رمزگشایی از جدول خواب خلبانان

در بیشتر آمارهای ارائه شده از سوی موسسات معتبر نظرسنجی، با سنجش عناصر جسمی، فیزیکی و درگیری‌های ذهنی ناشی از انجام یک شغل، خلبانی تا رده ششم مشاغل دشوار بالا آمده و در برخی موارد از بیشتر شغل‌های مشهور بسختی نیز پیشی گرفته است. برای مثال بعد از داوطلبان نظامی شاغل در مناطق جنگی و آتش‌نشانان، خلبانی رده سوم مشاغل پر استرس را به خود اختصاص داده است. اگر با مسافرانی که هر روز مجبور به انجام سفرهای هوایی هستند صحبت کنید، حتما از سختی پروازهای روزانه و استرس‌های ناشی از آن برایتان می‌گویند. حال فرض کنید یک خلبان که مسئول جان و مال تعداد زیادی از همین مسافران است، چه میزان استرسی را تحمل می‌کند. تنش‌های ناشی از مشکلات فنی هواپیما، وضعیت نامساعد جوی، مسافران پرخاشگر، تهدیدات تروریستی و بسیاری از خطرات دیگر باعث می‌شود خلبانی در یک شرکت هواپیمایی جزو مشاغلی باشد که فقط تعداد کمی از افراد برای انجام آن گزینش شوند.

برای مقابله با تنش‌های فکری و خستگی جسمی ناشی از پروازهای طولانی، خلبانان و سایر خدمه پرواز ملزم به پیروی از قوانین خاص برنامه‌ریزی برای پرواز هستند. روان‌شناسان، پزشکان و دیگر متخصصان شاغل در زمینه‌های مطالعاتی مرتبط با خواب و فیزیولوژی، با بررسی کیفیت خواب و میزان استراحت لازم برای انجام مشاغل پراسترس همچون خلبانی به نتایجی رسیده‌اند که حاصل آن، قوانین مربوط به برنامه‌ریزی پرواز را تشکیل می‌دهد.

قوانین پیچیده و در برخی موارد خارج از توان محاسبات دستی موجب شده‌اند تا رایانه‌ها وظیفه برنامه‌ریزی و تعیین نوبت پرواز خلبانان و مهمانداران را بر عهده بگیرند. ساده‌ترین روشی که با توجه به آن می‌توان میزان استراحت کافی و قانونی را با آن سنجید، جدولی است که در آن بر‌اساس شروع وظیفه کاری یک خلبان و تعداد پروازهای در نظر گرفته شده برای او، میزان ساعات لازم برای استراحتش مشخص می‌شود. طبیعی است هرچه ساعات شروع کار یک فرد بر کمیت خواب شبانه‌اش تأثیر بگذارد، به همان میزان از ساعات مفید کارش کم خواهد شد. به این معنی که خواب و استراحت نامناسب، موجب پرواز کمتر می‌شود. در مواردی که شرکت هواپیمایی بنا به نیاز خود، از خلبانان می‌خواهد در شهر دیگری اقامت داشته باشند، حتما باید به کیفیت امکانات و لوازم مربوط به تغذیه و استراحت آنها توجه داشته باشند. این موارد می‌توانند شامل قابلیت تنظیم نور و دمای اتاق تا کیفیت تختخواب شوند. سازمان هواپیمایی کشوری، مسئول مستقیم بررسی و نظارت بر رعایت قوانین از طرف شرکت‌های هواپیمایی است. رعایت مقررات مربوط به سلامت جسمی و روحی خدمه پرواز، از تکمیل یکی از مهم‌ترین حلقه‌های حوادث هوایی جلوگیری می‌کند.

خلبان محمدتقی امیرسام