کارکرد‌های مجموعه‌های تلویزیونی ماه رمضان

به همین سبب، مدیران و برنامه‌ریزان تلویزیون برای تولید برنامه‌های مختلف (بخصوص برنامه‌های مناسبتی ماه رمضان و محرم و نوروز) همه ساله تلاشی چشمگیر دارند تا با توجه به تنوع و جذابیت‌ آشکار این برنامه‌ها، مخاطبان گسترده‌تری را جذب کنند. مجموعه این تلاش‌ها به خودی خود ارزنده‌ است، اما نباید فراموش کرد در کنار همه جذابیت‌ها و تنوع قابل قبول مجموعه‌ها، علاوه بر وجه سرگرمی و لحن شاد این آثار، باید بر جنبه‌های آموزشی، هنری و زیبایی شناختی آنها نیز تاکید داشت تا سطح کیفی کارهای تولید شده از حال و هوای صرفا عامه‌پسند و گاه آسان‌پسندانه فاصله بگیرد و کیفیتی قابل قبول و پذیرفتنی پیدا کند.

ساخت مجموعه‌های تلویزیونی مناسبتی در شبکه‌های مختلف تلویزیونی را باید به فال نیک گرفت. با ایجاد نوعی رقابت ناخواسته در میان این برنامه‌ها، شاید در عمل به نوعی نگاه کیفیت گرا در تولید این مجموعه‌ها نیز دست یابیم.

گزافه نیست اگر بگوییم، برخی مواقع روند مجموعه‌سازی و ساخت فیلم‌های تلویزیونی، در مسیر طبیعی و چندان سنجیده‌ای شکل نمی‌گیرد، زیرا با توجه به اکثریت آثار تولید شده در تلویزیون، نوعی محدودیت و حرکت در دایره‌ای بسته (چه به لحاظ مضمون و درونمایه و چه از نظر انتخاب مجریان طرح‌ها و کارگردان‌ها) آشکارا به چشم می‌خورد، بویژه این که گاه به نام‌هایی بر‌می‌خوریم که در فاصله‌ یک‌سال، در مقام کارگردان، موفق به ساخت دست‌کم سه چهار فیلم یا مجموعه تلویزیونی شده‌اند، آن‌هم در شرایطی که بسیاری از کارگردان‌های جوان، خلاق و خوشفکر به دلیل ناآشنایی با روند معمول مجموعه‌سازی در تلویزیون یا ناشناخته ماندن و نداشتن ارتباط کافی با مدیران و کارشناسان تصمیم‌گیرنده، برای ساخت و تولید تلویزیونی، فرصت همکاری با تلویزیون را از دست می‌دهند.

تداوم چنین روندی در دراز‌مدت، شاید چندان به سود تلویزیون و فیلمسازان مستقل و غیروابسته نباشد. محدودشدن برخی دیدگاه‌ها و نظرها و سفارش کار به پدید آورندگان انگشت‌شمار، می‌تواند تلویزیون را ناخواسته، از نعمت برخورداری از بسیاری نگاه‌ها و دیدگاه‌های متنوع و سبک‌ها و سلیقه‌های هنری متفاوت، محروم و بی‌نصیب کند.

ساخت مجموعه‌های تلویزیونی بویژه مجموعه‌های مناسبتی، در صورتی می‌تواند به سود مخاطبان پرشمار تلویزیون منجر شود که قبل از هر چیز، فیلمنامه‌نویسان آثار تلویزیونی، بسیاری از سفارش‌ها و توصیه‌های اخلاقی ـ اجتماعی مورد نظرشان را غیر‌مستقیم در متن فیلم‌نوشته‌های خود جای دهند و در جریان تولید نیز با مشاوره کارشناسان آگاه و صاحب‌نظر و با استفاده از نظارت کیفی دقیق، بر حفظ این مفاهیم ارزشمند تاکید کنند. کارگردان‌ها و سازندگان مجموعه‌ها نیز در تولیدات تلویزیونی به گونه‌ای عمل کنند که همواره به معیارهای زیبایی‌شناسی تصویر و زبان تصویر، یعنی مهم‌ترین وجه بیان سینمایی هر فیلم، بدرستی وفاداری نشان دهند و بویژه فیلمنامه‌هایی را برای تولید انتخاب کنند که مبتنی بر پژوهش و تحقیق، با داستانی جذاب و پرکشش باشد تا بتوانند در برقراری ارتباط با مخاطبان خود موفق‌تر عمل کنند.

عزیزالله‌ حاجی‌مشهدی

منتقد فیلم و مدرس سینما