استفاده از فضای مجازی را مدیریت کنیم

واقعیتی که باید به آن توجه کنیم این است که فناوری مدرن به کشور می‌آید و برخی به آن با دیدی منفی نگاه می‌کنند، اما در ادامه بشدت از آن استفاده می‌شود. به هر حال، نمی‌توان گفت فناوری‌های نوین مانند فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی، اینترنت و گوشی‌های هوشمند به شکل ذاتی ابزار تهاجم فرهنگی هستند، بلکه نوع مدیریت ما در بهره‌گیری از آنها اهمیت زیادی دارد و اگر فرهنگسازی‌های لازم انجام نشود، مخاطرات زیادی جامعه را تهدید خواهد کرد.

نگاهی به واقعیت‌های موجود طی سال‌های 85 تا 87 و ورود تلفن‌ همراه به مجالس عروسی، جشن و مدارس و نداشتن فرهنگ استفاده از آن و مشکلاتی که برای مردم به وجود آمد، همه و همه نشان‌دهنده اهمیت فرهنگسازی در زمینه استفاده از فناوری‌های نوین است.

نهادهایی مانند صدا و سیما و آموزش و پرورش همواره متولی فرهنگسازی در کشور بوده‌اند و در حال حاضر نیز لازم است این مراکز به صورت فعال، مسئولیت خود را در زمینه فرهنگسازی برای استفاده از فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی، اینترنت و... انجام دهند.

دانش‌آموزان معمولا در طول روز حدود 7 الی 8 ساعت از وقت خود را در مدارس می‌گذرانند و به این ترتیب، فرصت مناسبی در اختیار آموزش و پرورش است تا به فرهنگسازی بپردازد. موضوع مهم این است که برخی مسائل مانند فرهنگ ترافیکی، بستن کمربند، حفاظت از محیط‌زیست و... باید از سنین پایین در کودکان نهادینه شود و نمی‌توان به آموزش این مسائل به افراد در بزرگسالی امید داشت.

به‌طور مثال، در برخی کشورها، فرهنگسازی از کودکی شروع می‌شود و به همین دلیل تأثیر زیادی دارد. مثلا چین برای جلوگیری از آسیب‌های فضای مجازی از سال 2001 آموزش رایانه را از کلاس اول ابتدایی برای کودکان اجباری کرد. البته، فرهنگسازی با مشکلاتی نیز همراه است، مثلا در حال حاضر حدود صد میلیون نفر در چین معتاد به اینترنت هستند و البته برای این موضوع نیز چاره‌اندیشی‌هایی شده است.

از تمام مسائلی که در بالا گفته شد، این نتیجه به دست می‌آید که استفاده از فناوری‌های نوین مانند فضای مجازی به فرهنگسازی نیاز دارد. این اقدام باید از سن پایین شروع و فرهنگ از کودکی در افراد نهادینه شود و از سویی دیگر باید دشواری‌های فرهنگسازی در کشورها نیز توسط مردم و مسئولان پذیرفته شود.

یک واقعیت بسیار مهم وجود دارد و آن این که به موازات کم شدن فضاهای تفریحی عمومی شهری، افزایش استفاده از فضای مجازی را شاهد خواهیم بود. عطش برخی افراد برای استفاده فراوان از فضاهای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و اینترنت، به دلیل کم بودن فضاهای تفریحی و یا گران بودن آنهاست.

سخن آخر این که در صورت مدیریت نشدن استفاده از فضای مجازی در کشور، معضلات پیچیده‌ای در انتظار جوانان ایرانی خواهد بود و طی سال‌های آتی با خیل عظیمی از افراد معتاد به اینترنت مواجه خواهیم شد.

دکتر علی گرانمایه‌پور

مدرس ارتباطات