دانشمندان می‌گویند، حجم سلول‌های خاکستری در مغز بانوان باردار کاهش می‌یابد

بارداری و تغییرات ساختار مغز

مطالعات دانشمندان نشان داده مادران با کاهش حجم سلول‌های خاکستری در نقاط خاصی از مغزشان توانایی مضاعفی برای نگهداری از فرزندشان در طول بارداری به دست می‌آورند که این تغییرات نیز ظاهرا طولانی‌مدت است.

کد خبر: ۹۸۶۵۳۲

براساس مطالعه اسکن مغز مادران، مشخص شده آنها نسبتی از سلول‌های خاکستری را در نواحی خاصی از مغز خود از دست می‌دهند و این تغییر دست‌کم به مدت دوسال پایدار است. هوکزما که نویسنده این تحقیقات از دانشگاه لیدن است، می‌گوید این تغییرات به حدی مشهود است که با استفاده از دستورالعمل‌های رایانه‌ای به طور خودکار می‌توان زنانی را که در تحقیق شرکت داشته و باردار شده بودند از سایرین تمایز داد.

اشاره اصلی این تحقیقات بر این مبناست که این تغییرات در تشخیص نیاز کودک و همچنین برقراری رابطه مادر - فرزندی به کمک مادران می‌آید. به نوشته نشریه نیچر نوروساینس، محققان هلندی و اسپانیایی با کمک گرفتن از ام‌آرآی، ساختار مغز 25 زنی را که برای اولین بار باردار شده بودند، در دو مرحله قبل از بارداری و مدت کوتاهی بعد از بارداری بررسی کردند و نتایج آن را با ساختار مغز 20 زنی که تاکنون باردار نشده بودند، 19 مردی که برای اولین بار بچه‌دار شده بودند و 17 مردی که فرزند نداشتند، مقایسه کردند. نتایج مقایسه نشان داد، مادرانی که بتازگی باردار شده بودند، با پدیده کاهش حجم سلول‌های خاکستری روبه‌رو شدند و این یعنی سلول‌ها با کم شدن حجم‌شان در تنظیم ارتباطات مغزی تاثیرگذار بوده‌اند.

دکتر کریستی ویتاکر که یک تصویر بردار حرفه‌ای مغز از دانشگاه کمبریج است، گفته این تغییرات در مغز مادرانی که برای اولین بار بچه دار شده‌اند، این قابلیت را در آنها به وجود می‌آورد که دقیقا متوجه نیاز فرزندشان باشند.

پیشتر عقیده بر این بود که بارداری روی حافظه زنان اثرگذار است، اما مطالعات جدید که با آزمون‌های شفاهی و عملی متعدد همراه بوده، نشان داده هیچ تفاوتی از نظر تغییر حافظه بین زنانی که باردار شده‌اند در مقایسه با سایرین وجود ندارد. هوکزما نیز تاکید داشته این یافته‌ها نمی‌تواند ارتباطی با تغییرات شناخت کلی افراد یا هوش آنها طی بارداری داشته باشد. او همچنین اشاره دارد که تغییرات حجم سلول‌های خاکستری تنها در نوع ارتباط مادر و فرزند تاثیرگذار است. حالتی را تصور کنید که یک زن برای اولین بار عکس فرزند جدید خود را می‌بیند (در مقایسه با حالتی که عکس سایر فرزندانش را می‌بیند). بدیهی است در این زمان، آن بخش از مغز که دچار افت حجم سلول‌های خاکستری شده، با همکاری سایر بخش‌ها می‌تواند پاسخ قوی‌تری از خود صادر کند.

هوکزما معتقد است، این مطالعه تنها روی گروه کوچکی از زنان انجام شده ولی نتایج تا حد زیادی متقاعد کننده به نظر می‌رسد. به نظر او این تغییرات لزوما نباید با از دست‌دادن بخشی از مغز یا سلول‌های خاکستری مغز مادران همراه باشد؛ بلکه می‌تواند تنها بر اثر تغییر آرایش سلول‌های دیگر در ساختار مغز زنان اتفاق بیفتد که در اثر این تغییر ساختار که طی حاملگی رخ می‌دهد، برخی ارتباطات مغزی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و تقویت می‌شود که بر اثر آن زنان می‌توانند کارآمدتر عمل کنند. او به وجود تشابهاتی بین این تغییرات با تغییراتی که در سنین نوجوانی در ذهن افراد رخ می‌دهد، اشاره کرده است.

در این میان، محققان با بررسی مغز مردانی که بتازگی پدر شده‌اند، دریافتند چنین تغییراتی در مغز آنها رخ نمی‌دهد و این می‌تواند به نقش فرآیندهای بیولوژیک و تفاوت آن در زنان و مردان وابسته باشد. از این تفاوت‌ها می‌توان به نوسانات هورمونی که منحصر به یک جنس است، اشاره داشت. ویتاکر همچنین معتقد است، عوامل محیطی می‌تواند در این مهم تاثیرگذار باشد، ولی با نظر نویسنده که این تغییرات در اثر تکامل رخ می‌دهد نیز موافق است. او می‌گوید مادر شدن برای اولین بار کار سختی است، زیرا مادر مجبور است بسیاری از کار‌های ناخوشایند و کسل‌کننده را هماهنگ کرده تا بتواند از فرزند خود نگهداری کند.