چطور نشاط اجتماعی را در بهار بیشتر کنیم؟

انگار باور تغییر و تازه شدن بیش از هر چیز دیگری در دل آدم‌ها خودش را نشان می‌دهد. همه آنهایی که سال‌هاست باور کرده‌اند تغییر و سرزندگی خاصیت بهار است؛ خاصیتی که حساب این فصل را از بقیه فصل‌های سال جدا کرده و شادی و نشاطی وصف ناشدنی با آمدنش به دل خیلی‌ها انداخته است. کوچک و بزرگ، پیر و جوان، زن و مرد، برای بهار فرقی نمی‌کند مخاطبش در چه سن و سال و موقعیتی باشد، بهار رنگارنگ هر سال سر موعد از راه می‌رسد و با آمدنش همه را به نشاط می‌آورد. سرزندگی‌اش خیلی زود از طبیعت و گل‌ها و درخت‌ها روانه جان انسان‌ها می‌شود و روح و جسمشان را تازه می‌کند؛ بهانه‌ای که باعث می‌شود در آستانه آمدن نوروز پای صحبت چند کارشناس بنشینیم و از آنها درباره راز سرزندگی انسان‌ها در این فصل جادویی بپرسیم.

جادوی رنگ‌ها

زرد، قرمز، آبی، سبز؛ بهار و نوروز در این رنگ‌های زیبا خلاصه شده است. طیف رنگ‌هایی که در این فصل به چشم ما می‌نشیند، البته وسیع‌تر است، اما این چهار رنگ زمینه اصلی تابلوی بهار را در تمام نقاط دنیا نقش زده است؛ رنگ‌هایی که هر کدام یک نشانه‌ است و اثری متفاوت بر روح و روان ما می‌گذارد. دکتر علیرضا شوقی، روان‌شناس و استاد دانشگاه درباره تاثیر این رنگ‌ها بر روان انسان‌ها می‌گوید: تاثیر رنگ‌ها بر روان افراد انکارناپذیر است. همه ما ناخوداگاه وقتی در محیطی قرار می‌گیریم که با رنگ خاصی احاطه شده، تحت تاثیر قرار می‌گیریم و رنگ غالب محیط، خواسته یا ناخواسته روی خلق و خو و رفتار ما تاثیر می‌گذارد. برای مثال ناراحت می‌شویم، شاد می‌شویم، هیجان‌زده یا سست و بی‌حال می‌شویم و این یعنی رنگ‌ها روحیه ما را دگرگون می‌کنند.

شوقی در توضیح بیشتر می‌گوید: همین جاست که در فصل بهار طیف رنگی قرمز، نارنجی، زرد و قهوه‌ای که جزو رنگ‌های نشاط‌آور، گرم و مهیج هستند، بیشتر از سایر رنگ‌ها در معرض چشم افراد قرار می‌گیرند و در نتیجه آنها را بیشتر از سایر ایام سال به هیجان می‌آورند. در همین فصل است که مثلا خورشید طوری می‌تابد که انگار درخشان‌تر از بقیه ایام است و انرژی بیشتری را هم روانه روح و جان انسان‌ها می‌کند. این روان‌شناس ادامه می‌دهد: این قضیه درباره سایر رنگ‌ها هم صدق می‌کند. برای مثال، آسمان بهار بیشتر وقت‌ها آبی‌رنگ است؛ رنگ آرامش بخشی که می‌تواند هیجانات را کنترل ‌کند.

قهوه‌ای جزو آن رنگ‌هایی است که حس قدرت، امنیت و آرامش را در انسان‌ها بیدار می‌کند. از طرف دیگر رنگ سبز هم که در این فصل به وفور دیده می‌شود، نقشی شبیه آبی دارد، با این تفاوت که از درجه بیشتری از نشاط و سرزندگی بهره‌مند است. نکته جالب این که فصل بهار پر است از این رنگ‌ها، آن ‌هم درست بعد از فصلی مانند زمستان که با رنگ‌های خنثی و خاکستری‌اش مشهور شده و همین تغییر رنگ در محیط هم می‌تواند روی روحیه افراد تاثیر بگذارد.

تاثیر محرک‌های محیطی بر روحیه افراد

تمایل به نو شدن، فصل مشترک همه اتفاق‌ها در روزهای پایانی سال کهنه است؛ اشتیاقی که ریشه‌اش را باید در تغییر و تحولاتی که در راه است جست‌و‌جو کنیم؛ یعنی فرارسیدن فصل جدید؛ بهار!

دکتر جمال یونسی، روان‌شناس و مشاور خانواده در این باره به جام‌جم می‌گوید: تک‌تک ما انسان‌ها به عنوان عضوی از یک جامعه انسانی، چه بخواهیم و چه نخواهیم، از محرک‌های مختلف محیطی تاثیر می‌پذیریم. این تاثیر بسته به شرایط مختلف فرق می‌کند. در مجموع می‌توان گفت، انسان از هر چیزی که در محیط پیرامونی‌اش قرار دارد، می‌تواند تاثیر بپذیرد؛‌ از ارتباطش با اطرافیان‌، نزدیکان و دوستانش گرفته تا مناسبت‌های مختلف انسانی و حتی خصوصیات فیزیکی‌ای که در محیط اطرافش وجود دارد.

این روان‌شناس ادمه می‌دهد: باید بپذیریم، همه انسان‌ها تحت تاثیر این محرک‌های محیطی هستند و در جریان همین تاثیرپذیری، توانایی دارند که اثر مثبتی از محرک‌های اطراف خود بگیرند و به عبارت بهتر محرک‌های محیطی اطراف خود را مدیریت کنند.

یونسی با اشاره به این که دامنه محرک‌های محیطی به روز و شب و در گستره‌ای وسیع‌تر به فصل‌های سال هم می‌رسد، می‌گوید: معمولا در فصل بهار به خاطر تغییر و تحولات آشکاری که در سیستم جسمانی از نظر زیست‌شناختی و ترشح هورمون‌ها به وجود می‌آید، افراد به نسبت بیشتری تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می‌گیرند و تمایل به تازه شدن پیدا می‌کنند.

طبق همین قاعده کلی، احساسات و عواطف انسان‌ها هم با آمدن فصل بهار می‌تواند به بالاترین حد خود برسد تا جایی که تمایل‌شان برای در کنار هم بودن و حضور داشتن در جمع‌های خانوادگی بیش از بقیه ایام سال باشد و بالطبع شادابی و نشاط، جای رکود و رخوت را بگیرد.

دکتر یونسی با اشاره به این موضوع می‌گوید: همان طور که در فصل بهار، فضا پرطراوت و شاداب می‌شود، ذائقه انسان هم تغییر می‌کند و بالذات به سوی شادابی و تازگی تمایل پیدا می‌کند؛ همین جاست که درست در این ایام سال در همه انسان‌ها، تمایل جمعی به زیبا شدن و نو شدن به وجود می‌آید.

نتیجه این تمایل جمعی به زیبایی، شادابی و نشاط است که حتی قبل از این که پای بهار رسما به تقویم‌ها برسد، خودش را به همه نشان می‌دهد و در همه جا دیده می‌شود؛ در جنب و جوش مردم کوچه و بازار، در جمع‌های خانوادگی و دوستانه و حتی در فضای داخل تاکسی و مترو.

توصیه این روان‌شناس و استاد دانشگاه این است که همه انسان‌ها باید درست مثل طبیعت، خود را برای آمدن بهار آماده کنند. یونسی با اشاره به این موضوع می‌گوید: همان طور که طبیعت همگام با بهار سبز می‌شد، ما هم باید بتوانیم وجودمان را مستعد رویانیدن دانه‌های شادی و شادمانی کنیم، تنها در این صورت است که می‌توانیم با بهار همسو و همگام شویم و از موهبات این فصل استفاده کنیم.

دورهمی‌های نوروزی؛ خوشایند و سازنده

در فرهنگ ما سال جدید با بهار شروع می‌شود؛ درست زمانی که همه چیز نوشدن را تجربه می‌کند. آیین‌های ویژه نوروز به پاس قدر نهادن به همین تغییر و نوشدن به وجود آمده‌اند. این مناسب‌ها در تاریخ و فرهنگ ما ریشه دوانده و همسو با بهار، حس نشاط و شادی را در جامعه توسعه می‌دهند، شادی و نشاطی که در جمع‌های خانوادگی و دورهمی‌های مخصوص این ایام بیش از قبل دیده می‌شود.

دکتر محسن ایمانی، کارشناس خانواده و استاد دانشگاه می‌گوید: انسان به لحاظ رشد شناختی، اجتماعی، روانی و جسمانی احتیاج به تعامل با دیگران دارد و در جریان این اتفاق، وقتی در کنار الگوهای مثبت و مناسب قرار می‌گیرد، به نحو شایسته به اصلاح رفتارش می‌پردازد. نوروز و آیین‌های ویژه‌اش هم برای ما یک فرصت است؛ فرصتی که باعث تبادل تجربیات، انتقال فرهنگ، باورها، برداشت‌ها و حتی سبک زندگی انسان‌ها می‌شود. آیین‌های نوروزی در ساده‌ترین حالت، افراد یک خانواده را دور هم جمع می‌کنند و در خوشبینانه‌ترین حالت می‌توانند منجر به شکل‌گیری ارتباط‌هایی هدفمند، بادوام و مثبت شوند. این کارشناس خانواده با اشاره به تاثیرات روان‌شناختی‌ ـ ‌اجتماعی آیین‌های نوروزی می‌گوید: شاید تا قبل از این تصور می‌شد که حضور در جمع‌های خانوادگی و محیط‌های دوستانه، تنها بر روحیه افراد تاثیرگذار است و به عبارتی حال آنها را خوش می‌کند، اما اخیرا ثابت شده حتی این حضور بر جسم افراد هم تاثیر مثبت می‌گذارد. در حقیقت آیین‌های نوروزی، دید و بازدید‌ها و صله‌رحم‌ها نیاز روانی و جسمی انسان را به بودن در جمع پاسخ می‌دهد و در نهایت باعث سلامت کامل او می‌شود.

ایمانی در ادامه می‌گوید: در این میان،‌ حضور در طبیعت و دیدن مناظر و زیبایی‌های بهار یکی از عواملی است که می‌تواند تاثیر قابل توجه بر سلامت روان انسان‌ها داشته باشد. ارتباط با طبیعت و لذت بردن از مناظر زیبای آن راهی ساده، اما تاثیرگذار برای کسب آرامش و تلطیف روح و روان آدمی است. شاید به همین دلیل است که مردم با حضور در طبیعت و تماشای گل و گیاه، لذت بردن از طراوت، رنگ و عطر زیبای آن می‌توانند حالات روحی نامتعادل خود را تغییر دهند و به حالت طبیعی بازگردانند. این استاد دانشگاه با اشاره به مزایای دورهمی خانوادگی در ایام نوروز می‌گوید: بودن در جمع فامیلی و حضور داشتن در کنار عزیزان و نزدیکان برای همه احساس آرامش به ارمغان می‌آورد. نکته مهم بعدی این که در این دورهمی‌ها افراد می‌توانند درباره مسائل مختلف با هم صحبت کنند و از حال هم باخبر شوند و گام مثبتی در جهت تحکیم روابط‌شان بردارند.

رابطه تنگاتنگ بهار و نشاط اجتماعی

نشاط اجتماعی و سلامت روان، رابطه تنگانگی با سلامت جسم افراد دارد و می‌تواند مشکلات زیادی را حل کند؛ نشاطی که ریشه‌هایش می‌تواند به تغییر ایام و گذر فصل‌های سال، ‌یکی یکی و پشت سر هم برسد.

دکتر علیرضا شوقی، روان‌شناس ‌درباره اثرات فیزیکی فصل بهار بر جسم انسان می‌گوید: همیشه با شروع فصل سرما برگ درخت‌ها می‌ریزد و آنها به درون خود فرو می‌روند. انسان‌ها هم با شروع این فصل خود را برای محافظت از سرما می‌پوشانند، اما وقتی فصل بهار از راه می‌رسد، تمام مخلوقات خداوند ازجمله درختان تحت تاثیر هوای بهاری قرار می‌گیرند و این هوا باعث رشد و نمو و سرسبز شدن طبیعت می‌شود. همین تاثیر شگفت‌انگیز هم در بدن انسان‌ها اتفاق می‌افتد. هوای بهاری حرارت به درون فرو رفته را به بیرون می‌فرستد.

شوقی در ادامه می‌گوید: همان طور که در فصل سرما درختان به خواب می‌روند، در بدن انسان هم همین اتفاق می‌افتد و حرکت خون در بدن کم می‌شود. فصل بهار، شروعی است که دوباره تمام طبیعت و جسم انسان‌ها زنده و شاداب می‌شود. طبق تعاریف علمی با شروع فصل بهار باید حرارت بدن کمتر شود و خونرسانی در بافت‌های بدن به جریان درآید تا به اصطلاح یخ بدن هم مثل یخ طبیعت آب شود.

مینا مولایی