کمرنگی مشق فرهنگی

زمانی دانشگا‌ه‌ها شاهد برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و هنری بود که دست‌کمی از جشنواره‌های بزرگ ملی و بین‌المللی در کشور نداشت و حضور هنرمندان و نویسندگان مشهور در مراسم‌ مختلف دانشجویی، همه توجه‌ها را به دانشگاه‌ها جلب می‌کرد. اما امروز به اعتراف بسیاری از کارشناسان از تب و تاب فعالیت‌های فرهنگی و هنری در دانشگاه‌ها کم شده و کانون‌های دانشجویی در عرصه‌های فرهنگی و هنری جریان‌ساز نیستند. نشریات دانشجویی دیگر رونق گذشته را ندارد و حتی در محافل دانشجویی نیز توجه‌ها را جلب نمی‌کند.

ارزیابی وضعیت موجود

محسن پرویز، معاون فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است حضور دانشجویان در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی در مقاطع زمانی مختلف شاید متفاوت باشد، اما در طول سال‌های گذشته هیچ‌گاه خاموش نبوده است.

او با بیان این‌که این حضور به شرایط اجتماعی و وضعیت کلی کشور از یک‌سو و هدایت‌کنندگان و سازمان‌دهندگان فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی از سوی دیگر بستگی دارد، به جام‌جم می‌گوید: بسته به این عوامل ممکن است فعالیت‌های فرهنگی و هنری در دانشگاه کمرنگ یا پررنگ جلوه کند، اما با نگاهی کلان به دانشگاه می‌بینیم که دانشجویان و دانشگاهیان هم در عرصه سیاست و هم فرهنگ فعالیت‌های مناسبی دارند. با این حال به نظر می‌رسد فعالیت‌های سیاسی در دانشگاه‌ها پرنگ‌تر از فعالیت‌های فرهنگی و هنری بوده است. به باور معاون فرهنگی سابق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فعالیت‌های سیاسی و آگاهی‌بخشی سیاسی در دانشگاه را باید نقطه قوت دانشگاه در نظر گرفت: «تقویت این حوزه سبب خدمت به فردای کشور می‌‌شود؛ چراکه دانشجویان در آینده مناصب مدیریتی و کارشناسی بخش‌های مختلف را در دست می‌گیرند و اگر قرار باشد در ایام دانشجویی مشق سیاست و مدیریت نکرده و تنها به درس اکتفا کنند، جامعه دچار مشکل خواهد شد.»

پرویز بر آن باور است که اگر فعالیت‌های فرهنگی و هنری در دانشگاه‌ها تضعیف شود، آن روحیه پرتلاش در آینده‌داران فردا ایجاد نمی‌شود. به گفته او، این فعالیت‌ها کمک شایانی به پویایی ذهن دانشجویان می‌کند.

معاون فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این‌که شرایط فعلی را دوران اوج فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاه نمی‌داند می‌گوید: نمی‌توانیم ادعا کنیم فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌‌ها ایده‌آل است یا حتی در مقایسه با گذشته افزایش داشته، ولی فعالیت‌های فرهنگی و هنری به شکلی آرام در دانشگاه‌ها جاری است و می‌توان از آن دفاع کرد.

تفاوت‌ دانشجوی دیروز و امروز

مریم وثوقی، معاون دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز عقیده دارد اولویت‌های دانشجویی تا اندازه‌ای عوض شده و کارها و اقدامات گذشته دیگر پاسخگوی نیازها و مطالبات دانشجویان نیست. به گفته او، دانشجوی امروز نگاهی متفاوت نسبت به دانشجوی دیروز دارد: «در گذشته دانشجو برای انجام فعالیت‌های فرهنگی وابسته به دانشگاه بود و چشم به بخش فرهنگی وزارتخانه داشت تا با برنامه‌ریزی و مدیریت برنامه‌های فرهنگی و هنری، سبب رونق این فعالیت‌ها شود. اما امروز دانشجوها برنامه‌ریزی‌های خود را دارند و به عنوان اوقات فراغت به آن نگاه می‌کنند. بر این اساس، نمی‌توان روش‌های 20ـ 15 سال پیش را باز حاکم کرد.»

او با تائید کاهش شتاب فعالیت‌های فرهنگی و هنری در دانشگاه، بر آن است باید مطالبات دانشجویان را بررسی کرد و عنوان می‌کند: باید نیازهای اصلی دانشجویان را شناسایی کرد. وزارت علوم اقداماتی در این خصوص انجام داده و تقریبا پژوهش‌هایی در این زمینه صورت گرفته که در حال جمع‌بندی نتایج آن هستیم. به گمان وثوقی، فناوری‌های جدید بر فعالیت‌ها فرهنگی و هنری در دانشگاه‌ها اثر داشته و شکل فعالیت‌ها را تغییر داده است.

به گفته او، ما باید بتوانیم از فناوری روز به عنوان ابزار کار در مسائل فرهنگی استفاده کنیم و فعالیت‌های فرهنگی را بر مبنای آ‌نها شکل دهیم: «در این باره معاونت فرهنگی واحدی را به نام دفتر فضای مجازی ایجاد خواهد کرد که اولویتش ساماندهی فعالیت‌های فرهنگی در قالب‌های ممکن در شبکه‌های مجازی و اجتماعی است.»

فارغ از این‌، اولویت‌های وزارت علوم در زمینه فعالیت‌های فرهنگی چیست؟ معاون دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با بیان این‌که یکی از اولویت‌های این وزارتخانه کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌هاست، می‌افزاید: «برنامه‌ای عملیاتی برای آن تدوین و به دانشگاه‌ها ابلاغ شده و در‌حال پیگیری هستیم تا بحث کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها رونق بگیرد.»

کمیل انتظاری