گواهینامه‌های ضروری خدمه پرواز

برای فعالیت هر شرکتی که مسئولیت حمل‌ونقل هوایی بار و مسافر را به عهده می‌گیرد، بجز مجوزهای مربوط به تأسیس و تضمین کیفیت ـ که از سوی سازمان هواپیمایی صادر می‌شوند ـ مجوزها و گواهینامه‌های خاصی نیز برای خدمه پرواز و تک‌تک افراد دخیل در امور ایمنی پرواز مورد نیاز است. در ادامه به اختصار، گواهینامه‌های خدمه پرواز، یعنی خلبانان و مهمانداران را مرور می‌کنیم. وجود هر یک از گواهینامه‌های مورد اشاره، برای بازرسی‌های میدانی از سوی سازمان‌های مسئول ایمنی هوایی الزامی است. این یعنی مدارک اشاره شده همیشه در کیف خدمه پرواز وجود دارد.

نخستین، مهم‌ترین و شاید دشوارترین گواهینامه که برای گرفتن آن یک خلبان باید بخش مهمی از زندگی خود را صرف تحصیل و پروازهای آموزشی کند گواهینامه خلبانی است. هر خلبان پس از گذراندن سه مقطع تحصیلی، ابتدا مجوز لازم برای خلبانی شخصی و سپس گواهینامه خلبانی بازرگانی و مجوز پرواز با ابزار دقیق هواپیما را دریافت می‌کند. خلبانان با داشتن این مدارک و شرکت در آزمون‌های استخدامی، جذب خطوط پروازی شناخته شده یا هرگونه شرکت هوایی دیگر شده و فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز می‌کنند. این گواهینامه همراه با تائیدیه پرواز با رده هواپیمای خاص، باید در کیف پروازی خلبان باشد. لزوم وجود مدرک پایان دوره مهمانداری نیز برای مهمانداران الزامی است.

خلبانان و مهمانداران بجز آموزش‌های لازم برای پرواز با نوع خاص هواپیمای خود، باید آموزش‌های ضمنی نیز در راستای حفظ ایمنی پرواز بگذرانند. این آموزش‌ها را شرکت‌های هوانوردی که مجوز آموزش از سازمان هواپیمایی کشوری دارند، برگزار می‌کنند. در نهایت گواهینامه صادر شده از سوی این سازمان مورد تائید قرار می‌گیرد. آموزش‌های ایمنی و راهکارهای شرایط اضطراری (که از آن به اختصار SEPT یاد می‌شود) همان دوره آموزش مشهوری است که خلبانان و مهمانداران، روش‌های مقابله با شرایط بحرانی و استفاده از تجهیزات اضطراری هواپیما را فرا می‌گیرند. این دوره آموزشی پس از گذراندن کلاس‌های زمینی مربوط، با آموزش‌های عملی در استخر آب و نحوه استفاده از تجهیزات ایمنی پرواز به پایان می‌رسد.

از دیگر آموزش‌های ایمنی هواپیما ـ که تمام خدمه پرواز ملزم به سپری کردن آن هستند ـ قوانین حمل کالای خطرناک در پرواز (DGr) است. خدمه پرواز در این دوره آموزشی، ضمن آشنایی با مفهوم کالای خطرناک پروازی و تشخیص آن در پرواز، با روش‌های مقابله با آن نیز آشنا می‌شوند. در برخی موارد کالای خطرناک همراه مسافر که ناخواسته به کابین مسافران راه پیدا می‌کند، می‌تواند باعث بروز فاجعه و حتی مجروح یا کشته شدن مسافران و در بدترین شرایط موجب سقوط هواپیما شود. مهمانداران پرواز، آگاه‌ترین نفرات حاضر در کابین مسافران هستند که برای مقابله با این شرایط بحرانی آموزش دیده‌اند. کارت DGr از مهم‌ترین گواهینامه‌هایی است که بازرسان هواپیمایی بررسی می‌کند.

گواهینامه چک پزشکی که برای خلبانان سالانه انجام می‌شود، از جمله مدارک مهم خدمه پرواز به‌شمار می‌رود. بدون داشتن این گواهینامه یا معتبر نبودن تاریخ اعتبار آن، گواهینامه پرواز خلبانان نیز نامعتبر است. به این معنی که خلبان بدون داشتن گواهینامه معتبر پزشکی مجاز به پرواز با هواپیما نیست.

خلبان محمدتقی امیرسام