موضوعات فرهنگی در‌قاب افطـار تلویزیونی

برای بخش رمضان در حسرت گفت‌وگو با جانبازان، سالمندان و... در نظر گرفته شده است که سال‌های قبل می‌توانستند روزه بگیرند، اما امسال به‌خاطر شرایط جسمانی‌شان نمی‌توانند روزه بگیرند یا با خانواده‌هایی گفت‌وگو می‌شود که عزیزانشان سال گذشته زنده بودند و روزه می‌گرفتند اما امسال در کنار آنها نیستند. بخش رمضان در غربت اختصاص به افرادی دارد که بتازگی به جمع مسلمانان پیوستند.

آزمون اخلاقی مخاطب

یکی از بخش‌های جالب برنامه قبول باشه، دوربین ناظر است، سازندگان این برنامه در این بخش قصد خنداندن مخاطبان را ندارند، بلکه یک موضوع اخلاقی انتخاب می‌شود و مخاطبان در این بخش برخورد مردم را در مواجهه با این مسائل می‌بینند.

این برنامه متناسب با دعاهای هر روز ماه مبارک رمضان به یک مفهوم محوری می‌پردازد .قبول باشه شامل چهار بخش گفت‌و‌گوست. یکی از این گفتگوها صحبت‌های یک کارشناس با موضوع سلامت روحی و جسمانی در ماه مبارک رمضان است.در بخش دیگر یک کارشناس مذهبی نکات اخلاقی و اجتماعی که بهتر است در این ماه رعایت شود را به مخاطبان توصیه می‌کند. در هر برنامه با یک بازیگر هم درباره موضوع برنامه گفت‌وگو می‌شود. یک یا چند مهمان ویژه که اتفاق خاصی را در زندگی‌شان پشت سر گذاشته‌اند، هم مهمان برنامه می‌شوند و درباره آن اتفاق صحبت می‌کنند.

دعوت از بازیگران

در این برنامه سعی شده تمام آیتم‌ها به نوعی با موضوع اصلی ارتباط موضوعی و پیوند معنایی داشته باشد و تاکنون موضوعاتی چون بخشش و گذشت، رافت و امیدواری، اشتیاق به زندگی، کنترل خشم، نیکی به ایتام و مصاحبت، عبرت و نقش آن در زندگی، توکل و... در این برنامه مورد توجه قرار گرفته‌اند.

همچنین بازیگرانی چون مریم سعادت، مریم کاویانی، عبدالرضا اکبری، رضا توکلی، حمیدرضا پگاه، الهام حمیدی، محمود عزیزی و... در این برنامه حضور یافتند.

شکستن حصارهای اجتماعی

برنامه «قبول باشه» مناسک و آیین‌های شهرهای مختلف ایران را به تصویر می‌کشد. مریم جلالی، مدیر گروه خانواده و فرهنگ شبکه دو درباره این بخش و رویکرد آن به جام‌جم می‌گوید: این برنامه براساس زیر ساخت یکی از آموزه‌های اجتماعی اسلام یعنی مقبولیت طراحی شده است. هدف دین اسلام این است که انسان مقبول تربیت کند. بنابراین ما در حوزه محتوا از اتفاقات خوب هر چند کوچک که می‌تواند موثر باشد، استفاده می‌کنیم. به لحاظ ساختار هم سعی کردیم آیتم‌ها رنگارنگ و متنوع از خرده فرهنگ‌ها و سبک‌های زندگی در سراسر کشور را در برنامه ارائه دهیم.

وی ادامه می‌دهد: یکی از آسیب‌های برنامه‌سازی این است که ما گاهی اسیر محیط نزدیکمان می‌شویم و فکر می‌کنیم مسائل ما مسائل کل ایران است. برای رفع ایراد از برنامه سازی تصمیم گرفتیم این حصار را در حوزه اجتماعی برداریم و با پخش مستندهای مردم‌شناسی سهم همه اقشار جامعه و همه مردم ایران را در برنامه قبول باشه در نظر بگیریم و برنامه‌های مختلفی با موضوع خرده فرهنگ ها پخش کنیم. آیتم‌هایی از برنامه نیز به آداب و رسوم، لباس و زبان اقوام مختلف اختصاص دارد.

تولید همراه با تنوع و تعدد

بنا به گفته مدیر گروه خانواده و فرهنگ شبکه دو، مهمانان برنامه هم رنگ‌آمیزی متنوعی از کل ایران را به نمایش می‌گذارند. ما به تنوع و تعدد توجه کردیم و محتوای برنامه را شبیه پازل فرهنگی که زیرساخت اجتماعی دارد، کنار هم چیده‌ایم. با توجه به این که ماه رمضان فرصت خوبی برای همگرایی است، تجلی مقبولیت انسان را در سه مبحث اجتماع و انسان، معنویت و انسان و انسان در مقابل خودش در نظر گرفتیم.

عوامل سازنده برنامه قبول باشه موضوع هر روز برنامه را از دعای روز ماه رمضان استخراج می‌کنند. به‌عنوان مثال متناسب با دعای روز ششم ماه رمضان مبنی بر این که خدایا ما را از متوکلان قرار بده موضوع توکل انتخاب می‌شود. تفاوت برنامه قبول باشه با دیگر برنامه‌های مشابه در این است که موضوع را به شکل مفهومی مورد بحث قرار نمی‌دهند، بلکه مصداقی درباره آن صحبت می‌شود. اگر موضوع برنامه درباره بخشش است این مساله به شکل کلان دیده می‌شود و مثلا از خانواده مقتولی گفته می‌شود که قاتل را بخشیده‌اند. در این برنامه مصداق‌های بزرگ و کوچک و متنوع از سراسر ایران انتخاب و در برنامه طرح می‌شود.

ضرباهنگ تند، آیتم‌های کوتاه

آیتم‌های این برنامه کوتاه و با ضرباهنگ تند است و موضوع همه آیتم‌ها متناسب با موضوع روز برنامه است. جلالی در این باره توضیح می‌دهد: با توجه به این‌که برنامه عصرها و ساعت 17 و 40 دقیقه از شبکه دو پخش می‌شود، تصمیم گرفتیم آیتم‌ها را کوتاه پخش کنیم تا مورد توجه و روزه‌داران قرار بگیرد.

برنامه قبول باشه استودیو گریزی کرده و از شهرک سینمایی غزالی به عنوان لوکیشن برنامه بهره برده است. به نظر مدیر گروه خانواده و فرهنگ این برنامه با این اقدام تلاش کرده از سرمایه‌های سازمان صدا و سیما استفاده بهینه کند. در واقع با بازسازی لوکیشنی که یک‌بار برای سریال استفاده شده و بعد دیگر کاربرد پیدا نکرده، استفاده کرده‌ایم. این دکور کاملا با سبک ایرانی و اسلامی مطابقت دارد. همچنین در انتخاب کارشناسان هم سعی کردیم تنوع قومی را رعایت کنیم.

همراهی با مخاطب

فریدالدین نیکجو، تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی قبول باشه درباره شکل‌گیری طرح برنامه به جام‌جم می‌گوید: طرح این برنامه حدود سه ماه پیش از طرف گروه خانواده و فرهنگ شبکه دو به من پیشنهاد شد. بعد از آن اتاق فکری تشکیل دادیم و طرح تغییراتی کرد به اصطلاح چکش کاری شد.

وی با اشاره به یک تغییر عمده برنامه نسبت به طرح اولیه می‌افزاید: مهم ترین تغییر این طرح نسبت به طرح اولیه این بود که ابتدا می‌خواستیم یک مجله تصویری را روی آنتن ببریم، اما در نهایت در اتاق فکر و بحث و گفت‌وگوهایمان به طرح فعلی برنامه رسیدیم. به این ترتیب که هر روز به یک موضوع در برنامه می‌پردازیم و مصداقی از آن هم ارائه می‌شود. همچنین سعی شده بقیه آیتم‌های برنامه همچون دوربین ناظر هم در خدمت موضوع قرار بگیرد.

بودجه دکور برنامه‌های مذهبی

این تهیه‌کننده درباره انتخاب دکور این برنامه در شهرک غزالی عنوان می‌کند: معمولا بودجه‌ای که برای برنامه‌های تلویزیونی مناسبتی در ماه رمضان در نظر گرفته می‌شود، برای ساخت دکورهای خوب کافی نیست. بنابراین تصمیم گرفتیم از این لوکیشن برای برنامه استفاده کنیم. چون دکوری که قبلا برای برنامه‌ای دیگر ساخته شده بود و ما آن را بازسازی کردیم هم از نظر تصویری جذاب است، هم حس آرامش را به بیننده منتقل می‌کند. از طرفی مثل یک خانه ایرانی دارای فضایی سنتی است. از رنگ‌ها و نقش‌هایی در آن استفاده شده که رنگ و بوی ایرانی و اسلامی دارد. سبک چیدمان آن هم ایرانی است. در حالی که در استودیو ممکن است نتوانیم چنین فضایی طراحی کنیم.

به گفته این تهیه‌کننده با این که پخش برنامه از شهرک سینمایی غزالی کارمان را سخت‌تر می‌کرد، اما این سختی را ترجیح دادیم تا نتیجه کارمان به دل مخاطب بنشیند و متفاوت عمل کنیم.

برای انتخاب مجری یک برنامه، مراحل زیادی وجود دارد. گاهی مدیر شبکه هم وارد میدان می‌شود و در کنار او، مدیر گروه و تهیه‌کننده هم گزینه‌هایشان را اعلام می‌کنند. نیکجو درباره معیارهایش برای انتخاب مجریان برنامه می‌گوید: ما می‌خواستیم مجریان برنامه هم مثل بسیاری از آیتم‌های برنامه که جدید و نو هستند، کسانی باشند که با حضور در برنامه بک گراند برنامه‌های قبلی خود را به برنامه قبول باشه تزریق نکنند.البته پیش از این انتخاب، از یکی دو بازیگر سینما هم دعوت به همکاری کردیم، اما به دلیل دستمزدهای بالا یا مشغله‌های کاری‌شان امکان همکاری فراهم نشد تا این که با مشورت گروه خانواده و فرهنگ شبکه دو به خانم سعیدی و آقای رفوگران رسیدیم که هر دو سابقه خوبی در اجرا دارند.

توجه به آیتم‌های بصری

حامد غلامی، مدیر تولید این برنامه است. وی درباره روند تولید می‌گوید: ما چند گروه برای تولید آیتم‌های برنامه داریم که موضوعات مختلف را ضبط می‌کنند و آنها را لابه‌لای برنامه پخش می‌کنیم. در ضمن برای آیتم سفرنامه، گروه سفری هم به ارمنستان داشت. البته هر کاری دشواری‌های خودش را دارد و از آنجا که ما می‌خواستیم برنامه قبول باشه برای مخاطبان تنوع بصری داشته باشد از آیتم‌های کوتاه با ضرباهنگ تند استفاده کردیم.

جذابیت همراه با نگرانی

افتخار سادات سعیدی، اجرای برنامه قبول باشه را به عهده دارد. وی که فعالیت در عرصه اجرا را از سال 91 و در شبکه دو آغاز کرده است، درباره چگونگی حضورش در این برنامه به جام‌جم می‌گوید: اولین فعالیت من در حوزه اجرا به برنامه «ساده مثل نامه» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی پرستو شاه‌محمدی در شبکه دو برمی‌گردد. بعد از آن برنامه، اجرای آیتم‌هایی را در شبکه آی‌فیلم به عهده گرفتم.

آن زمان آی‌فیلم هم بتازگی راه‌اندازی شده بود و فقط یک ماه هم از راه‌اندازی بخش فارسی این شبکه می‌گذشت. در این شبکه اجرا، نویسندگی و سردبیری کردم. مدتی بعد نویسندگی را به یکی از همکارانم واگذار کردم، اما همچنان خودم کار اجرا را انجام می‌دادم تا این‌که خانم جلالی، مدیر گروه خانواده و فرهنگ شبکه دو پیشنهاد اجرای برنامه قبول باشه را با من مطرح کرد و بعد از کسب اجازه از مدیر شبکه آی‌فیلم به این برنامه آمدم و به موازات آن هم در همین شبکه مشغول فعالیت هستم.

وی درباره ویژگی‌های اجرای یک برنامه مناسبتی ویژه ماه رمضان توضیح می‌دهد: برنامه‌هایی که در ماه رمضان پخش می‌شود، حساسیت‌های زیادی دارد. مجری باید به آنچه در برنامه بیان می‌کند، اعتقاد داشته باشد. این نوع برنامه‌ها اکنون دیگر به یک نشانه و برند تلویزیون تبدیل شده‌اند.

سعیدی با اشاره به اولین تجربه اجرای خود در یک برنامه زنده ادامه داد: اجرای برنامه قبول باشه برای من ابتدا همراه با نگرانی بود؛ زیرا تاکنون تجربه اجرای برنامه زنده نداشتم و ارتباط بی‌واسطه و مستقیم با مردم برایم، هم جذاب و هم نگران کننده بود. همچنین لازم است برای اجرای این نوع برنامه‌ها با آمادگی کامل مقابل دوربین برویم.

به نظر این مجری، مشخص بودن موضوعات برنامه قبول باشه به برنامه‌ریزی خاصی نیاز دارد. در ضمن همه بخش‌ها از جمله مهمانان برنامه نیز براساس همان موضوعات انتخاب شدند. گرچه ممکن است اجرای من و آقای رفوگران در صحنه دیده شود، اما گروه پشت صحنه در هر بخش برای روی آنتن رفتن برنامه‌ای خوب و مخاطب پسند تلاش زیادی می کنند. باید بگویم روزهای اول کمی نگرانی داشتم، اما حالا با گذشت تقریباً نیمی از برنامه، آن را بسیار دوست دارم و موضوعی بودنش برایم جالب است.

رادیو و تلویزیون

فاطمه عودباشی