ماهیگیری به جای ماهی دادن

برای پیشگیری از این مشکل بهتر است ماهیگیری را یاد دهیم تا آن که به نیازمندان ماهی دهیم. با این کار مددجویان بی‌منت دیگران، یک عمر توانایی اداره خویشتن را خواهند داشت.

امروزه اغلب کشورها برای دستیابی به توسعه پایدار، توانمندسازی را کارآمدترین روش یافته‌اند. در برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران نیز این موضوع در مورد اقشار آسیب‌پذیر توصیه شده است و زنان سرپرست خانوار جزو این گروه هستند.

اجرای برنامه‌های توانمندسازی نه‌تنها به اشتغال و افزایش سطح درآمد و ارتقای زنان و خانواده آنها به سطوح طبقاتی بالاتر اجتماعی اقتصادی می‌انجامد، بلکه به آنان اعتماد به نفس می‌دهد.

اما توانمند سازی تنها به اقتصاد خانواده مربوط نمی‌شود، بلکه وضعیت روانی خانواده نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

توانمندسازی روانی سبب خود کارآمدی، خود ارزشمندی و عزت نفس، کنترل بر زندگی، قدرت تصمیم‌گیری و افزایش مهارت حل مساله و سازگاری می‌شود.

زنان در جامعه در معرض قضاوت‌ها و برخوردهای کلیشه‌ای قرار می‌گیرند و پیوسته با پیشداوری‌های خود و دیگران در مورد ناتوانی آنان در مقابل توانمندی مردان روبه‌رو هستند. آنان در بن‌بستی دو طرفه از یکسو به خاطر فرزند در مخاطره شغلی هستند و از سوی دیگر به خاطر شغل در مخاطره نقصان وظایف مادری که هردو باعث سرزنش آنان است.

حتی مادرانی که در خانه می‌مانند برچسب تنبلی می‌خورند و احساس گناه، بی‌کفایتی و شکست می‌کنند؛ بنا‌براین بانوان سرپرست خانوار، نیاز مبرمی به توانمند‌سازی‌های روانی دارند.

نتایج یک پژوهش در مورد زنان توانمند شده در طرح توانمند‌سازی زنان سرپرست خانوار نشان می‌دهد در 90 درصد مددجویان، پس از اجرای برنامه‌های توانمندسازی روانشناختی میزان قدرت حل مسأله، سازگاری با خانواده و دیگران، قدرت تصمیم‌گیری و تحمل ناکامی‌های زندگی در آنها افزایش یافته است.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد برنامه‌های توانمندسازی به شکل صحیح و دقیق روی اقشار ضعیف و آسیب‌پذیر جامعه همچون زنان سرپرست خانوار، نه‌تنها سبب اشتغال و افزایش سطح درآمد خانوار و ارتقای آنها به سطوح بالاتر طبقات اجتماعی و اقتصادی می‌شود، بلکه با کاهش وابستگی آنها به سازمان‌های حمایتی آنها خود را هم ردیف دیگر افراد جامعه می‌بینند.

بنابراین هنوز ماهیگیری آموختن از ماهی پخش کردن بهتر است. یعنی سازمان‌های حمایتی به جای دادن مستمری و در نتیجه ایجاد روحیه انفعالی باید توانمندسازی را هدف برنامه های خود قرار دهند و در توانمندسازی علاوه بر مشکلات معیشتی و اقتصادی، جنبه‌های فرهنگی، روانی، اجتماعی، آموزشی و حقوقی این خانواده‌ها را مورد توجه قرار دهند.

آموزش خانواده مددجویان، ایجاد زمینه بازاریابی محصولات مددجو و بررسی‌ها و حمایت‌هایی با هدف استقلال‌یابی مددجویان پس از توانمند‌سازی می‌تواند به پایداری این هدف کمک کند.