حمله شیران عَلَم در مونیخ

شیران علم در خاورمیانه کم نیستند، ولی تا اشاره‌ای از سویی صورت نگیرد کاری به‌جایی ندارند. چند روزی است بادی از جانب ترامپ وزیدن گرفته که گویا قصد دارد عرصه را بر ایران تنگ کند. این شیران که در ذات خود نه جهتی دارند و نه تحلیلی، براحتی رنگ عوض می‌کنند و به آسانی جهت خود را تغییر می‌دهند و اگر لازم باشد در مدت کوتاهی از این شاخ به آن شاخ می‌پرند. نشست مونیخ مرا به یاد نشست دیگری انداخت که در ژانویه 2016 در پاریس به همت آکادمی مطالعات ژئواستراتژیک برای بررسی جامعه مدنی در خاورمیانه تشکیل شده بود. در آنجا برعکس کنفرانس مونیخ خبری از نمایندگان دولت‌ها نبود. هرکس بود از پژوهشگران، روزنامه‌نگاران و استادان مستقل بود (ما هم گزارشی از آن را در مهرنامه انداختیم). هیچ هماهنگی هم بین آنها صورت نگرفته بود. بنابراین هرچه گفته می‌شد حاصل تحقیقات مستقل و بیطرف بود. چیزی از شروع جلسه نگذشته بود که چهره عربستان سعودی و ترکیه از خلال مقالات ارائه شده به دلیل نقض حقوق بشر و تنگناهایی که برای جامعه مدنی به‌وجود آورده و می‌آورند خودبه‌خود چنان زشت ترسیم شد که همه به رغم شناختی که داشتند از این همه شقاوت دچار تعجب شدند. حال نمایندگان همین دولت‌ها در مونیخ کاسه‌ها را بر سر ایران می‌شکنند و چنان ژست می‌گیرند که گویی نماینده مترقی‌ترین کشورهای جهان و رژیم‌های مردمی و طرفدار صلح هستند. حال که چنین است بد نیست پرونده آنها را هرچند مختصر باز کنیم و با این رژیم‌های مترقی آشنا شویم.

از آقای اردوغان که مایل است امروز در سیمای قهرمان مبارزه با داعش بدرخشد باید پرسید چه کسی مرزهای ترکیه را باز کرد تا فریب‌خوردگان از سراسر دنیا روانه ترکیه و از آنجا رهسپار سوریه شوند؟ چه کسی محموله‌های نفتی داعش را به نصف قیمت می‌خرید تا توان مالی این قوم ولاظالین بالا برود و مزدور بیشتری استخدام کرده به جان مردم بی‌نوای عراق و سوریه بیندازد؟ چه کسی سلاح‌های سبک و سنگین در اختیار آنها می‌گذاشت و چه کسی اطلاعات مبارزان کرد و عراقی را به آنها می‌داد؟ از عربستان باید پرسید شما که مدافع ملت‌های عرب هستید تاکنون چند هزار کودک و زن و مرد یمنی فقط به دلیل اشتباهات شما، که حتی صلاحیت استفاده از سلاح‌های مدرن را هم ندارید، جان خود را از دست داده‌اند؟ زیربنا‌های یک ملت فقیر را که با خون دل مدرسه و بیمارستانی فراهم کرده بودند چه کسی نابود کرد؟ چه کسی باعث نابودی شهرهای یمن شد؟ و چه کسی هزینه‌های تروریست‌ها را در سوریه تامین کرد؟

شما رهبران سعودی و ترکیه حتی قادر به محاسبات درست سیاسی هم نیستید و به همین دلیل از این شاخ به آن شاخ می‌پرید. اردوغان هواپیمای جنگی روسیه را ساقط کرد به خیال این‌که الان ناتو تمام قد به پشتیبانی او بلند خواهد شد و چون پاسخ مثبت دریافت نکرد یک‌شبه به جانب روس‌ها متمایل شد. در طول سه سال اخیر روابط خود را با ده‌ها کشور به تیرگی کشانده سپس سعی در اصلاح آن کرده است. چه کسی می‌تواند روی چنین متحدی حساب باز کند؟ اینک دست در دست اعراب گذاشته و به جنگ همسایه‌ای رفته که دست‌کم از ثبات در موضع و در دوستی برخوردار است. شما مرد میدان سیاست نیستید و این منطقه اسیر سیاست‌های غلط و حساب نشده شما بوده و بدتر از این هم خواهد شد. ولی یک نکته را از یاد نبرید و آن این‌که در سیاست‌های ضد و نقیض و از این شاخ به آن شاخ خود یک روز به پایان خط می‌رسید بدون آن‌که راه پیش و پسی وجود داشته باشد بویژه که سیاست‌های غلط داخلی شما هم نارضایتی‌های زیادی به‌وجود آورده است و ترکیه‌ای ناامن با اقتصادی نامعلوم به جای ترکیه باثبات نشسته است یا از عربستان سنتی عربستانی گستاخ و جنگ‌طلب برساخته است.

دکتر احمد نقیب‌زاده

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران