چوب سیاست لای چرخ توافقات اقتصادی

با این‌که تعداد زیادی هیات تجاری به ایران آمد، تعداد محدودی از آنها به مرحله قرارداد رسید و تنها هزینه به کشور تحمیل شد. اکنون نیز خبرهای تازه مبنی بر این‌که قرارداد ایران با شرکت‌های خارجی منوط به تائید آمریکاست، شنیده می‌شود.

این درحالی است که همین شرکت‌ها برای ورود به ایران عنوان می‌کردند مانند گذشته (تحریم) ایران را ترک نخواهند کرد، اما هنوز برخی از آنها قراردادشان به مرحله اجرا نرسیده کارشکنی‌هایی می‌کنند تا موضع آمریکا نسبت به تحریم‌های ایران مشخص شود.

یکی از کشورهای اروپایی که بعد از برجام هیات‌های تجاری زیادی به ایران اعزام کرد آلمان بود. این‌که شرکت‌های آلمانی بعد از برجام چگونه وارد ایران شدند و چرا اکنون اسمی از آنها نیست موضوع گفت‌وگوی جام سیاست با رئیس اتاق بازرگانی ایران و آلمان است.

امید یراقی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و آلمان به جام‌سیاست می‌گوید: 34 هیات تجاری از آلمان به ایران آمدند و تعداد زیادی از آنها منافعشان با آمریکا مشترک است و تا زمان اعلام موضع این کشور برای ورود به ایران صبر خواهند کرد. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید.

بعد از برجام هیات‌های تجاری زیادی وارد ایران شدند. چند شرکت آلمانی در این مدت به ایران آمدند؟

بعد از برجام و تا قبل از انتخابات آمریکا 34 هیات تجاری که هر هیات شامل 80 شرکت عمدتا از بخش خصوصی بود با هماهنگی اتاق بازرگانی ایران و آلمان وارد تهران شدند. البته بجز هیات‌های تجاری بخش خصوصی شرکت‌های دیگر نیز با معاون صدراعظم آلمان نیز آمدند. سرمایه‌گذاری و ورود آنها به ایران هدف اصلی این شرکت‌ها بود و مذاکرات تعدادی از شرکت‌ها از بخش مقدماتی فراتر رفت و به مرحله قرارداد رسید.

اگر به قرارداد رسیدند چرا خبری از قرارداد این شرکت‌ها در دسترس نیست؟

شرکت‌های بزرگ آلمانی منافع بزرگی در آمریکا دارند و خیلی مایل نیستند قراردادهایی که در ایران منعقد می‌شود جنبه رسانه‌ای پیدا کند، زیرا ممکن است منافع خود را از دست بدهند، از این رو نسبت به رسانه‌ای شدن آن در ایران و آلمان پرهیز کردند. قراردادهای منعقد شده به صورت رسمی منتشر نشد و همین موضوع دلیلی شد تا برخی کارشناسان انتقاد کنند که کاری صورت نگرفته، اما به این صورت نیست. اکنون کارها در دست اجراست، اما به صورت رسانه‌ای اعلام نشده است. همه این شرکت‌ها اعلام کردند که نباید نامشان بیاید تا اقتصادشان در دنیا نیز تحت‌الشعاع قرار نگیرد. دلیل اصلی این موضوع حدس و گمانه‌زنی‌هایی بود که شخصی مانند ترامپ پیروز انتخابات باشد که این اتفاق هم افتاد. این رویه در اواخر دولت آقای اوباما پیش گرفته شد و احتمالات و تصمیمات در دولت آینده این کشور مورد ارزیابی قرار گرفت. از آنجا که ترامپ چهره‌ای سیاسی نبود کسی بازخورد کشور آمریکا را نسبت به تصمیمات جدید نمی‌دانست و اکنون بیشتر شرکت‌ها فعالیت خود را در کشورهای مختلف متوقف کرده‌اند.

آیا کشورهای دیگر هم از تصمیمات ترامپ آسیب می‌بینند؟

قطعا همینطور است. از اوایل سال جدید میلادی نگرانی کلی در جهان وجود دارد و منحصر برای ایران نیست. در این شرایط فقط بازار ایران مورد بحث نیست و کشورهای اروپایی هم زیر فشار صحبت‌های ترامپ قرار دارند. حرف‌های دلگرم‌کننده‌ای برای جهان از سوی کاخ سفید بیرون نمی‌آید و اقتصاد اروپا نیز تحت تاثیر قرار گرفته است. به نظر می‌رسد تغییر و تحولاتی وجود دارد که باید نسبت به آنها حساس بود. البته موضوعات دیگری نیز مطرح است. فرانسه هم در انتخابات پیش رو ممکن است گرایش سیاسی خود را تغییر دهد و از اتحادیه اروپا خارج شود. در این شرایط احتمال دارد آلمان هم تحت‌تاثیر باشد و فشارهای زیادی را برای حضور در اتحادیه اروپا تحمل کند.

ایران جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذاری خارجی‌ها دارد؟

اگر این طور نبود هیات‌های تجاری و همچنین شرکت‌های بزرگ جهان برای ورود به ایران برنامه‌ریزی نمی‌کردند، اما همانطور که اشاره کردم منافع شرکت‌های بزرگ در گرو تصمیمات آمریکاست. اگر دوباره ایران از سوی غرب مورد تحریم‌های ظالمانه قرار گیرد، قطعا کار را برای شرکت‌های خارجی سخت می‌کند نه برای اقتصاد ایران. اتفاقات پیش‌آمده منحصر به بازارهای جهانی است که دلیل اصلی آن آینده نامشخص در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی است. از سوی دیگر جهان به تجارت بی‌مرز عادت کرده است. همین نگاه برای ایران نیز وجود داشت و قرار بود بعد از برجام با گشایش‌ هایی که اتفاق می‌افتد اجرایی شود که اکنون همه چیز در حاشیه قرار گرفته و حضور شرکت‌های خارجی با مجوز آمریکا ممکن شده است. اکنون سرمایه‌گذاران بین زمین و هوا ماندند و منتظر هستند تا سرمایه‌گذاری‌های خود را در ایران به مرحله اجرا دربیاورند، اما هنوز این اتفاق را شاهد نیستیم. تا چند ماه آینده باید انتظار کشید و دید که روند تصمیمات از سوی آمریکا درباره مسائل اقتصادی چگونه پیش می‌رود و چه تاثیری را در بازارهای جهانی خواهد گذاشت که ما هم از این موضوع مستثنا نخواهیم بود.

اگر اوضاع در شرایط عادی نباشد چه کشورهایی بیشترین آسیب را می‌بینند؟

همه کشورها بجز ایران. بازار ایران به دلیل استقلال بیشترش خصوصا در زمان تحریم نسبت به کشورهای دیگر صدمات کمتری می‌بیند، اما سعی خواهیم کرد مرزها را برای تبادلات تجاری باز و از این فرصت استفاده کنیم. باید صبر کرد و دید چه اتفاقی می‌افتد.

در صحبت‌هایتان به خروج فرانسه از اتحادیه اروپا اشاره کردید. آیا ممکن است این اتفاق را برای کشور آلمان هم شاهد باشیم. در این صورت تصمیمات مستقل کشور آلمان می‌تواند برای حضور در بازارهای دیگر مانند ایران اجرایی شود؟

روندی که انگلستان شروع کرده و از اتحادیه اروپا خارج شده احتمال دارد در کشورهای فرانسه و هلند نیز ببینیم. این کار باعث تضعیف اتحادیه اروپا خواهد بود. آلمان و فرانسه کشورهای اصلی موسس اتحادیه اروپا بودند و خروج انگلستان ضربه سنگینی به این بخش بود. خروج انگلستان هنوز از نظر اقتصادی تاثیرات زیادی را رقم نزده است، چون هنوز عملا خارج نشده و برنامه این است که دو سال آینده خارج شود. اگر این اتفاق برای فرانسه بیفتد آلمان زیر فشار بیشتری قرار می‌گیرد، اما با دولتمردانی که الان سر کار هستند می‌توان این اطمینان را داشت که آلمان به دنبال خروج از اتحادیه اروپا نیست. آلمان پشتیبان حضور در اتحادیه اروپا خواهد بود.

گفت‌وگو: محمدحسین علی‌اکبری