جنایت خط پایان شیشه

توهم خیانت

مرد میانسال باورش نمی‌شد که زنش به او خیانت می‌کند. وقتی بار اول و دوم مرد غریبه را دیده بود که از دیوار خانه در حال فرار کردن است، تصور کرد اشتباه دیده و این امکان ندارد، اما قضیه باز هم تکرار شد. در کمال ناباوری می‌دید، زنش به او خیانت می‌کرد و او همه زندگی‌اش را از دست رفته می‌دید. خشمش قابل کنترل نبود. تصمیم نهایی را گرفت و زن سی ساله را در حالی که دختر هفت ساله‌اش شاهد ماجرا بود، به قتل رساند. قاتل پس از دستگیری گفت، همسرش را به خاطر خیانت با 19 ضربه چاقو به قتل رسانده، اما تحقیقات پلیس و پرس‌و‌جو از تنها شاهد ماجرا نشان داد، قاتل معتاد به شیشه بوده و توهم خیانت باعث این جنایت شده است.

همزمان با افزایش مصرف شیشه در کشور طی سال‌های اخیر، شاهد افزایش جنایت‌های قاتلان شیشه‌ای هستیم.کافی است سری به صفحات حوادث روزنامه‌ها بزنید، قاتل شیشه‌ای همسرش را کشت، مادر قربانی پسر شیشه‌ای، جنایت هولناک قاتل شیشه‌ای و... تیترهایی است که هر روز می‌بینیم و گاهی راحت از کنار آن می‌گذریم، اما حضور این معتادان در هر خانواده یا حتی همسایگی می‌تواند زنگ خطری برای سرقت، قتل یا تجاوز باشد.

شیشه چیست؟

بیش از یک قرن از تولید شیشه می‌گذرد. نخستین بار ژاپنی‌ها مت‌آمفتامین را به عنوان داروی محرک اعصاب مرکزی تولید کردند. سال‌ها بعد یک شرکت داروسازی آلمانی، دارویی به نام اکستازی تولید کرد که نام علمی آن متیلن‌دی‌اکسی‌مت‌آمفتامین بود و برای کنترل اشتهای افراد چاق وارد بازار شد. پس ازآن هم به عنوان داروی ضد افسردگی برای سربازان حاضر در جنگ تجویزشد. این ماجرا ادامه پیدا کرد تا همین امروز که سودجویان به بهانه‌های مختلف مثل لاغری و شادی آوری ونشاط، افراد را در دام شیشه گرفتار و جیب‌های خود را پر از پول می‌کنند.

شیشه، مستقیم روی مغز انسان اثر می‌گذارد و رهایی از آن به راحتی رهایی از مخدرهای سنتی نظیر تریاک نیست. برای ترک شیشه باید ابتدا تحت نظر روانپزشک قرار گرفت تا سیستم مغز بهبود پیدا کند و بعد از آن با کمک یک روان‌شناس و گذراندن یک دوره درمان طولانی، از اعتیاد به شیشه رهایی یافت.

کودکان قربانی شدند

پسر کوچک خانواده با بلند شدن صدای دسته‌های عزاداری از خانه بیرون زد. گوشه‌ای ایستاد و چشم چرخاند تا برادرش را در حال طبل زدن ببیند. چند دقیقه‌ای گذشت و مردی که کنار او ایستاده بود، دستش را گرفت و او را کشان کشان با خود برد. پسر بچه پنج ساله هرگز به خانه بازنگشت. چند ساعت بعد، جسدش حوالی خانه پیدا شد که به طرز هولناکی به قتل رسیده بود. سه روز بعد از کشف جسد، ردپای قاتل شیشه‌ای در این جنایت به دست آمد. مرد شیشه‌ای که در کمپ ترک اعتیاد دستگیر شد، در بازجویی‌ها به قتل اعتراف کرد و گفت: به خاطر توهم شیشه، پسربچه را به زور ربودم و کشتم. البته کنترلی در رفتارم نداشتم و به دستور صدایی، این جنایت را انجام دادم.

خبر هولناک بود و کسی فکر نمی‌کرد جنایت توسط قاتلی شیشه‌ای رخ داده است. جسد سپهر با سر بریده مقابل خانه‌اش پیدا شد. بررسی تکمیلی دوربین‌های مدار بسته محل جنایت نشان داد بعد از وارد شدن مقتول به یک کوچه، مرد جوانی پشت سر او وارد کوچه شد که بی‌شباهت به تصویر موجود از قاتل نبود و دقیقه‌ای بعد چاقو به دست و هراسان از کوچه بیرون آمد. قاتل پس از دستگیری اعتراف کرد، روز حادثه شیشه مصرف کرده و صدایی به او گفته، چاقو را بردارد و به خیابان برود. او پسربچه را همان کودک رویاهایش دیده بود و او را در حالی که نمی‌دانست دلیلش چیست، کشته بود.

برخورد قاطع با قاچاقچیان شیشه

جنایت‌های صورت گرفته توسط این معتادان و اثرات منفی مصرف شیشه در جامعه، باعث شده قوه قضاییه برخورد قاطعی با قاچاقچیان شیشه داشته باشد، به طوری که چندی قبل، معاون دادستان کل کشور اعلام کرد: در حکم مجرمان مواد مخدر شیشه به هیچ عنوان شرایط تجدید نظر و کمیسیون عفو وجود ندارد. پیش از این پلیس و سایر افراد در برخورد با متهمان مواد مخدر صنعتی عنوان می‌‌کردند که ضعف قانونی داریم، اما امروز با تصویب قانون جدید امکان برخورد شدید برای پلیس فراهم شده است. بر همین اساس دیگر هیچ بهانه‌ای از سوی پلیس برای برخورد با سوداگران مرگ پذیرفته نمی‌شود. با تصویب قانون با مجرمان مواد مخدر صنعتی به صورت ویژه برخورد می‌شود و در موارد دادرسی آنها برخی شرایط ازجمله تجدید نظر و کمیسیون عفو به هیچ عنوان وجود ندارد. این امر برای شدت بخشیدن به برخورد با متهمان مواد مخدر بخصوص متهمان مواد مخدر شیشه است. اکنون بیش از هر چیز نیازمند اقدامات اجرایی در کشور هستیم تا ببینیم نتیجه این قانون چه می‌شود.

چرا متوهم می‌شوند

دکتر رضا دانشمند، روانپزشک در باره اثرات مخرب شیشه می‌گوید: شیشه و موادی که از ترکیبات مشابه آن است، یعنی موادی محرک که عوارض روانپزشکی مختلفی دارند. آنچه مهم است و شاید بیشترین نگرانی را ایجاد می‌کند، این است که مصرف کنندگان در مقطعی از دوره مصرفشان دچار اختلال در واقعیت سنجی می‌شوند. این که گفته می‌شود مقطعی، به این معنی نیست که همان ابتدا به این مساله دچار می‌شوند. این که این اختلال واقعیت‌سنجی چه زمان در آنها اتفاق بیفتد نامشخص است. ممکن است در اولین روزهای مصرف اتفاق بیفتد. ممکن هم هست چند ماه بعد از مصرف دچار این اختلال شوند. ممکن است با یک بار مصرف دچار شوند و ممکن است با مصرف طولانی‌مدت این اتفاق بیفتد. بنابراین باید در نظر داشت، هر مصرف‌کننده هر زمانی ممکن است در معرض خطر باشد. یعنی اگر کسی مدتی است مصرف می‌کند، اما هنوز دچار علائم روان پریشی و جنون نشده، به این معنا نیست که از این مساله دور می‌ماند.

این کارشناس ادامه می‌‌دهد: اختلال در واقعیت‌سنجی یعنی فرد ارتباط خودش را با واقعیت موجود بیرونی از دست می‌دهد، به نحوی که اقدامات بیرونی را به شکل نادرستی تعبیر و تفسیر یا ادراک می‌کند. یعنی دچار توهم و هذیان می‌شود. معنای توهم و هذیان این است که ادراکاتی پیدا می‌کند که دیگران آن ادراکات را ندارند و هیچ محرکی هم برایشان وجود ندارد. صداهایی را می‌شنود که دیگران نمی‌شنوند. چیزهایی را می‌بیند که دیگران نمی‌بینند یا دچار هذیان می‌شود. یعنی باورهایی در او شکل می‌گیرد که مبتنی بر واقعیت نیست و در عین حال قابلیت بحث و جدل هم ندارد چرا که مصرف‌کننده غیر‌واقعی بودنش را نمی‌پذیرد. برای مثال می‌گوید که دارند کنترلش می‌کنند یا همسایه‌ها در خانه‌اش دوربین گذاشته‌اند یا همسرش به او خیانت می‌کند و کاملا این باور در ذهنش شکل گرفته است. وقتی صحبت از توهم و هذیان می‌کنم، منظور علائمی است که برای بیمار کاملا واقعی است. درست است که مبنای واقعی ندارد، ولی مصرف‌کننده آن را کاملا واقعی می‌پندارد و چیزهایی که می‌بیند و می‌شود، برایش جنبه واقعی دارد.

وی می‌‌افزاید: آنچه درباره مصرف‌کننده‌های شیشه اتفاق می‌افتد، این است که دچار تکانشگری می‌شوند، به این معنا که یک فکر، احساس یا تمایلی به طور ناگهانی وارد ذهنشان می‌شود و آنها نمی‌توانند این را کنترل و پردازش کنند و خیلی سریع ممکن است به آن فکر و احساس، واکنش نشان بدهند. همه ما ممکن است گاهی افکارعجیب و غریبی به ذهنمان بیاید و دوست داشته باشیم کارهای عجیبی بکنیم، اما در حالت عادی مغز ما این افکار و تمایلات را بموقع پردازش می‌کند و اگر افکار نابجایی باشد آنها را مهار می‌کند و اجازه نمی‌دهد رفتار پرخاشگرانه یا کنترل نشده‌ای از خود بروز دهند.

این کارشناس مواد مخدر توضیح می‌دهد: در مصرف‌کننده‌های مواد بویژه مصرف‌کنندگان شیشه این مهارها برداشته می‌شود و این بیماران به صورت تکانشی عمل می‌کنند یعنی به محض این که فکری به سراغش می‌آید، قبل از این که پردازش کند، به آن فکر عمل می‌کند و رفتارهای برنامه‌ریزی نشده خشن از خود بروز می‌دهد. این دو مفهوم را که کنار هم بگذاریم؛ یعنی روان‌پریشی و تکانشگری؛ آن گاه با آسیب‌های جدی مواجه می‌شویم که مصرف‌کنندگان شیشه و اطرافیانشان را در معرض خشونت و خطر قرار می‌دهد. در واقع، مصرف‌کننده باور پیدا می‌کند که دیگران در حال صدمه زدن به او هستند و این باعث می‌شود فرد عصبی شود و نتواند کنترل داشته باشد و در نتیجه رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز دهد که بعضا می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

شیشه مرز نمی‌شناسد

بتازگی خیری سرپرستی‌اش راپذیرفته بود و برایش خانه‌ای اجاره کرده بود تا زندگی بهتری را شروع کند. یک روز در یکی از پارک‌های تهران با دختری درست هم سال خودش و بدسرپرست مثل خودش دوست شد. دوست جدیدی که مدام به خانه‌اش رفت و آمد داشت. در این زمان رفت و آمد با پسر جوانی آشنا شدند که به مرور پایش به زندگی او و دوستش باز شد. کار به جایی رسید که سه تایی کنار هم شیشه می‌کشیدند و شیشه عمر و بختشان را می‌شکستند. روز جنایت در حال مصرف مواد بودند که دختر 16 ساله با چاقو ضربه‌ای به پسر جوان زد و فرار کرد. دوستش مانده بود و تن خون آلود پسر جوان. با سختی پسر را به بیمارستان رساند اما بی فایده بود. پسرک بر اثر خونریزی جان داد. پس از روشن شدن ماجرا و دستگیری قاتل، دختر نوجوان در اعترافات خود گفت، به علت مصرف شیشه و توهم بدون این که متوجه باشد، جوان را به قتل رسانده بود.

معتادان شیشه فقط مرتکب قتل نمی‌شوند. سرقت‌های خرد، تجاوز به عنف و کودک آزاری از جمله عوارض مصرف شیشه است. مصرف شیشه باعث می‌شود فرد جسارت بیشتری برای ارتکاب جرم پیدا کند و در جریان یک کیف قاپی ساده وقتی با مقاومت مالباخته روبه‌رو شده‌اند، مرتکب قتل شده‌اند.

این مجرمان بعد از این که اثرات مصرف شیشه از بین می‌رود، تازه متوجه می‌شوند، مرتکب چه کاری شده‌اند.

از سوی دیگر اغلب جرایم خرد کشور براساس اعلام پلیس، توسط مجرمان شیشه‌ای انجام می‌شود و این افراد برای تامین هزینه موادمخدر ابتدا به سرقت از محل زندگی خود دست می‌زنند و پس از آن به سرقت از خانه‌های دیگر، لوازم داخل خودرو، کیف قاپی و زورگیری.

در حال حاضر، زنگ هشدار درباره خطرات مجرمان شیشه‌ای در کشور به صدا درآمده و اثرات و عوارض این مخدر توهم زا بیش از پیش باید جدی گرفته شود.

خانواده، قربانیان همیشگی

هر چه تعداد معتادان شیشه افزایش پیدا می‌کند، جنایاتی که به این واسطه رخ می‌دهد، فجیع‌تر می‌شود. اعضای خانواده، نخستین قربانیان قاتلان شیشه‌ای هستند. پدر، مادر، فرزندان و همسر افراد شیشه‌ای، همیشه باید مراقب باشند، زیرا احتمال دارد هر لحظه قربانی جنایتی هولناک شوند. به همین خاطر، آنها باید روی رفتار فرزندان خود توجه بیشتری داشته باشد و برای ترک آنها در مراکز دارای مجوز اقدام کنند. همچنین والدین باید روی رفتار نوجوانان و جوانان خود نظارت بیشتری داشته باشند تا در دام اعتیاد به شیشه گرفتار نشوند، زیرا رهایی از دام آن سخت‌تر از موادمخدر سنتی است.

مرد جوانی که چند هفته قبل در اقدامی هولناک، همسر و فرزندانش را به قتل رسانده بود، دلیل این جنایت را شیطانی شدن همسر و فرزندانش عنوان کرد. او که ابتدا همسرش را به قتل رسانده بود، گفت پس از مصرف شیشه به دلیل توهم، همسرش را به شکل شیطان دیده و او را به قتل رسانده و پس از قتل همسرش سراغ دو فرزندش رفته و آنها را نیز به همان دلیل به قتل رسانده است.

هنوز فراموش نشده است، ماجرای پسر شیشه‌ای که مادرش را به شکل گوسفندی دید و آن را قربانی کرد. او در تحقیقات قبول نداشت قاتل مادرش است و می‌گفت: در حال مصرف مواد بودم که گوسفندی وارد خانه شد‌. به سمت گوسفند رفتم. او قصد فرار داشت که گرفتمش و آن را قربانی کردم.

محمدرضا قدیرزاده، درمانگر اعتیاد و کارشناس پزشکی قانونی درباره نگهداری از معتاد به شیشه می‌گوید: متاسفانه خانواده‌ها نمی‌دانند با فرد شیشه‌ای چه کار کنند. در این باره شاید قانون برای حمایت از این افراد برنامه‌ای ندارد. حتی اگر این فرد دستگیر شود، چه‌بسا بعد از یک ماه آزاد شود و به زندگی قبل برگردد. از آن طرف، مراکز نگهداری برای این افراد تقریبا وجود ندارد. زندان‌ها تمایل ندارند که این افراد را نگه دارند. مراکز ماده 16 که معتادان را به اجبار نگهداری می‌کند، معمولا در شهرها کم است و بعضا مسائل و مشکلات اجرایی در آن وجود دارد.

او در ادامه گفت: همه اینها باعث شده خانواده‌ها ندانند با این افراد چه کار کنند و این بار به این دلیل که خانواده نمی‌داند چه برخوردی با فرد داشته باشد، خشونت از جانب خانواده اعمال می‌شود.

این درمانگر اعتیاد به اشتباهاتی که خانواده‌ها در برخورد با معتاد مرتکب می‌شوند، اشاره می‌کند و می‌افزاید: یکی از کارهایی که خانواده‌ها در این مواقع انجام می‌دهند، تماس با کمپ‌های غیرمجاز است. این کمپ‌ها به صورت اجباری افراد را نگهداری می‌کنند و عملا به این معناست که فرد، همسر یا فرزندش را زندانی می‌کند.

به گفته قدیرزاده، این راه‌ها، راه درمان نیست، چرا که معمولا در این کمپ‌ها با فرد معتاد رفتارهای بدی انجام و آسیب روانی و جسمی بسیاری به او تحمیل می‌شود. به گفته قدیرزاده حتی مواردی وجود داشته که در این کمپ‌ها بر اثر این خشونت‌ها فرد معتاد فوت و پرونده وارد سیستم قضایی شده است.

شیشه، رافع مسئولیت نیست

بهمن کشاورز

حقوقدان

براساس قانون مجازات اسلامی، اگر فردی برای ارتکاب جرمی شرب خمر کرده یا مواد مخدر استعمال کرده باشد، هر چند در نتیجه از خود بیخود شده باشد، مجازات می‌شود و وجود این حالت موجب تخفیف یا سقوط مجازات نیست.

درباره استعمال شیشه، اینجانب از تاثیرات روانی آن آگاه نیستم و نمی‌دانم تا چه حد موجب فقدان اراده می‌شود، اما از طرفی شنیده می‌شود که از این ماده حتی به منظور کم کردن وزن و مواردی از این قبیل هم استفاده شده و با این ترفند افراد گرفتار می‌شوند. گویا این ماده توهم زاست و نوعی حالت پارانویا در افراد ایجاد می‌کند. از طرفی ظاهرا تمام کسانی که از شیشه استفاده می‌کنند، از تاثیرات سوء آن آگاهند و علم اجمالی نسبت به اتفاقاتی که ممکن است پس از استعمال آن رخ دهد، دارند. از این‌رو گمان می‌رود، افرادی که از این ماده استفاده کرده‌اند، هرگاه مرتکب ضرب و جرح و قتل شوند، بدون توجه به این که چنین ماده‌ای را استعمال کرده ‌اند، قابل مجازات هستند. از سوی دیگر در بسیاری موارد مرتکبان جرم مدعی می‌شوند موقع ارتکاب تحت تاثیر شیشه یا الکل و امثال اینها بوده‌اند. اولا اثبات این امر با توجه به گذشت زمان ممکن نیست. ثانیا وقتی کسی با علم به این که این مواد چنین آثاری دارد، آن را استعمال می‌کند، مقدم به ضرر خود شده است و نمی‌تواند از این اقدام برای فرار از مجازات استفاده کند.

علائم شناسایی فرد شیشه‌ای

دکتر مهدی صابری، رئیس بخش روانپزشکی پزشکی قانونی تهران درباره شناسایی افراد معتاد به شیشه می‌گوید: واکنش‌های افرادی که به مصرف شیشه وابسته شده‌اند، به صورت حالاتی از خشم، پرخاشگری، سوءظن، بدبینی، افسردگی، بی‌تدبیری و نداشتن آرامش بروز می‌کند. این امر رفتارهای غیرطبیعی در افراد ایجاد می‌کند و اطرافیان به سهولت می‌توانند این تغییرات رفتاری را تشخیص و احتمال دهند فرد به مصرف شیشه روی آورده است. وی با اشاره به این که رفتارها و حرکات اطرافیان برای معتاد به شیشه معنادار است، می‌گوید: فرد شیشه‌ای از رفتار اطرافیان برداشت‌های نادرستی دارد و هر حرکتی برای او معنادار می‌شود. او از نگاه‌ها یا گفته‌های عادی دو نفر برداشت نادرست دارد و همواره احساس می‌کند دیگران با حرف‌ها و یا نگاه‌هایشان او را متهم می‌کنند. علاوه‌بر این، فرد شیشه‌ای دچار توهماتی می‌شود که ممکن است تحت تأثیر آن بدون آن که صدا، شیء یا فرد خاصی در محیط باشد، آن را احساس کند و بر درستی احساس و تصور خود نیز مصر است.

دکتر صابری با اشاره به نمونه‌هایی از پرونده‌های بررسی شده ادامه می‌دهد: فرد شیشه‌ای نسبت به وسایل الکترونیک مانند تلویزیون، پریز برق، کامپیوتر یا حتی دریچه کولر حساس است و فکر می‌کند این وسایل برای ضبط رفتار و گفته‌های او در خانه قرار داده شده‌. بنابراین گاه به سمت این وسایل حمله ور می‌شود و آنها را خرد می‌کند. کم‌خوابی و پرخاشگری از دیگر عوارض شیشه است.

اثرات شیشه

مصرف‌کنندگان شیشه برای از بین بردن حالت خستگی و خمودگی خود دوباره مصرف می‌کنند و با این فرآیند، اعتیاد آغاز می‌شود و پس از مدتی مصرف‌کننده تبدیل به یک معتاد تمام‌عیار می‌شود. عوارضی که مصرف شیشه در طول چندماه به وجود می‌آورد، حتی مصرف هروئین در طول چندین سال به وجود نمی‌آورد و قوی‌ترین مخدرهای سنتی در مقابل شیشه بسیار ضعیف هستند.

مصرف‌کننده شیشه در حالت خماری، دست به حرکات جنون‌آمیزی می‌زند که شاید از دیوانگان زنجیری هم سر نزند.

شیشه‌ای‌ها مدتی پس از گذشت مصرف شیشه همه مردم را دشمن خود می‌دانند، فکر می‌کنند سیستم‌های امنیتی به دنبال آنها هستند، تصور می‌کنند، همه جا افرادی آنها را تحت نظر دارند و حتی به نزدیک‌ترین افراد خانواده خود بدبین می‌شوند.

وقتی با او صحبت می‌کنند، هرگز حاضر نیست حرف و صحبت دیگران را بپذیرد و تایید کند. فکر می‌کند همه اشتباه می‌کنند. یکی از تفکرات جالب شیشه‌ای‌ها این است که فکر می‌کنند از زمانی که مصرف‌کننده شیشه شده‌اند، بسیار پیشرفت کرده‌اند و تبدیل به انسان‌های دانایی شده‌اند و چیزهایی را می‌فهمند که دیگران نمی‌فهمند‌. افراد معتاد به شیشه هرگز خود را معتاد نمی‌دانند و مصرف‌کنندگان تریاک را بی‌کلاس می‌دانند.

مریم آقایی

جام‌جم