ردپای سودجویی در‌ طب سنتی

جدای از جولان متخصصان قلابی در حوزه طب سنتی، افزایش قارچ گونه عطاری‌های بدون مجوز هم قوز بالای قوز شده است.

چندی قبل، محمود خدادوست، مدیر کل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت در اظهارنظری قابل تامل اعلام کرد که حدود دو سوم عطاری‌ها، حتی مجوز صنف خودشان را هم ندارند.

به گفته خدادوست، وزارت بهداشت با مراکز متخلف ارائه خدمات طب سنتی برخورد می‌کند، اما قوانین بازدارنده نیست و متخلفان با پرداخت جریمه اندک، گاه با 100 هزار تومان آزاد شده و مجدد فعالیت خود را از سر می‌گیرند.

مجموعه این تخلف‌ها باعث شده که سلامت جامعه، دستمایه سودجویانی شود که از اقبال گسترده مردم نسبت به طب سنتی، سوء استفاده می‌کنند و با تجویز درمان‌های عجیب و قلابی، بیماران ناآگاه را سرکیسه می‌کنند.

نسخه‌های چندصد هزار تومانی

دکتر ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت در گفت‌وگو با جام‌جم، تخلف‌های رایج در حوزه طب سنتی را تائید می‌کند و می‌گوید: در این زمینه سوء استفاده‌ها زیاد است و خیلی از افرادی که ادعای طب سنتی دارند، گاهی مواد محرک و مخدر و داروهای غیرمجاز را در عطاری‌های بدون مجوز می‌فروشند.

به قول این مقام مسئول، مدعیان طب سنتی، گاه در درمان بیماری‌هایی وارد می‌شوند که در حوزه طب سنتی نیست که همین مساله هم عوارض شدیدی برای بیمار به همراه خواهد داشت. حتی نسخه‌های تجویز شده از سوی این سودجویان، گاهی بسیار گران تر از طب مدرن است، یعنی در حالی که انتظار می‌رود طب سنتی، هزینه‌های مردم را کاهش دهد، اما گاهی نسخه‌های این سودجویان چند صد هزار تومان برای بیمار، هزینه دارد. به همین دلایل است که به اعتقاد حریرچی، مدعیان طب سنتی و سودجویان، بیشترین آسیب را به طب سنتی می‌زنند و حتی برخی از آنها محکومیت‌های شدیدی دارند.

قائم مقام وزیر بهداشت تاکید می‌کند: سیاست ما توسعه طب سنتی در چارچوب سیاست‌های کلی نظام سلامت و جلوگیری از این تخلف‌هاست. معتقدیم که طب سنتی باید در حوزه پیشگیری و اصلاح سبک زندگی، نقش بسیار موثرتری داشته باشد، اما در طی چند دهه اخیر از عملکرد طب سنتی در این حوزه‌ها، راضی نیستیم.

فروش جوشانده‌های منقضی

استفاده از جوشانده‌های طبی، یکی از عمده راه‌های علمی است که در طب سنتی ایرانی، به کرات استفاده می‌شود، اما همین روش درمانی، باعث رونق بازار سودجویانی شده است که هیچ دانش و تبحری در حوزه سلامت ندارند.

دکتر علی رحیمی‌خواه، متخصص طب سنتی در گفت‌وگو با جام جم به همین حربه سودجویان اشاره می‌کند و می‌گوید: هر متخصص طب سنتی می‌داند که جوشانده‌ها و گیاهان دارویی، تاریخ مصرف دارند، اما سودجویان از ناآگاهی مردم، سوءاستفاده می‌کنند و بدون توجه به تاریخ مصرف گیاهان دارویی، آنها را برای بیماران تجویز می‌کنند.

حتی خود فرد سودجو هم به گفته رحیمی، از تاریخ مصرف جوشانده‌ها خبر ندارد که بخواهد درباره تاریخ مصرف آن به مراجعه‌کننده‌اش اطلاعات بدهد.

نسخه‌نویسی با جست‌وجوی اینترنتی

یکی دیگر از تخلف‌های رایج در حوزه طب سنتی، تجویز نسخه‌نویسی با کمک اطلاعات ناموثق است. رحیمی‌خواه، متخصص طب سنتی تاکید دارد که حتی این روزها برخی متخلفان طب سنتی، با کمک جست‌وجوی اینترنتی، پرس‌وجو از دیگران و یا خواندن برخی کتاب‌ها، داروی طب سنتی تجویز می‌کنند.

به گفته رحیمی‌خواه، این داروهای تجویز شده در بسیاری از اوقات، حال بیمار را بدتر می‌کند، چون صرف اطلاع از فواید یک داروی گیاهی و تجویز آن نمی‌تواند بیماری افراد را درمان کند.

زمان، مکان، نوع بیماری و مزاج بیمار، عواملی است که به گفته این متخصص طب سنتی در تجویز داروهای طب سنتی بسیار نقش دارد، اما متخلفان این حوزه، چون دانشی در حوزه طب سنتی ندارند، برای هر بیماری یک نسخه واحد می‌پیچند، بدون آن‌که از وضعیت خاص هربیمار، آگاهی داشته باشند.

داروهای سقط جنین تجویز می‌کنند

کم نیستند خانم‌های بارداری که دوست ندارند در دوران بارداری، داروهای شیمیایی مصرف کنند و گاهی برای حفظ سلامت خودشان و جنین، به متخصص طب سنتی مراجعه می‌کنند.

رحیمی‌خواه، متخصص طب سنتی تاکید دارد که در بسیاری از موارد، این خانم‌ها به دام افرادی می‌افتند که پزشک نیستند و تخصصی هم در حوزه طب سنتی ندارند، اما ادعا می‌کنند که متخصص طب سنتی هستند.

او توضیح می‌دهد: اتفاقات بسیار مکرری مبنی برتخلف این افراد گزارش شده است. حتی مواردی داشته‌ایم که برای پیشگیری از زردی نوزاد به دنیا نیامده، مصرف مکرر آب کرفس را برای مادر باردار تجویز کرده‌اند، اما پس از مدتی به همین دلیل، جنین سقط شده است.

همچنین به قول این متخصص طب سنتی، مواردی هم گزارش شده که متخلفان حوزه طب سنتی، برای کاهش فشار خون خانم‌های باردار، مصرف مداوم آب زرشک را تجویز کرده اند که همین مساله هم منجر به سقط جنین شده است.

تجویز حجامت و زالو درمانی، برای همه

حجامت را باید یکی از عمده درمان‌های طب سنتی دانست که از منظر علمی نیز، اثرات مفید آن اثبات شده، اما در متون طب سنتی اشاره شده است که انجام حجامت هم شرط و شروطی دارد و نباید در هر زمان و برای هربیماری، حجامت را تجویز کرد.

به‌طور مثال، در فصل سرما توصیه می‌شود که حجامت و خونگیری کمتر انجام شود. همچنین حجامت و زالودرمانی برای همه بیماران هم تجویز نمی‌شود.

دکتر الهام قدمی‌یزدی، متخصص طب سنتی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند که همین حجامت‌های بی مورد می‌تواند سردردهای بسیار مزمنی را برای بیمار به همراه داشته باشد، زیرا حجامت به مقدماتی نیاز دارد که متخلفان از این مقدمات و پیش نیازها بی‌خبرند. اوضاع طوری شده که به قول قدمی، خیلی‌ها که پول خرید زالو را دارند، اگر کمی هم جسارت داشته باشند، می‌توانند براحتی زالودرمانی کنند، بدون آن‌که نظارت جدی روی فعالیت آنها وجود داشته باشد.

به گفته این متخصص طب سنتی، دامنه این تخلف‌ها وقتی فروکش می‌کند که به متخصصان واقعی طب سنتی، بیشتر بها بدهند و آنها در سیستم بهداشتی و درمانی کشور، نقش جدی داشته باشند، اما وقتی حضور این متخصصان، کمرنگ باشد، آن وقت مردم ناخودآگاه به سمت افراد متخلف، کشیده می‌شوند، زیرا دسترسی به پزشک متخصص طب سنتی ندارند.

فروش شربت ترک اعتیاد

یک بخش عمده از تخلفات در حوزه طب سنتی، تخلفاتی است که عطاری‌های غیرمجاز انجام می‌دهند.

به گفته قدمی‌یزدی، متخصص طب سنتی، این روزها در عطاری‌های غیرمجاز، هر نوع داروی شیمیایی و ترکیبی که فکرش را بکنید به فروش می‌رسد، حتی داروهای ترک اعتیاد و شربت تریاک و ده‌ها داروی دیگر که نیاز به تجویز پزشک دارد هم در عطاری‌های غیرمجاز به فروش می‌رسد. جدای از آن‌که باید دامنه نظارت‌ها برای مهار تخلفات حوزه سنتی افزایش پیدا کند، نیاز است که رسانه‌ها و سایر نهادهای فرهنگ‌ساز هم با اطلاع‌رسانی از تخلفات ریز و درشتی که در حوزه طب سنتی رواج دارد، مردم را آگاه کنند. ارائه این آگاهی‌ها باعث می‌شود که خود به خود استقبال مردم به سمت استفاده از خدمات مطب‌های قلابی کاسته شود و در این مطب‌ها با همت خود مردم، بسته شود.

امین جلالوند - جامعه