پایان 15 سال زندگی نباتی با تحریک عصب مغزی

وضعیت نباتی، اختلالی در هشیاری است که در آن، فرد به علت آسیب مغزی شدید با وجودی که بیدار است، آگاهی خود را از دست می‌دهد. در صورتی که این وضع بیش از چند هفته ادامه پیدا کند،‌ به آن وضعیت نباتی پایدار می‌گویند. این وضعیت به‌ علت آسیب در کورتکس، تالاموس، ساقه مغز و مسیرهای این نواحی رخ می‌دهد. بعضی از این بیماران، به مرور زمان بهبود پیدا می‌کنند، اما خیلی از آنها سال‌ها در این وضع می‌مانند. شانس بهبود به میزان و شدت آسیب بستگی دارد، ولی تاکنون باور بر آن بود که اگر این وضعیت بدون واکنش بیشتر از یک سال ادامه پیدا کند، احتمال بهبود به صفر نزدیک می‌شود.

پژوهشگران طی یک عمل جراحی بیست دقیقه‌ای، ضربان‌سازی روی عصب واگ در گردن بیمار نصب کردند. عصب واگ، یکی از اعصاب مغزی است که مغز را به بیشتر اندام‌های حیاتی بدن وصل می‌کند. این عصب از ساقه‌ مغز خارج می‌شود، از دو طرف گردن، سینه و شکم عبور می‌کند و در مغز نیز به دو ناحیه تالاموس و سولیتاری نوکلئوس که در هشیاری و آگاهی نقش دارند، اتصال دارد.

بعد از یک ماه تحریک عصب واگ بیمار، تغییراتی در توجه، حرکت و فعالیت مغزی او مشاهده شد و وضعیت او از حالت نباتی که هیچ گونه هشیاری و واکنشی نسبت به محیط اطراف نداشت، به حالت حداقل هشیاری تبدیل شد. حالا او می‌تواند اشیا را با چشم‌هایش دنبال کند، وقتی برایش داستان می‌خوانند، بیدار بماند و وقتی پژوهشگری سرش را به‌طور ناگهانی به او نزدیک کرد، چشم‌هایش را از تعجب گرد کند. حتی می‌تواند دستورهای ساده‌ای مثل حرکت دادن سرش را اجرا کند. گرچه این کار حدود یک دقیقه طول می‌کشد، اما هنوز نمی‌تواند صحبت کند و فلج است.

در دهه‌های اخیر با رابط‌های مغز و رایانه پیشرفت‌های زیادی در ارتباط با بیمارانی اتفاق افتاده است که تا پیش از آن هیچ راه ارتباطی با بیرون نداشتند. پژوهشگران امیدوارند در آینده بتوانند تحریک عصب واگ را در کنار سایر بازتوانی‌ها به کار ببرند. شاید حتی روزی بتوانند به بیماران کمک کنند وارد گفتاردرمانی شوند و دوباره توانایی ارتباط را به‌دست آورند. باید ببینیم آیا این روش برای سایر بیماران هم موثر واقع می‌شود یا خیر. همچنین این اتفاق سوالات اخلاقی زیادی مانند این که آیا بیمار می‌خواهد در چنین شرایط ناتوانی آگاهی داشته باشد یا نه به‌وجود می‌آید که باید با دقت به آنها فکر کرد. به هر حال این یافته پیشرفت بزرگی است که باورهای قبلی درباره این وضع را به چالش می‌کشد.

منبع: The Guardian

مترجم: صبا مولوی شیرازی