روبان قرمز یک حرکت هوشمندانه

ایدز هم به ایران آمد و سریع هم آمد؛ یک غافلگیری بد. یکی از دلایل ابتلا به بیماری ایدز آگاهی نداشتن جوانان و نوجوانان درباره ریشه‌های ابتلا به این بیماری است. همین مساله سازندگان آثار نمایشی را به فکر واداشت که از طریق آثار نمایشی و غیرمستقیم خانواده‌ها را متوجه این بیماری کنند. گرچه در ابتدا خط قرمزهای زیادی در این باره وجود داشت، چراکه تصور می‌شد تنها راه انتقال این بیماری فقط روابط پرخطر جنسی است، اما مسئولان تلویزیون اوایل دهه 70 تصمیم گرفتند با رعایت چارچوب‌ها این خط قرمزها را بشکنند. در واقع، تلویزیون در پرداختن به ایدز در آثار نمایشی پیشرو بود. اولین اثر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با این محوریت «آخرین ستاره شب» نام داشت که به کارگردانی منوچهر پوراحمد ساخته شد. این سریال سال 1373 تولید و از شبکه یک سیما روی آنتن رفت و بارها از شبکه آی‌فیلم بازپخش شده است.

پوراحمد در این سریال روایتگر پسر جوانی بود که علاقه‌ای به ادامه تحصیل در خارج از ایران ندارد، اما به اصرار پدر می‌رود و بعد از چند سال با سوغات فرنگ یعنی ایدز به ایران بازمی‌گردد و...

بعد از این سریال، در طول این سال‌ها به شکل پراکنده موضوع ایدز در مینی‌سریال «بیگانه‌ای در میان ما» به کارگردانی احمد امینی، سریال «نیستان» به کارگردانی حسین مختاری و یکی از اپیزودهای سریال «داستان یک شهر» ساخته اصغر فرهادی دستمایه قرار گرفت. تا این‌که حسین سهیلی‌زاده در آخرین ساخته‌اش با نام «پریا» که این روزها روی آنتن شبکه سه است به سراغ موضوع ایدز رفت. در واقع او تلاش کرده در این سریال به شکل جدی به این سوژه نگاه کند.

«پریا» تعارف با تلویزیون را کنار گذاشته و با دستمایه قرار دادن موضوع ایدز و با زبان هنرمندانه به خانواده‌ها و جوانان هشدار لازم را نسبت به این ویروس می‌دهد. این سریال مسائل جامعه‌شناسی مرتبط با ایدز را نیز مطرح می‌کند. ضمن این‌که واکنش اطرافیان و جامعه در اقبال افراد مبتلا به ایدز و رفتارهای صحیح را نمایش می‌دهد.

سریال پریا با مشارکت دفتر ارتقای سلامت وزارت بهداشت و موسسه فرهنگی هنری آوای هنر سلامت ساخته شده و یکی از اقدام‌های خوب اسماعیل عفیفه در مقام تهیه‌کننده این است که بعد از پخش سریال برنامه کوتاهی با نام «روبان قرمز» با محوریت ایدز و در قالب مستند گزارشی تدارک دیده است. این برنامه شامل بخش‌های مختلف از جمله گفت‌وگو با افراد مبتلا به ایدز است که توضیح می‌دهند چگونه مبتلا به ایدز شده‌اند و واکنش اطرافیان نسبت به آنها چطور بوده است. مصاحبه با روان‌شناس، جامعه‌شناس و مردم بویژه نسل جوان از دیگر بخش‌های این برنامه است. بخشی از این برنامه هم به صحبت‌های عباس صداقت رئیس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت و درمان اختصاص دارد که با زبان عامیانه درباره این بیماری، راه‌های پیشگیری و درمان صحبت می‌کند.

بخش‌های مختلف برنامه روبان قرمز اطلاعات تکمیلی درباره ایدز را بعد از پخش سریال پریا در اختیار مردم می‌گذارد و حسن برنامه زمان کوتاهش است که در قالب بخش‌های متنوع موضوع این بیماری را مورد بررسی قرار می‌دهد. در واقع این اقدام خوب می‌تواند الگوی دیگر تهیه‌کنندگان باشد تا با توجه به موضوع اجتماعی که دستمایه کار نمایشی‌شان قرار داده‌اند، مستندهای گزارشی هم با محوریت سریال آماده کنند تا بینندگان به لحاظ علمی هم با مبحث مورد نظر در سریال بیشتر آشنا شوند. در واقع کنار یک اثر سرگرم‌کننده می‌توان یک برنامه آموزشی هم قرار داد تا برای مخاطب کاربردی باشد.

با توجه به این‌که جامعه ما، جامعه‌ای جوان است، بنابراین یکی از وظایف رسانه ملی در قبال این جامعه جوان، آشنایی آنها با موضوعات اجتماعی، بیماری‌ها و... است. از سوی دیگر سازندگان آثار نمایشی هم می‌توانند با رعایت چارچوب‌های لازم به موضوعاتی از این دست بیشتر بپردازند.

فاطمه عودباشی