نشست زمین، مشکلات و راهکارها

نشست زمین مشکلی است که این روزها در سراسر جهان شیوع پیدا کرده است. این پدیده به معنای کاهش ارتفاع سطح زمین به وسیله پدیده‌های طبیعی (زمین ساخت و فرسایش) یا فعالیت‌های انسانی مانند تغییر در سطح آب، استخراج آب‌های زیرزمینی و معدن کاری (گاز، نفت و نمک) است. متاسفانه فعالیت‌های غیراصولی انسان شدت نشست زمین را سرعت بخشیده است.

کد خبر: ۱۰۹۹۸۹۸

نشست زمین اثرات منفی روی فعالیت‌های اقتصادی ـ اجتماعی (شهرسازی و نیاز به منابع)، بویژه در مناطق ساحلی و شهری دارد. از برخی عوارض مهم دیگر آن می‌توان به افزایش خطر سیل، خسارت به ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها و ساختارهای زیرسطح زمین مانند لوله‌های گاز و فاضلاب، تغییر سطح آب‌های زیرزمینی، نفوذ آب شور و کاهش زمین‌های کشاورزی، خشکسالی و کاهش در تنوع زیستی اشاره کرد. در حال حاضر نشست زمین در سراسر دنیا، بیلیون‌ها دلار خسارت‌زده و تبدیل به معضلی شده که بیشتر کشورهای جهان را به چاره‌اندیشی واداشته است.

چین

فعالیت‌های مخرب انسانی روی زمین، بیشتر نواحی این کشور را با خطر نشست زمین مواجه کرده، اما چین به منظور مقابله با عوارض نشست زمین دست به اقداماتی زده است. آنها در استان جیانگسو که بیشترین نشست زمین را داشته، از اکتشاف و استخراج بیشتر آب‌های زیرزمینی پیشگیری کردند و در شهر شانگهای با اقداماتی جلوی عقب‌نشینی آب‌های زیرزمینی را گرفتند. آنها سیستم‌های آبخوان (سفره آب) مصنوعی ایجاد کردند. همچنین در استان ژجیانگ، استخراج آب‌های زیرزمینی ممنوع شد. سپس آب‌های زیرزمینی دلتای یانگ تسه را با استفاده از رودخانه‌های یانگ تسه، وانگ‌پو و دیگر منابع آب‌های سطح زمین تامین کردند. به دنبال این اقدامات، نشانه‌هایی از بهبود نشست زمین در شانگهای و دلتای یانگ تسه مشاهده شد.

اندونزی

شهرهای جاکارتا و سمارانگ از اندونزی، بیشترین نشست زمین را تجربه کرده‌اند. از آنجا که این مناطق بسیار پرجمعیت هستند، توجه به این پدیده و پیشگیری از صدمات احتمالی در دستور کار مسئولان این کشور قرار گرفت. در جاکارتا برنامه‌هایی ترتیب داده شد تا آسیب، بیشتر به زمین محدود شود. حفظ زهکشی، در مکان‌های بلند ساختن خانه‌ها و تقویت زیرساخت‌های بناها، فراهم کردن پمپ آب در مناطق سیل گرفته، از اقداماتی بود که انجام شد. همچنین دولت برای تخفیف صدمات احتمالی نشست زمین، استفاده از آب‌های زیرزمینی توسط صنایع را ممنوع و برای آنها، آب لوله‌کشی فراهم کرد. از دیگر اقدامات دولت می‌توان به ساخت دیوارهای بزرگ مقابل دریا، ساخت چاه‌های تزریقی، بررسی دائمی فرونشست زمین، ایجاد حفره‌هایی در زمین به قطر ده تا 30 سانتی‌متر و ارتفاع ده تا صد سانتی‌متر با استفاده از گیاهان یا پسماندهای ارگانیک به منظور حفظ آب‌های جاری اطراف و تامین آب‌های زیرزمینی اشاره کرد.

ژاپن

ده منطقه اصلی و مهم این کشور به دلیل کم‌شدن آب‌های زیرزمینی در خطر نشست زمین هستند. دولت این کشور برای بهبود وضعیت، حفر چاه و برداشت آب‌های زیرزمینی را بسیار محدود کرده است. در این مناطق به جای استفاده از آب‌های زیرزمینی از آب‌های سطح زمین استفاده می‌شود. سیستم‌های آبخوان به وسیله تزریق آب به صورت مصنوعی تغذیه می‌شوند. فاضلاب‌های صنعتی تصفیه و دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ایتالیا

در ونیز نیز به دلیل فعالیت‌های نادرست انسانی روی زمین، نشست زمین مشاهده شده است و مسئولان ایتالیا به منظور بهبود وضعیت، دست به اقداماتی چون تزریق آب از طریق چاه‌های تزریقی زده‌اند. با حفر چاه برای محافظت از شهر، نوعی مانع هیدرولیکی ایجاد و به جای استفاده از آب‌های زیرزمینی، صنایع را تشویق به استفاده از آب‌های رودخانه و سطح زمین کرده‌اند. در واقع درحال حاضر 90 درصد از آب مورد نیاز صنایع از آب‌های سطح زمین تامین می‌شوند. بیش از 70 درصد از چاه‌های آرتزین (گونه‌ای چاه که انسان آن را می‌سازد و جریان آب دائمی را تامین می‌کند) نیز مسدود شده است.

برنامه‌های یونسکو علیه نشست زمین

این سازمان نیز برای بهبود وضعیت نشست زمین، برنامه‌هایی تدوین کرده است. یونسکو برای انجام تحقیقات و کسب دانش علمی و فنی و مبادله این معلومات به کشورهای مختلف، بودجه‌ای تعیین کرده است. از فعالیت‌ها و برنامه‌های فعلی این سازمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

برگزاری جلسات به منظور حل بحران نشست زمین

انجام تحقیقات در کشورهای مختلف در زمینه علل نشست زمین و ارائه بهترین راهکار

برگزاری کارگاه‌های آموزشی به منظور آگاه سازی مردم از عوارض مخرب نشست زمین

تهیه فهرست خطرناک‌ترین نقاط دنیا در زمینه نشست زمین و همچنین تهیه نقشه جهانی وضعیت نشست زمین و تراکم سیستم‌های آبخوان

ارائه پیشنهاد و راهکارهای موثر در متوقف کردن فعالیت‌های مخرب انسانی که نشست زمین را سرعت می‌بخشد.