پرواز در دل توفان چقدر خطرناک است؟

هر یک درجه افزایش دمای محیط، تأثیر فراوان و مخربی بر بهره‌وری موتور و قابلیت آن در حمل بهینه بار و مسافر دارد. بال‌های هواپیما نیز بر اثر کاهش غلظت هوای محیط بسختی می‌توانند نیروی لازم برای برخاستن هواپیما از زمین را فراهم کنند.

تابستان اگر حتی فقط یک ویژگی مثبت داشته باشد، همان آسمان صاف و بدون ابر است. روزهای طولانی تابستان با دمای بسیار بالا و اختلاف فراوان آن با نقطه شبنم، به کمترین میزان رطوبت در هوا منجر می‌شود. این مقدار از رطوبت برای این که بتواند به ابرهای بزرگ و شاید باران‌زا تبدیل شود، باید تا عصرهای تابستانی و کاهش دما منتظر بماند که معمولا در نهایت چیزی فراتر از یک ابر کوچک ایزوله نخواهد بود. این دلیلی برای خشک بودن آب و هوای کشورمان در تابستان و کاهش میزان ذخایر آب در این فصل است. برای من به عنوان خلبان یک هواپیمای مسافربری که امنیت و آرامش مسافرانم در اولویت نخست قرار دارد، آسمان صاف و بدون ابرهای توفان‌زا مترادف است با پروازی آرام و بدون تکان‌های شدید که این دو مؤلفه را به خطر بیندازند. با نزدیک شدن به فصل پاییز و زمستان، باید منتظر بارش فراوان باشیم. این یعنی اگر مسافری هستید که زیاد سفرهای هوایی را تجربه می‌کنید؛ از این پس شاید بیش از گذشته شاهد انحراف هواپیما از مسیر اصلی خود برای دور زدن این ابرها باشید.

سوال اصلی اینجاست که چرا از ورود به درون این ابرها پرهیز می‌کنیم یا بهتر بگویم در صورت وارد شدن هواپیما به داخل توفان چه چیزی انتظار ما را می‌کشد؟

نخستین نکته‌ای که در رویارویی با ابرها باید مدنظر داشت، این است که یک ابر با داشتن حجم فشرده‌ای از رطوبت در میان آسمان، غلظت و چگالی متفاوتی نسبت به هوایی دارد که آن را احاطه کرده است. لذا حتی اگر پدیده خاص جوی نداشته باشد، وارد شدن هواپیما به آن موجب تکان‌ها و لرزش‌هایی خواهد شد. با این که چنین تکان‌هایی هیچ خطری برای ایمنی پرواز ندارند، ولی طبیعتا آرامش سفر را کاهش می‌دهند.

ابرهای جوششی (کومولوس)، بر اثر جریان‌های رو به بالا و سرد شدن (آدیاباتیک) هوای محیط در نتیجه چنین صعودی به وجود می‌آیند. به همین علت، وجود بادهای شدید صعودی و نزولی بسیار شدید تا سرعت یکصد کیلومتر بر ساعت در مرکز متراکم چنین توفان‌هایی قابل پیش‌بینی است؛ یعنی اگر هواپیمایی ناخواسته وارد مرکز این توفان شود، باید منتظر تغییرات شدید ارتفاع و سرعت در کسری از دقیقه باشد. در این صورت، عدم کنترل خلبان ، ضربه خوردن به بدنه و بال‌های هواپیما، به هم خوردن جریان ورودی به موتورهای توربوجت هواپیما و احتمال خاموش شدن آنها و تکان‌های بسیار شدید و احتمال زخمی شدن مسافران و خدمه پرواز، دور از ذهن نیست. وجود بارش‌های شدید به صورت باران و تگرگ از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های توفان‌های باران‌زاست. بدنه هواپیما در ارتفاع بالا سرد می‌شود و قابلیت بیشتری برای یخ زدن در اثر برخورد با حجم زیادی از آب دارد. تگرگ نیز می‌تواند با برخورد در سرعت‌های بسیار بالا، باعث شکسته‌شدن شیشه‌های کابین خلبان و تغییر شکل بدنه و بال هواپیما شود. برخورد رعد و برق با بدنه هواپیما نیز کمترین اتفاقی است که درون یک ابر متراکم انتظار می‌رود با آن مواجه شویم که البته کمترین خطر را نسبت به دیگر موارد اشاره شده به خود اختصاص می‌دهد.

هرچند پاییز و زمستان به مردم و کشاورزان برای داشتن آسمانی ابری و زمینی مرطوب و حاصلخیز امیدواری می‌دهد، اما بیشتر حواس خلبانان را به رادارهای هواشناسی متمرکز می‌کند تا با پرواز از میان ابرهای به هم چسبیده، بیش از پیش لذت پرواز را تجربه کنند.

خلبان محمدتقی امیرسام - جام‌جم