معامله قرن؛ ادامه تنش ها

مهمترین ابعاد این طرح اعطای امتیازات اقتصادی به فلسطین در ازای دست کشیدن از بیت المقدس شرقی و واگذاری بخش‌هایی از کرانه غربی رود اردن به اسرائیل است که پس از انجام اقداماتی توسط حکومت خودگردان امکان تشکیل دولت فلسطین جدید را فراهم می‌کند. در این میان فلسطین و سایر کشورهای عربی و اسلامی هم باید اسرائیل را به رسمیت بشناسند. از ویژگی های این طرح آن است که دره اردن را به اسرائیل ملحق می سازد و به عبارتی ارتباط کرانه غربی با کشور اردن قطع می شود.

معامله قرن ادامه اقداماتی است که دونالد ترامپ پس از رسیدن به کاخ سفید در راستای حفاظت از منافع اسرائیل و جلب پشتیبانی لابی صهیونیستی از او در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری اش انجام داده است. ترامپ در ابتدا بیت المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت و سفارت آمریکا را به آن شهر منتقل کرد. سپس بلندی های جولان را جزئی از اسرائیل به رسمیت شناخت و در نهایت معامله قرن را رونمایی کرد.

معامله قرن هر چند امتیاز های اقتصادی را برای فلسطینی‌ها به ارمغان می آورد اما سه مسئله عمده در طی هفتاد سال گذشته را نادیده گرفته است. نخست تعیین تکلیف سرزمین‌های اشغالی در جنگ‌های مختلف و من جمله جنگ سال ۱۹۶۷ که خواسته فلسطینی‌ها و اعراب است؛ دوم بیت المقدس را بر خلاف خواسته فلسطینی‌ها یکپارچه و آن هم برای اسرائیل می‌داند و سوم آوارگان و رانده شدگان از سرزمین‌های اشغالی را نادیده می‌گیرد.

بنابراین به راحتی می‌توان پیش‌بینی کرد که نادیده انگاشتن حقوق و ادعاهای تاریخی فلسطینی ها و اعطای امتیاز های مختلف به یهودیان اسرائیل در این طرح نمی تواند پایانی بر مناقشه فلسطین و اسرائیل باشد و لذا تشدید تنش‌ها و بغرنج تر شدن مسئله فلسطین و ادامه اعتراضات مردم، حکومت خودگردان، حماس، جنبش جهاد اسلامی و سایر کشورهای اسلامی به پیچیده‌تر شدن این مسئله خواهد انجامید.

به نظر می‌رسد دونالد ترامپ که در سال برگزاری انتخابات دور دوم ریاست جمهوری خود در آمریکا قرار دارد با معامله قرن سعی نمود تا ضمن کسب رضایت بیشتر لابی صهیونیستی از خود، از فشار طرح استیضاح در سنا کاسته و به زعم خود دستاورد دیگری برای موفقیت در انتخابات ریاست جمهوری کسب نماید. از سوی دیگر همچون چند سال گذشته ترامپ سعی نمود تا با امتیازهای مختلف سیاسی، نظامی، امنیتی و سرزمینی که به بنیامین نتانیاهو در این طرح اعطاء نمود در انتخابات پیش رو در سرزمین‌های اشغالی کماکان از او و حزب متبوعش حمایت کرده و باعث تداوم موفقیت متحد اصلی خود در منطقه خاورمیانه شود. ترامپ و نتانیاهو از زمان به قدرت رسیدن ترامپ در آمریکا همواره سیاست یکسانی در قبال تحولات مختلف منطقه و خارج از منطقه داشتند و دوران پرفراز و نشیب اوباما و نتانیاهو را به فراموشی سپردند. میزان حمایت ترامپ از نتانیاهو به گونه ای بوده است که حتی سایر متحدان آمریکا در منطقه عملاً نارضایتی خود را ابراز می نمودند. لیکن به نظر می‌رسد برای ترامپ همراهی متحدان صهیونیست در داخل و خارج از آمریکا اهمیت بیشتری دارد.

طرح رونمایی شده ترامپ علی رغم تبلیغات گسترده ای که در خصوصش صورت گرفت به واسطه عدم توجه به واقعیات مهم در این مسئله و جلب رضایت طرف یهودی در این ماجرا بدون شک موفقیت چندانی به دنبال نخواهد داشت و عملا افتخار حل و فصل نهایی منازعه فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها را نصیب او نخواهد ساخت.

دکتر اردشیر سنایی - استاد دانشگاه