توجه ویژه به حقوق بشر در آموزه‌های دینی

مصادیقی که امروز به عنوان مصادیق حقوق بنیادین بشر از جمله در اعلامیه جهانی حقوق بشر نسبت به آن توجه شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از اصول 19 الی 41 مورد تاکید قرار گرفته همچنین بسیاری از آنها در آموزه‌های دینی وجود دارد. بحث کرامت انسانی که در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر به آن توجه شده در قرآن نیز مورد تاکید جدی است. براساس قرآن معتقدیم خداوند به انسان کرامت داده اما در مکاتب دیگر که توجهی به خدا ندارند نمی‌توانند توجیهی برای کرامت داشته باشند. نکته دیگر این است که هیچ کشوری نمی‌تواند ادعا کند که به طور کامل حقوق بشر را رعایت می‌کند، چرا که نقض موردی حقوق بشر امری اجتناب‌ناپذیر است. اما آنچه مهم است ساز و کار مقابله با نقض حقوق بشر است، به این معنی که آیا نقض حقوق بشر در کشوری نهادینه شده یا خیر و این‌که چه ساز و کاری برای مقابله با موارد نقض حقوق بشر وجود دارد؟

در همین راستا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در برخی موارد در مورد نقض حقوق بشر مجازات‌هایی تعیین شده است، اما در عین حال نقصان‌هایی نیز وجود دارد که باید برطرف کرد.

در مورد وضعیت حقوق بشر در کشورهای اسلامی نیز نمی‌توان برداشت یکسانی از آنها داشت چرا که همه این کشورها به یک گونه رفتار نمی‌کنند. در مجموع هیچ کشوری نمی‌تواند مدعی رعایت کامل حقوق بشر باشد و همه کشورها باید در مواردی خود را در مسند سوال کردن و در مواردی در مسند پاسخگویی بدانند.

حسین میرمحمدصادقی

استاد دانشگاه