همه جنگ روی میز «چهل و هشت»

چرایی و چگونگی به وسعت 8 سال

پرداختن به اهم حقایق شنیده نشده و یا کمتر پرداخت شده جنگ ایران و عراق، برجسته‌ترین برگ برنده چهل و هشت با همه برنامه‌های تولیدشده از این دست محسوب می‌شود. هر قسمت از این برنامه با محوریت یک موضوع چون کیفیت حضور سپاه پاسداران در طول جنگ یا تعیین سرنوشت جنگ به پیش می‌رود تا به سوالات کلیدی حول محور دوران هشت‌ساله دفاع مقدس پاسخ‌های صریح و شفاف داده شود.

در این میان، به مجموعه عناوین جزئی‎تری ازجمله فلسفه شعارها و رهنمودهای امام‌خمینی(ره)، کیفیت صدور و اجرای فرامین نظامی، بررسی عملکرد فرماندهان، نحوه همراهی مالی و جانی مردم، کیفیت و کمیت جذب و اعزام نیروها به جبهه‌ها و شرکت در عملیات‎‌ها، کیفیت آماد و میزان مهمات، پشت پرده جنگ و همراهی تسلیحاتی و اطلاعاتی آمریکا و ابرقدرت‎های غرب و شرق با رژیم عراق، دشمن شناسی و استراتژی‌های پیدا و ناپیدای صدام حسین، دیپلماسی جنگ در عرصه بین‌الملل و مصوبات سازمان ملل و نقاط قوت و ضعف پروپاگاندای داخلی و خارجی برای نمایاندن چهره واقعی خود و دشمن به همگان هم به تفصیل پرداخته می‌شود.

یکی از نکات برجسته این برنامه آن است که نقاط قوت و ضعف عملکرد ایران را در آن دوران به صورت توامان تشریح می‌کند و فقط به مدح قهرمانان و پیروزی‌ها اختصاص ندارد بلکه به بیان شکست‎ها، کم‌کاری‎ها و کاستی‌ها به عنوان بخشی از واقعیت جنگ نظر دارد. از سوی دیگر، با گذر چهار دهه از عمر انقلاب و آمدن نسل‌های نو به میدان که آن دوران را درک نکرده‌اند و با تحلیل‌های رنگارنگ و تشکیک‌ها و شبهه‎افکنی‌های داخلی و خارجی روبه‌رو هستند، تشخیص سره از ناسره دشوار است و از این جهت تولید چنین برنامه‌هایی با حضور عوامل دست‎اندرکار و آگاه از امور آن روز ضروری می‌نماید. همچنین محورهای مورد بحث در چهل و هشت، تاثیر دستاوردهای دفاع مقدس را از آن دوران بر افزایش توان بازدارندگی ما مقابل دشمنان برای جلوگیری از راه‏انداختن جنگ‌های دیگر به نمایش می‎گذارد. همین طور روشن شدن اثرات هشت سال ایستادگی در برابر ابرقدرت‎ها بر صدور پیام انقلاب به جهان و بیداری اسلامی در سال‌های اخیر حائز اهمیت است.

حرکت تازه کارگردان «اخراجی‌ها»

همان طور که در تیتراژ پایانی برنامه هم آمده و خود ده‌نمکی با سبک و سیاق گفتمان و عملکردش رو در روی فرماندهان و مسؤولان دفاع مقدس نشان داده، تنها به عنوان کارشناس -مجری برنامه تلویزیونی
چهل و هشت ظاهر شده و اصراری برای مجری‌گری به سبک مرسوم آن ندارد. او مثل همیشه صریح‌اللهجه و بی‌پرده گفت‎وگو را به سمت اهداف مدنظرش پیش می‎برد و در طول برنامه، مرتبا با سوال و جواب‌های پی در پی به تطبیق داشته‌های اطلاعاتی ما از جنگ با آنچه هنوز بازگو نشده و مبهم است، می‌پردازد تا هرچه بیشتر ناگفته‌ها عنوان و تردیدها کمرنگ شود. البته در برخی لحظات، فشاری که ده‌نمکی برای بیرون کشیدن اسرار و ناگفته‌ها به خرج می‌دهد، زیاده‎روی به نظر می‌رسد و به سمت بحث‎های چالشی می‌رود، در حالی که به قول خودش رسالت این گونه برنامه‌ها تنها روشن کردن زوایای گوناگون آن برهه تاریخی و روشنگری برای نسل‌های جدید است، نه بازجویی و اتهام‌زنی.

از آنجا که وی سال‌هاست در حال تحقیق و مطالعه روی ابعاد مختلف جنگ برای تالیف دایره‌المعارف جنگ تحمیلی است، احاطه خوبی بر نقاط کور و سوال‌برانگیز این دوران از تاریخ انقلاب دارد و در هر قسمت با تاکید از مهمان دعوت شده برخی سوالات از جمله دلیل جنگیدن، چرایی شمار شهیدان، دلایل هشت سال به درازا کشیده شدن جنگ، چندوچون تمهیدات و فرامین حضرت امام(ره) و چگونگی پذیرش قطعنامه و پایان جنگ را می‌پرسد و پاسخ‎ها را مستقیما از زبان مسؤولان رده‌های بالای وقت نظام جویا می‌شود تا به همه حرف و حدیث‌ها در این خصوص خاتمه داده شود.

جنگ به روایت سرداران

دعوت از چهره‌های نامی و نیز پشت‌پرده تصمیم‌گیرنده جنگ، هم به عنوان شاهدان عینی و هم مسؤولان وقت نظامی که در جریان جزییات تصمیم‎ها و رویدادهای دوران هشت ساله دفاع مقدس بوده‌اند، به مستند شدن وقایع جنگ و روشن‌تر شدن نقاط پنهان و یا در سایه مانده آن ایام کمک شایان توجهی می‌کند.

پاسخ‌های شفاف و نقل حقیقت ماجراهای آن دوران از زبان افراد مطلع و دخیل در امور بخوبی در برنامه مشهود است. بویژه نگاه واقع‎بینانه، به دور از تعصبات فردی و گرایش‌های سیاسی در این برنامه مورد تاکید قرار گرفته است. از طرفی، ارجاعات و اشارات به خاطرات و گفت‌وشنودهای مستند مسؤولان و سرداران در کنار حضور چهره‌های موثر جنگ در برنامه چهل و هشت به کمک هرچه دقیق‌تر از آب درآمدن بحث‌های محوری آمده است.

سارا صالحی

رسانه