مساجد باید به قطب فرهنگی تبدیل شوند

حجت‌الاسلام احمد بصیری، مسئول مرکز رسیدگی به امور مساجد شمیرانات و مسئول کانون هنری بصیر مسجد امام‌حسین(ع) در پاسخ به این پرسش که چرا در مساجد، طرح افطار تا سحر اجرا نمی‌شود، به جام‌جم گفت: مساجد به صورت سنتی تعریف مشخصی دارند. اگر قرار باشد این طرح اجرا شود، باید شامل چه برنامه‌هایی باشد؟ مسجد ظرفش با دیگر مکان‌ها فرق دارد. ظرف شناور نیست که بتوان همه نوع فعالیت را آنجا انجام داد؛ مثلا در کافه، سینما یا شهر کتاب افراد متفاوت از هر قشری می‌توانند دور هم جمع شوند، اما مسجد چنین تعریفی ندارد و باید فعالیت‌هایش تعریف شده باشد و مردم فقط برای دورهمی و سرگرم شدن به مسجد نیایند. برنامه‌های مساجد هم می‌تواند در قالب ادعیه باشد و هم برنامه‌های آموزشی که البته مباحث آموزشی در زمان افطار تا سحر باز هم محدودیت‌هایی دارد و برخی مساجد بنا به شرایط محیطی و ساختاری نمی‌توانند وارد این فعالیت‌ها شوند.

وی تاکید کرد: با طرح این سوال می‌توان یک مطالبه عمومی ایجاد کرد که فعال‌سازی مساجد از افطار تا سحر خوب است، اما باید دید این فعالیت با طرح تراز مساجد همخوانی دارد یا خیر؟

بصیری درباره تراز مساجد توضیح داد: این تراز هم سخت‌افزاری است و هم نرم‌افزاری. سخت‌افزار این است که مسجد باید بیشتر امکانات را برای همه گروه‌های سنی زن و مرد داشته باشد؛ مثلا مهدکودک داشته باشد که وقتی پدر و مادر داخل مسجد می‌شوند، بچه‌ها به مهد سپرده شوند و از آنها نگهداری شود تا والدین به کارهای عبادی بپردازند. سالمندان برای ورود و خروج به مسجد با سختی روبه‌رو نشوند. سرویس بهداشتی مجزا و استاندارد داشته باشد. قرائت‌خانه، دفتر مشاوره، صندوق قرض‌الحسنه و پرداخت وام از دیگر امکاناتی است که مسجد را به تراز نزدیک می‌کند. البته در کنار همه اینها باید امام جماعت مسجد، فردی توانمند و آگاه باشد که بتواند مسجد را مدیریت کند و در کنار او هیات امنایی باشد که به عنوان بازوی امام جماعت بتواند از فعالیت‌های مسجد حمایت کند.

شیب ملایم برای به حاشیه بردن مساجد

رئیس ائمه جماعت مساجد شمیرانات در پاسخ به این پرسش که اوایل انقلاب در مساجد تئاتر اجرا می‌کردند و فیلم نمایش می‌دادند، اما اکنون مساجد از این فعالیت‌ها فاصله گرفته‌‌اند، گفت: ذائقه‌ها تغییر کرده است. در دو دهه اخیر در جامعه برنامه‌هایی اجرا شد که تغییر درخواست‌های جوانان را در پی داشت. اکنون آنها خوراک فرهنگی و هنری را می‌خواهند که نمی‌توان آنها را در مساجد پیدا کرد.

وی افزود: در اوایل انقلاب همه نگاه‌ها به مساجد بود. مسأله جنگ و دفاع مقدس باعث شد مساجد محوریت پیدا کنند. مساجد بزرگ‌ترین پایگاه حمایتی از جبهه‌ها بودند. فرستادن نیرو، آذوقه و... از این مکان انجام می‌شد، اما وقتی جنگ تمام شد برای مساجد وزنه و برنامه‌های متناسب با این مکان تعریف نشد.

این امام جماعت درباره بودجه مساجد توضیح داد: شهرداری‌ها بودجه‌ای را برای کمک به مساجد آن‌هم برای بهینه‌سازی ساختمان در نظر می‌گیرند، اما با توجه به هجمه فرهنگی باید برای مساجد بودجه خاص فرهنگی در نظر گرفته شود، اما بحث من فقط بودجه نیست بلکه این نکته است که فکر و اندیشه‌ای وجود دارد که می‌خواهد مساجد را به حاشیه ببرد و اجازه فعالیت‌های فرهنگی به آنها نمی‌دهد.

بصیری در پاسخ به این پرسش که اگر ائمه جماعت و هیات امنا علم‌شان به‌روز باشد و از فعالیت‌های فرهنگی حمایت کنند، باز هم نمی‌توان مساجد را محور فعالیت‌های جامعه کرد.

سلام دوباره بچه‌ها به مساجد

کوروش زارعی، مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری اما معتقد است که می‌توان فعالیت‌های فرهنگی و هنری را به مساجد برگرداند و آنها را به قطب فرهنگی تبدیل کرد.

زارعی که برنامه «تئاتر بچه‌های مسجد» را احیا کرده و چندی قبل جشنواره آن را نیز برگزار کرد، درباره این فعالیت فرهنگی توضیح داد: یک سال است دفتر تئاتر بچه‌های مسجد را در حوزه هنری راه‌اندازی کرده‌ایم. 17 دفتر در 17 استان فعال شده است و ‌هدف ما این است که جوانان را جذب مساجد کنیم. سال‌هاست از این موضوع غفلت شده، معتقدم نوع برخورد ما باعث شده جوانان از مساجد دوری کنند. طرح تئاتر بچه‌‌های مسجد به نوعی آشتی جوانان با مساجد است. این میسر نخواهد شد مگر این‌که هیات امنا و ائمه جماعت مساجد با ما همکاری کنند.

وی یادآور شد: اوایل آغاز به کار این طرح متولیان مساجد مقاومت کرده و می‌گفتند مسجد جای اجرای نمایش نیست، اما واقعیت این است ما که متولی این کار هستیم، حتما می‌دانیم چه نوع نمایش‌هایی را باید در مساجد اجرا کنیم تا متناسب با حال و هوای معنوی مساجد باشد. در برخی استان‌ها استقبال خوب است مثلا نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز از این طرح حمایت کرده وگفتند مساجد تبدیل به مدرسه پیرمردها شده و با برنامه‌‌ای مثل «تئاتر بچه‌های مسجد» می‌توان نوجوانان و جوانان را به مساجد آورد.

زارعی تاکید کرد: معتقدم مساجد مهم‌ترین قطب عبادت است، اما می‌توان با فعالیت‌های فرهنگی و هنری مناسب آنها را به قطب فرهنگی نیز تبدیل کرد.

طرحی برای خانواده‌ها

زارعی با اشاره به طرح افطار تا سحر که در سینماها اجرا می‌شود، توضیح داد: این طرح در مساجد نیز قابل اجراست. می‌توان برنامه‌ریزی کرد که مساجد افطاری مختصری تدارک ببینند و بعد از آن فعالیت‌های فرهنگی را شروع کنند؛ فعالیت‌هایی مانند قرائت و تفسیر قرآن، برنامه‌های آموزشی مثل آموزش نقاشی و خط و اجرای تئاتر. مسجد می‌تواند تبدیل به مکانی مناسب برای خانواده‌هایی شود که از افطار تا سحر بیدار هستند.

او تاکید کرد: با این طرح می‌توان مساجد را فعال کرد. حضرت آقا فرمودند در مساجد باید همیشه باز باشد. امام راحل فرموده بودند که مسجد سنگر است. پیامبر(ص) وقتی وارد مدینه شدند در اولین اقدام کلنگ ساخت مسجد نبی را بر زمین زدند. همه اتفاقات مهم صدر اسلام در مسجد رخ می‌داد.

زارعی یادآور شد: ائمه جماعت‌ باید به‌روز باشند؛ اسلام کامل‌ترین دین است. اسلام احکام اصلی دارد که نمی‌توان در آنها تغییری ایجاد کرد، مثل نماز، جهاد، خمس و... اما احکام ثانویه هم دارد که قابل تغییر است. این پویایی اسلام را نشان می‌دهد. احکام ثانویه برای این است که علما، مردم و جوانان به‌روز شده و خود را با علوم روز تجهیز کنند. اکنون دیگر نمی‌توان به فضای مجازی بی‌اعتنا بود؛ بلکه باید با همه قوا از این ابزار برای تبلیغ دین استفاده کرد.

معتقدم ماه رمضان بهترین زمان برای استفاده صددرصدی از مساجد است و با طرح افطار تا سحر می‌توان از همه ظرفیت‌های مساجد برای نزدیک کردن مردم به این مکان مقدس و کاربردی استفاده کرد.