آشفتگی ترامپ و نابودی میراث اوباما

تاکنون سابقه نداشته در طول شش ماه اول هیچ دولتی در آمریکا، این همه ناهماهنگی، برکناری و استعفا در سطح مردان رده اول اجرایی وجود داشته باشد. در طول شش ماه گذشته تقریبا هر ماه یک شخصیت برجسته استعفا کرده یا از کار برکنار شده‌اند. استعفاهای مایکل فلین مشاور امنیت ملی، مایک دوبکه مدیر ارتباطات کاخ‌سفید، کیتی والش معاون رئیس دفتر کاخ سفید، مک فارلند مشاور امنیت ملی و برکناری راینس پریبس رئیس دفتر کاخ سفید، شان اسپایسر سخنگوی کاخ سفید و درک هاروی مشاور ارشد در امور خاورمیانه همگی نشان از آشفتگی و به هم ریختگی در درون سیستم اجرایی ترامپ است همه اینها در حالی است که استعفا یا برکناری در انتظار جف سشنز دادستان و وزیر دادگستری آمریکا به اتهام ضعیف عمل کردن در پرونده دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری و رکس تیلرسون در واکنش به مشورت‌ناپذیری ترامپ و همچنین جیمز متیس وزیر دفاع و حتی رئیس ستاد ارتش و دیگر فرماندهان نظامی وجود دارد که همه اینها سردرگمی و اختلاف شدید بین تیم اجرایی ترامپ را نشان می‌دهد.

در واقع ترامپ که سابقه سیاست‌ورزی و کار و تجربه دیپلماتیک را در پرونده خود نداشت نه‌تنها در عرصه‌های داخلی، آمریکا را با چالش مواجه کرده بلکه به لحاظ بین‌المللی و با توئیت کردن، اعلام مواضع توسط دستگاه سیاست خارجی را دچار اختلال کرده است. در واقع ترامپ یک دغدغه بزرگ دارد و آن نابود کردن میراث اوباماست. او تمام تلاش خود را بکار گرفته تا تصویر ساخته‌شده از آمریکا در دوره اوباما را تغییر دهد و لذا بی‌محابا و دیوانه‌وار درصدد پاک کردن میراث هشت ساله آمریکاست. ترامپ به دنبال تغییر و بازگشت به عقب تلاش‌ها و اقدامات اوباما در‌خصوص موضوعات مهمی نظیر برجام، کوبا، کنفرانس تغییرات اقلیم و ده‌ها موضوع داخلی و خارجی دیگر است که آشفتگی بیشتر در درون سیستم سیاستگذاری موجود آمریکا را دامن زده است. ترامپ آنقدر از اوباما بیزار است که می‌خواهد تمام آنچه را اوباما انجام داده بی‌اثر کند او در حالی از توافق آب و هوایی پاریس خارج شد که در مقابل همه جهان بویژه متحدین سابق اروپایی خود قرار گرفت، او در حالی روند بهبود روابط با کوبا را به هم زد که افکار عمومی جهان اقدام اوباما در سفر به کوبا و لغو تحریم‌های 50 ساله را مورد ستایش قرار داده بود.

همچنین ترامپ برای لغو و تضعیف برجام که از شاهکارهای اوباما در عرصه دیپلماسی جهانی است نهایت تلاش خود را کرد تا مانع تائید برجام در دوره‌های زمانی سه ماهه شود ولی بحث و جدل‌ها در درون نهادهای تصمیم‌گیری آمریکا و دفاع تیلرسون وزیر خارجه آمریکا از متعهد بودن ایران به مفاد برجام، مانع عملی‌شدن ابتکار ترامپ شد. در واقع همه گزارش‌ها حاکی از این بود که ترامپ برنامه هسته‌ای ایران را در گزارش به کنگره تائید نخواهد کرد اما در آخرین لحظات کاخ سفید توافق را تائید کرد ولی همچنان بر تشدید تحریم‌ها و فشارها علیه ایران اصرار دارد تا زمینه را برای لغو برجام در گام‌های بعدی فراهم کند.

تناقض مواضع ترامپ با وزارتخانه‌های خارجه و دفاع در بحران قطر نیز گواه دیگری از آشفتگی و ناهماهنگی در نهادهای تصمیم‌گیری آمریکاست. هنوز افراد موثر و صاحب نفوذ زیادی از دوران اوباما در درون نهادهای تصمیم‌گیری آمریکا وجود دارند که باقی مانده‌اند و دقیقا برعکس دیدگاه‌های ترامپ عمل می‌کنند لذا با توجه به تعصبات و بدفهمی‌های ترامپ از مسائل و شرایط بین‌المللی در آینده ناهماهنگی‌ها، آشفتگی‌ها و تناقض در مواضع و عملکردها در عرصه سیاست خارجی آمریکا بیش از پیش خود را نشان خواهد داد و کشورهای حامی و مدافع سیاست‌های آمریکا کاهش چشمگیری خواهند یافت و بدین ترتیب زمینه برای تغییر ساختار نظام بین‌الملل و قدرت یابی بازیگران دیگری نظیر چین، روسیه و اتحادیه اروپا برای نقش‌آفرینی بیشتر در معادلات و بحران‌های بین‌المللی فراهم خواهد شد.

دکتر غلامرضا کریمی

استاد دانشگاه خوارزمی