برنامه‌سازی برای کودکان تخصص می‌خواهد

نویسنده سری اول «زیر گنبد کبود» آقای ایرج طهماسب بود. چه شد نویسندگی سری دوم و سوم را شما به عهده گرفتید؟

به دلیل این که زمان زیادی گذشته درست یادم نیست ولی احتمالا آقای طهماسب گرفتار کاری بودند. لابد با ایشان توافق شده و بعد به من پیشنهاد شده است. چیز عجیبی نیست و در خیلی از سریال‌های دیگر هم اتفاق می‌افتد.

برای نوشتن قصه‌ها از منابع خاصی مثل قصه‌های ایرانی الهام می‌گرفتید یا این که صرفا از تخیل‌تان استفاده می‌کردید؟

طی سال‌ها در زمینه کودکان زیاد خوانده‌ام و تجربه کرده‌ام. ممکن است زمان نوشتن و به اقتضای موضوع، منابع مشخصی را گردآوری کنم، اما زیربنای اصلی‌اش همان مطالعاتی است که قبلا انجام داده‌ام. برای این کار از افسانه‌ها الهام گرفتم و آن را به تخیل خودم اضافه کردم. یادم است سعی می‌کردم از کلیشه‌ها بپرهیزم. اتفاقا مدتی پیش یکی از قسمت‌های برنامه را دیدم که مربوط به نوروز بود. در آنجا سعی کرده بودم از قصه رفتن ننه سرما الهام بگیرم، ولی آن را به شکلی نو و در قالب یک شخصیت امروزی ترسیم کنم که در آن زمان برای بچه‌ها ملموس‌تر باشد.

قصه‌ها قبل از شروع فیلمبرداری آماده بود یا این که در حین کار و در تعامل با آقای شاه‌محمدلو و دیگر عوامل نوشته می‌شدند؟

آقای شاه‌محمدلو روی این موضوع حساسیت داشتند که حتما قصه‌ها به طور کامل قبل از شروع فیلمبرداری آماده باشد. البته نوشتن چندتایی از آنها به زمان فیلمبرداری کشیده شد و ایشان مضطرب بودند و نظارت می‌کردند. به همین دلیل ایده بعضی از قصه‌ها در خلال فیلمبرداری به وجود آمد؛ یعنی می‌رفتم تمرین‌ها را می‌دیدم و از خود بچه‌ها هم الهام می‌گرفتم. مشورت می‌کردم و گاهی بعد از آن بازنویسی می‌‌کردم.

اگر بخواهید سری جدید «زیر گنبد کبود» را بنویسید تغییراتی را برای بچه‌های امروز در کار ایجاد می‌کنید و اصلا قائل به این هستید که این دو نسل با هم تفاوت دارند؟

بله، خیلی زیاد تفاوت دارند و ما حتما تغییراتی را به منظور بهتر شدن کار اعمال می‌کنیم. اگر شما هم خودتان را جای بچه‌های امروز بگذارید، می‌بینید احتمالا دیگر آن فرمت به شکلی که قبلا عرضه می‌شد، برایتان جذابیت ندارد. حتما باید تغییراتی متناسب با زمان و بچه‌های امروز ایجاد شود.

یعنی می‌گویید حتی ممکن است آن شکل و شمایل قصه‌گویی برنامه هم تغییر کند؟

البته قصه‌گویی همیشه قصه‌گویی است. من و آقای شاه‌محمدلو به این که قصه‌گویی آرامش می‌دهد، باور داریم. به نظرم نسل امروز و حتی بزرگ‌ترها هم به قصه نیاز دارند. بچه‌ها الان کمتر تجربه شنیدن قصه را دارند. من این کمبود را در آنها می‌بینم. در حال حاضر کودکان به دلیل گرفتاری‌ والدین و زندگی تند و فناوری زده امروزی بیشتر به خودشان سپرده شده‌اند. سرگرمی‌هایی که الان بچه‌ها با وسایل رایانه‌ای دارند هیچ ربطی به آرامش شنیدن صدای قصه در آغوش مادر یا بزرگ‌ترها ندارد. ما باید این حس را در بچه‌ها احیا کنیم. آن آرامش خاطر هیچ وقت از طریق تنهایی یا بازی‌های رایانه‌ای به دست نمی‌آید. یک کم سکون، آرامش و امنیت لازم است. باید پیام‌ها به صورت غیرمستقیم و در لابه‌لای قصه‌ها گفته شود تا بچه را به فکر فرو ببرد. بدون آن که بخواهیم ظاهرا بچه را نصیحت کنیم. در کل تم قصه‌گویی باید باشد حالا فرم اجرا ممکن است خیلی فرق کند و به صورت کارگاه قصه‌گویی نباشد.

با توجه به تمام این صحبت‌ها اصلا سری جدید ساخته‌ می‌شود؟

ظاهرا مسئولان ابراز تمایل می‌کنند، ولی برای کیفیت خوب باید بودجه خوبی هم در نظر گرفته شود. همه باید متوجه این موضوع بشوند که بچه‌ها هم مثل بزرگسالان لایق و محتاج توجه و آموزش بوده و البته به نظر من بیشتر از بزرگسالان نیازمند توجه هستند. در این صورت آقای شاه‌محمدلو حتما این کار را خواهند کرد و کسانی مثل من اگر بدانم کمکی می‌توانم بکنم، کنارشان خواهم بود. اگر هم نشد به نظر من باید از طریق رسانه‌های دیگر مثل شبکه نمایش خانگی این اتفاق بیفتد.

آقای شاه محمدلو به گونه‌ای وظیفه دارد و از نظر اخلاقی باید این کار را بکند؛ زیرا ما آدم‌هایی که متخصص این کار باشند، صادقانه به این کار عشق بورزند و سوادش را داشته باشند، کم داریم. دقیقا در این‌باره می‌توان از عبارت انگشت شمار استفاده کرد. با کسی رودربایستی ندارم. اگر همه کلاه خودشان را قاضی کنند متوجه می‌شوند خیلی‌ها که الان در سیما مطرحند و اسمشان سر زبان‌هاست واقعا لیاقتش را ندارند.

برنامه‌هایی که اکنون برای کودکان ساخته می‌شود، می‌توانند مثل کارهای گذشته با بچه‌ها ارتباط موثر برقرار کنند و در خاطره‌ها بمانند؟

ببینید به دلایل زیادی نمی‌توانم به طور مشخص صحبت کنم. قبلا هر کسی جرات نمی‌کرد سراغ کار کودک برود؛ چون برنامه‌سازی برای کودک به تخصص نیاز دارد. الان متاسفانه خیلی‌ها به خودشان جرات می‌دهند این کار را بکنند. در واقع بعضی از کارها به اسم بچه‌ها و به کام دیگران است.

در کارنامه شما آثاری برای بزرگسال و کودک وجود دارد، ولی آنچه بیشتر در ذهن‌ها مانده کارهایی است که شما برای مخاطبان کودک انجام داده‌اید. خودتان هم این حوزه را ترجیح می‌دهید؟

در کارهایی که به عنوان نویسنده، بازیگر و گوینده عروسک در آنها حضور داشتم، خیلی راحت بودم. می‌توانم با بچه‌ها ارتباط برقرار کنم و دنیایشان را بشناسم پس اگر از این زاویه خودم را قضاوت کنم، می‌توانم بگویم کار با بچه‌ها برایم راحت‌تر است.

در حال حاضر مشغول چه کاری هستید؟

الان یکی از کسانی هستم که به مرضیه برومند در تهیه متن سریال خانوادگی «ویلا» کمک می‌کنم.

نوشین مجلسی