نکاتی درباره ایمنی هیات‌های عزاداری

بسیاری از این نقاط مانند مساجد، شبستان‌ها، حسینیه‌ها و مهدیه‌ها به دلیل دائمی بودن تا حدی از آمادگی و ایمنی لازم برخوردارند، اما از آنجا که این نقاط، به تنهایی پاسخگوی جمعیت مشتاق عزادار نیستند‌ تقریبا در تمام محلات سراسر کشور، اماکنی با عنوان تکیه برپا می‌شود که مردم شب‌ها در آن تجمع می‌کنند و به عزاداری می‌پردازند. تکیه‌ها محل‌های موقتی هستند که فقط به همین منظور و در همین چند روزه برپا شده‌اند و پس از آن بسرعت جمع‌آوری می‌شوند. غیردائمی و موقتی بودن این تکیه‌ها باعث می‌شود، در بسیاری از آنها ایمنی کمی وجود داشته باشد و با توجه به جمعیت زیادی که این شب‌ها در این تکایا حاضر می‌شوند از ریسک بالایی برخوردار است و یک اشتباه کوچک می‌تواند به یک حادثه بزرگ منجر شود.

هدف مسئولان و اعضای محترم هیات مدیره این اماکن از ایجاد این تکایا، برپایی مراسم مذهبی و خدمت به هموطنان است، اما باید بدانند رعایت اصول ایمنی در این نقاط بسیار حائز‌اهمیت است و کوچک‌ترین بی‌احتیاطی در این زمینه می‌تواند جان حاضران را به خطر بیندازد. هنوز خاطره تلخ آتش‌سوزی در یکی از اماکن مذهبی معتبر تهران را که چند سال قبل اتفاق افتاد و در آن تعدادی از هموطنان جان خود را از دست دادند، از یاد نبرده‌ایم. این مهم نشان‌دهنده اهمیت رعایت اصول ایمنی در این اماکن تجمعی است. همه ساله پیش از آغاز ایام محرم، جلسه‌ای از طرف اداره تبلیغات اسلامی برگزار می‌شود و از تمام مسئولان هیات‌ها و تکایای ثبت شده برای هماهنگی دعوت به عمل می‌آید. حضور در این مراسم و همکاری و تعامل با مسئولان می‌تواند تاثیر خوبی در برگزاری هرچه بهتر مراسم داشته باشد. از آنجا که هیات مدیره‌ها نقش بسیار مهمی در تامین ایمنی این اماکن دارند، بهتر است جوانانی از اعضای همان هیات، انتخاب و آنان را به عنوان مسئول ایمنی آن مکان منصوب کنند. البته ضروری است، همه مسئولان و خدمه اماکن مذهبی آموزش‌های ایمنی لازم را دیده باشند. آنها می‌توانند در این خصوص به نزدیک‌ترین ایستگاه آتش‌نشانی مراجعه کنند. در همین ارتباط، چند توصیه بسیار مهم و کاربردی ارائه می‌شود که با رعایت این نکات امیدواریم امسال نیز مانند سال‌های گذشته، تمام اماکن مذهبی و تکایا، مراسم خود را بدون حادثه به پایان ببرند.

اهمیت مسیر ورود و خروج

استقرار بناهای تجمعی در همه موارد باید به گونه‌ای باشد که درهای ورود و خروج آن، دست کم به یک راه اصلی و مستقیم باز شود. مسیرهای خروجی نیز باید ظرفیت کافی برای تخلیه همزمان همه حاضران را داشته باشد. در نظر گرفتن مسیرهای خروج اضطراری غیر از مسیرهای ورود و خروج اصلی و تعبیه محل مناسب در نزدیک‌ترین نقطه به در اصلی برای بانوان، کودکان، افراد سالخورده و ناتوان نیز مساله مهمی است که باید رعایت شود. در اماکن تجمعی باید به ازای 50 تا 300 نفر دو در خروجی، از 300 تا هزار نفر سه در و بیش از هزار نفر حداقل چهار مسیر خروجی وجود داشته باشد. این درها باید در تمام زوایای سالن‌ها و شبستان‌ها باشد و به فضای آزاد و راه‌های دیگر منتهی شود. همچنین نباید این مسیرها به نقاط بن‌بست گونه که راه خروجی ندارد، منتهی شود. در طول برگزاری مراسم نیز باید تمام درها و مسیرهای تردد باز باشد و از قفل کردن آنها خودداری شود. درها نیز ترجیحا شیشه خور نباشد و دارای ترمز در باشد تا از بسته شدن محکم و شکستن شیشه‌ها جلوگیری شود.

آماده‌باش کامل آتش‌نشانی در ایام محرم

سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران، امسال نیز مانند سال‌های گذشته، در آستانه ایام پرفضیلت محرم از تمام اماکن مذهبی شامل مساجد، شبستان‌ها، حسینیه‌ها، تکایا و هیات‌ها، بویژه تجهیزات ایمنی آنها بازدید به عمل آورده و ضمن ارائه توصیه‌های ایمنی لازم، درصورت نیاز نسبت به شارژ خاموش‌کننده‌های آنان ـ که غالبا در سال‌های گذشته توسط همین سازمان و به صورت رایگان اهدا شده ـ اقدام کرده است. اگر به هر دلیلی مسجد یا تکیه‌ای مورد بازدید کارشناسان این سازمان قرار نگرفته، مسئولان آن می‌توانند با مراجعه به نزدیک‌ترین ایستگاه آتش‌نشانی تقاضای کارشناس کنند تا بازدید از آن محل بدون هزینه صورت پذیرد. در این ایام، علاوه بر این که تمام ایستگاه‌های آتش‌نشانی در سطح شهر تهران در آماده‌باش کامل به سر می‌برند، در شب‌ها و روزهای پایانی، استقرارهایی به منظور ارائه خدمات بهتر و تامین ایمنی عزاداران توسط اکیپ‌های عملیاتی آتش‌نشانی در قالب تیم‌های موتور سوار و خودروهای منبع‌دار در جوار شبستان‌ها، مهدیه‌ها و حسینیه‌های بزرگ تهران و نقاط پرتردد انجام خواهد شد که بر اوضاع ایمنی محدوده تحت پوشش نظارت خواهند داشت. از هموطنان گرامی توقع داریم، مثل همیشه با ما همکاری لازم را داشته باشند.

سیم‌کشی استاندارد برای جلوگیری از آتش‌سوزی

سیم‌کشی برق بویژه در تکایا از پتانسیل بسیار بالایی برای حادثه‌ساز‌شدن برخوردار است. نیاز است فردی با عنوان مسئول تاسیسات و برق انتخاب شود و هر شب پیش از آغاز مراسم، تمام تجهیزات و بویژه تجهیزات برقی را بازدید و از سلامت آنها اطمینان حاصل کند. در این میان، رعایت فاصله مناسب بین سیم‌های برق و اتصالات و ادوات برقی از مواد قابل اشتعال مانند پارچه‌های سیاه، فرش، پرده و پرچم ضروری است. باید توجه داشت استفاده از لامپ‌های با ولتاژ بالا در تکایا نیز خطرناک است. این لامپ‌ها حرارت زیادی تولید می‌کند و در صورت مجاورت با مواد قابل اشتعال می‌تواند باعث آتش‌سوزی شود. سقوط آنها هم مساله دیگری است که باید برای جلوگیری از آن حتما از حباب و توری فلزی استفاده کرد. از سوی دیگر، پارچه‌های برزنتی که به عنوان پوشش اصلی تمام تکایا استفاده می‌شود، از جنس مواد نفتی و بسیار قابل اشتعال است و نباید هیچ وسیله شعله دار و پرحرارتی نزدیک آن باشد. وجود فیوز استاندارد و مناسب، ضامن کارکرد ایده‌آل تجهیزات برقی است. حتما باید در سیم‌کشی‌ها از فیوز مناسب استفاده و از به کاربردن فیوزهای تقویت و دستکاری شده خودداری شود. استفاده از سه‌راهی و چندراهی برای استفاده از وسایل برقی بیشتر ممنوع است و باید برای هر وسیله، یک پریز مجزا در نظر گرفته و از اخذ انشعاب متعدد از پریزهای برق جدا پرهیز شود. همچنین ضروری است، هنگام تقسیم برق از ترمینال‌های سرامیکی غیرقابل اشتعال استاندارد استفاده شود. از سیم‌های استاندارد و متناسب با برق مصرفی استفاده و از به کاربردن سیم‌های نامناسب و کوتاه که با چسب برق به هم وصل شده است، باید خودداری شود.

راه‌اندازی آشپزخانه در فضای بیرون تکایا

آشپزخانه تکایا باید در فضایی خارج از محیط اصلی تکایا مستقر و مسیرهای خروجی مناسبی برای آن درنظر گرفته شود. در آشپزخانه‌ها شیلنگ آب وجود دارد، اما باید به تعداد لازم و کافی، خاموش‌کننده دستی در دسترس باشد که افراد طرز کار آن را بدانند. همچنین لازم است از ورود افراد غیرمسئول و بویژه کودکان به داخل آشپزخانه خودداری شود. هرگز نباید ظروف مایعات قابل اشتعال و سیلندرهای گاز را داخل آشپزخانه نگهداری کرد و در صورت نیاز به نگهداری این وسایل، باید آنها را در انباری خارج از آشپزخانه قرار داد و همیشه به اندازه مورد نیاز وارد آشپزخانه کرد. قفسه‌بندی درانبار یا آشپزخانه نیز موضوع مهم دیگری است و باید به گونه‌ای باشد که تحمل وزن بار را داشته باشد. اگر شب‌ها فرد یا افرادی داخل تکایا می‌خوابند از وسایل گرمایشی بدون شعله استفاده شود و درها از بیرون قفل نشود. وجود شبکه‌های آب و سیستم‌های اعلام حریق در مساجد و حسینیه‌ها بسیار مهم است. افراد باید در صورت بروز هر گونه حادثه یا آتش‌سوزی، خونسردی خود را حفظ کنند و ضمن کمک به تخلیه سریع حاضران، بویژه افراد سالخورده، بانوان و کودکان مراتب را به سامانه 125 سازمان آتش‌نشانی اطلاع دهند. در بسیاری از هیات‌ها و تکایا حیواناتی نظیر گاو، گوسفند و حتی شتر برای قربانی کردن نگهداری می‌شود. بهتر است این حیوانات خارج از شهر نگهداری و فقط در زمان لازم به محل منتقل شوند ضمن این که کاملا باید مهار و بسته شوند. در گذشته مواردی از گریختن این حیوانات و آسیب‌زدن به شهروندان و عزاداران وجود داشته است.

استفاده صحیح از وسایل گرمایشی و بخاری ها

چرخاندن منقل روشن یا آب جوش و چای در زمان عزاداری و بویژه زمان خاموش بودن چراغ‌ها بسیار خطرناک است و باید از انجام آن جدا پرهیز شود. اجازه استعمال دخانیات یا روشن کردن کبریت و فندک را هم نباید به کسی داد. ضروری است، هیات مدیره تکایا، افرادی را مسئول نظارت بر محوطه بیرونی کنند تا از نشستن افراد غریبه در کنار چادرهای برزنتی هیات جلوگیری شود. همچنین اگر قصد استفاده از وسایل گرمایشی داریم، باید از انواع استاندارد آن استفاده کنیم و اگر از بخاری‌های سال‌های قبل استفاده می‌کنیم، از سلامت آنها مطمئن شویم. باید توجه داشت، استفاده از بخاری شعله‌دار در محیط‌های بسته و بدون راه ورودی هوا ممنوع است، همچنین در استفاده از بخاری نفتی باید قبل از آغاز مراسم و زمانی که خاموش است، مخزن نفت پر شود. از بخاری‌های کارگاهی، زغالی، بدون دودکش و شعله باز هم هرگز نباید استفاده کرد. قرار دادن بخاری روی فرش و موکت نیز بسیار خطرناک است و باید از این اقدام پرهیز کرد یا زیر آن سینی یا شیء غیرقابل اشتعال قرار داد. ضمنا در اخذ انشعاب از لوله‌کشی گاز، از شیلنگ‌های فشار‌قوی و مخصوص گاز و بست‌های مناسب استفاده و پس از نصب بخاری گازی برای اطمینان از نشت ندادن گاز، محل بست‌ها و اتصالات باید با محلول آب و کف تست شود. قبل از نصب بخاری نیز از باز بودن مسیر دودکش‌های داخل دیوار اطمینان حاصل و در انتهای دودکش‌ها و روی بام، کلاهک نصب شود. باید دقت کرد شیلنگ‌های گاز زیر دست و پا ومحل تردد افراد نباشد و از کنار دیوارها یا محل امن عبور کرده باشد. از عبور دادن دودکش‌ از کنار مواد قابل اشتعال بویژه پارچه‌های برزنتی باید خودداری کرد و آن را از مسیرهای غیرقابل اشتعال مانند دیوار عبور داد. همچنین باید فاصله ایمن بین وسایل برقی و گرمایشی و مواد قابل‌اشتعال که حداقل یک متر است، رعایت شود.

سیدجلال ملکی

سخنگوی آتش‌نشانی تهران