بلوک بندی جدید مخاطبان

از صددرصد افراد این بلوک، بینندگان تلویزیون بیشترین مقدار را به خود اختصاص می‌دادند، سپس رادیو و بعد نیز مطبوعات دارنده مخاطب خاص خود بودند. در این بلوک تعداد زیادی مخاطب مشترک بین هر دو رسانه یا میان هر سه رسانه وجود داشت. برای مثال اگر مخاطبان هر رسانه را جدا حساب کرده و جمع کنیم، عدد به دست آمده بسیار بیشتر از 100 می‌شود. اما در عصر جدید که بدرستی عصر رسانه خوانده می‌شود، دو اتفاق بزرگ در سپهر رسانه رخ داده و بلوک‌بندی قبلی را به‌کل تغییر داده است.

رویداد اول افزایش تعداد یا تکثر در رسانه‌های موجود است. فناوری‌های ماهواره و دیجیتال توانستند هم دسترسی به شبکه‌ها را افزایش دهند هم امکان افزایش تعداد شبکه‌ها را فراهم کنند. به این ترتیب در یک دوره بسیار کوتاه تعداد شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی در دسترس مردم بشدت افزایش یافت، که از آن به تکثر شبکه‌ها می‌توان یاد کرد. البته در این افزایش تعداد، تنوع هم به وجود آمد؛ یعنی شبکه‌های بسیاری با موضوعات خاص در این سپهر ظاهر شدند، مانند شبکه‌های علمی، ورزشی، تاریخی و ... .

دومین موضوع که موجب تشدید بلوک بندی جدید شد، تنوع زیاد در خود رسانه‌هاست. به طور مثال سپهر جدید رسانه مملو از رسانه‌هایی است که مخاطب مشتاق زیادی دارد و این مخاطبان بلوک‌بندی جدیدی در آن ایجاد کرده‌اند. برای نمونه اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های رایانه‌ای و بازی‌های برخط، موبایل و ...، رسانه‌هایی هستند که قابلیت جذب مخاطب زیادی دارند و از موجبات شکسته شدن بلوک‌بندی قبلی مخاطبان به شمار می‌روند. نتیجه عملی این بلوک‌بندی، افزایش قدرت انتخاب آنها و کاهش قدرت چانه‌زنی رسانه‌هاست.

علاوه بر این، میان شنوندگان رادیو و بینندگان تلویزیون تفاوت عمده‌ای وجود دارد که قدرت انتخاب بینندگان تلویزیون را افزایش می‌دهد. برخلاف شنوندگان رادیو که همواره به یک رادیو وفادارند و حداکثر در دو یا سه کانال رادیو به جست و جوی محدود می‌پردازند، بینندگان تلویزیون در کانال‌ها یا شبکه‌های گوناگون به دنبال برنامه مطلوب و مورد علاقه‌شان هستند. لذا اغلب بین تعداد 12 تا 15 شبکه تلویزیونی، برنامه دلخواه را جست‌وجو می‌کنند.

شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان، براساس همین نیاز جست‌وجوگرانه بیننده، در پی شکار او هستند.

دکتر حسن خجسته

استاد‌ دانشگاه