاد ندارد بیچارگانی که در گفت‌وگو با امام، شرحی از پریشانی‌های خود را می‌دادند، ناامید از پیش او رفته باشند. رفتار و کردارش مرهمی بود بر زخم آزرده دلان.

گاهی پیش از آن که مستمندی اظهار احتیاج کند و عرق شرم بریزد، احتیاج او را برطرف می‏ساخت و اجازه نمی‏داد رنج سوال را بر خود هموار کند. از این‌رو، خانه آن حضرت پناهگاهی برای افراد ناتوان و ضعیف بود تا خواسته‌های خود اعم از هزینه سفر، مداوای بیماری، ازدواج و زندگی را با امام مطرح می‌کردند.

در دوران امام حضرت علی و امام حسن مجتبی (علیهما السلام) رویه‌ای خاص در حکومت اسلامی برای یاری مستمندان وجود داشت.

برخی نیازمندان شامل سالمندان، ایتام،خانواده‌های شهدا و... گویی حقوق‌بگیران دائمی خاندان رسالت بودند و به صورت ماهانه و در قالبی معین و منظم مستمری خود را دریافت می‌کردند. بخش عمده‌ای از این پرداخت‌ها از موقوفات و صدقات اهل بیت تامین می‌شد و یکی از سیاست‌های امامان هم حفظ اصل موقوفات و استفاده از درآمد آن برای تامین نیاز فقرا و مستمندان بود. یکی دیگر از شیوه‌های کمک‌رسانی امام حسن مجتبی و دیگر ائمه علیهم‌السلام هم دستگیری از بینوایان، یتیمان و زنان بیوه و بی‌سرپرست به صورت مخفیانه بود که معمولا در سیاهی شب صورت می‌گرفت. بارها شنیده‌ایم که شیوه و سنت ائمه اطهار گشت‌های شبانه بود و در حالی که انبانی از نان بر دوش داشتند، به صورت ناشناس در کوچه‌پس‌کوچه‌های تاریک شهر برای شناسایی محرومان تردد می‌کردند.

این کمک‌ها و دستگیری مستمندها زبانزد عموم مردم شده بود. از امام مجتبی(ع) پرسیدند: چگونه است هر سائلی که بر در خانه شما می‌آید، ناامیدش برنمی‌گردانید. حضرت فرمود: من هم نیازمند و محتاجی هستم به درگاه خداوند متعال که دوست ندارم او مرا دست خالی برگرداند. خداوندی که نعمت‌هایش را بر ما ارزانی داشته، هرگز نمی‌خواهد بندگانش را محروم کنم، می‌ترسم اگر سائلی را رد کنم، او هم مرا دست خالی برگرداند.

جام‌جم - فتاح غلامی